Jongeren in de residentiële jeugdzorg (RJZ) drinken en roken veel minder dan in 2008. Wel roken ze nog fors meer dan leeftijdsgenoten in het regulier voortgezet onderwijs. Cannabisgebruik bleef de afgelopen 12 jaar min of meer gelijk.
Op deze pagina
Middelengebruik in de afgelopen maand
Van de jongeren in de residentiële jeugdzorg (RJZ) heeft 55% de afgelopen maand gerookt en heeft 44% in afgelopen maand alcohol gedronken. Verder heeft 39% in de afgelopen maand cannabis gebruikt, voor ecstasy ligt dit op 9%.
Tabak
Rookgedrag
Bijna driekwart (72%) van de jongeren heeft ooit gerookt, de helft (55%) heeft dit de afgelopen maand gedaan en vier op de tien (40%) rookt dagelijks. De percentages ooit gerookt, de afgelopen maand gerookt en dagelijks roken zijn in de jongste leeftijdsgroep (12-15 jaar) significant lager dan onder de 16-plussers. Een uitzondering hierop is het gebruik ooit in het leven onder de 18-plussers dat niet significant verschilt van de 12-15-jarigen.
Trends roken
Het percentage jongeren dat ooit heeft gerookt is tussen 2008 en 2020 significant gedaald. De daling is met name sterk in de leeftijdsgroep 12-15 jaar (van 82% naar 63%). Ook het gebruik in de afgelopen maand en dagelijks roken is tussen 2008 en 2020 significant afgenomen.
Alcohol
Alcoholgebruik
Meer dan acht op de tien (83%) jongeren heeft ooit alcohol gedronken, ruim vier op de tien (44%) heeft dit de afgelopen maand gedaan en bijna één op de drie (30%) heeft de afgelopen maand ten minste één keer vijf of meer glazen tijdens één gelegenheid gedronken (bijvoorbeeld op een feestje; binge drinken).
Trends alcoholgebruik
Vergeleken met 2008 is het alcoholgebruik in 2020 substantieel gedaald. Dat geldt vooral voor het gebruik in de afgelopen maand en het binge drinken. In 2008 had bijvoorbeeld bijna de helft (47%) van de 12- t/m 15-jarigen de afgelopen maand minimaal één keer vijf of meer glazen bij één gelegenheid gedronken, terwijl dit percentage in 2020 is gedaald tot 15%. Onder de 16- en 17-jarigen daalde het percentage binge drinkers van 60% naar 35%.
Cannabis
Cannabisgebruik
Ruim zes op de tien jongeren (62%) heeft ooit cannabis gebruikt en bijna vier op de tien (39%) heeft de afgelopen maand cannabis gebruikt. Onder de 12- t/m 15-jarigen zijn de percentages het laagst, maar deze zijn niet significant verschillend van de oudere leeftijdsgroepen. Het gebruik ligt ook op jonge leeftijd hoog: ruim de helft (52%) van de 12- t/m 15-jarigen heeft ooit cannabis gebruikt en bijna een derde (31%) heeft dit de afgelopen maand nog gedaan.
Trends cannabisgebruik
Het percentage jongeren dat ooit cannabis heeft gebruikt ligt in 2020 iets lager dan in 2008, maar de verschillen zijn voor beide leeftijdsgroepen niet significant. Het percentage gebruikers in de afgelopen maand is onder de 12- t/m 15-jarigen in 2008 en 2020 gelijk gebleven (31%) en onder de 16- en 17-jarigen (niet significant) gestegen van 38% naar 43%.
Ecstasy
Ecstasygebruik
Drie op de tien jongeren (30%) hebben ooit ecstasy gebruikt en bijna één op de tien (9%) heeft dit in de afgelopen maand gedaan. Onder de 12- t/m 15-jarigen is het percentage jongeren dat ooit ecstasy heeft gebruikt significant lager dan onder de oudere leeftijdsgroepen. Het gebruik in de afgelopen maand is in de jongste groep eveneens het laagst van alle leeftijdsgroepen, maar verschilt alleen significant van de 16- en 17-jarigen.
Trends ecstasygebruik
Het gebruik van ecstasy lijkt in 2020 te zijn toegenomen vergeleken met 2008. De verschillen zijn echter niet significant, met uitzondering van het afgelopen maand gebruik onder 16- en 17-jarigen. Dit nam significant toe van 4% in 2008 naar 14% in 2020.
Gebruik van overige drugs
Eén op de zeven jongeren (14%) heeft ooit cocaïne gebruikt, 17% heeft ooit amfetamine gebruikt en 8% heeft ooit paddo’s gebruikt. Een kleiner percentage jongeren zegt deze middelen in de afgelopen maand te hebben gebruikt (cocaïne: 1,1%; amfetamine: 4,2% en paddo’s: 0,6%). Het percentage jongeren in de RJZ dat ooit of in de afgelopen maand cocaïne, paddo’s en amfetamine heeft gebruikt is tussen 2008 en 2020 niet significant veranderd.
Gebruik van lachgas
Ruim één derde (36%) van de jongeren heeft ooit in het leven lachgas gebruikt en meer dan één op de tien (11%) heeft dit de afgelopen maand gedaan. Onder de 12- t/m 15-jarigen is het percentage jongeren dat ooit lachgas heeft gebruikt het laagst, maar niet significant verschillend met de oudere leeftijdscategorieën.
Elektronische sigaret en waterpijp
E-sigaret
Meer dan zes op de tien jongeren (63%) heeft ooit een elektronische sigaret (e-sigaret) gebruikt. Het percentage dat ooit een e-sigaret heeft gebruik is met 53% het laagst onder de 12- t/m 15-jarigen maar verschilt alleen significant van de 16- en 17-jarigen (69%). Het gebruik van e-sigaret in de afgelopen maand is niet uitgevraagd in dit onderzoek.
Waterpijp
De waterpijp is door ruim de helft (54%) van de jongeren ooit gebruikt en 16% gebruikte de waterpijp in de afgelopen maand. Onder de 12- t/m 15-jarigen is het percentage dat ooit waterpijp heeft gerookt (42%) het laagst, maar alleen het verschil met de 16- en 17-jarigen (59%) is significant.
Verantwoording
Het EXPLORE-onderzoek is een landelijk onderzoek naar de preventie en gebruik van middelen onder jongeren in het praktijkonderwijs, voortgezet speciaal onderwijs (cluster 3 en 4), residentiële jeugdzorg en justitiële jeugdinrichtingen. Het laatste onderzoek naar het middelengebruik vond plaats in 2008 en 2009 (niet in cluster 3-onderwijs).
Zie ook
Rapport Preventie en gebruik van alcohol, tabak, cannabis en andere middelen in de residentiële jeugdzorg. Kerngegevens uit het EXPLORE-onderzoek (Möhle, van Gelder, Rombouts, Scheffers-van Schayck & Monshouwer, 2021)
