Opgroeien in een gezin met een ouder die psychische problemen of een verslaving heeft, kan voor kinderen heel diverse gevolgen hebben. De signalen die op problemen wijzen uiten zich in elke leeftijdsfase anders.
Vragen?
Wat we weten
- Elk kind van ouders met psychische of verslavingsproblematiek loopt risico. De wetenschap kan nog geen onderscheid aangeven tussen kinderen die wel, en kinderen die later geen problemen zullen ontwikkelen.
- De signalen zijn niet exclusief voor kinderen van ouders met psychische of verslavingsproblemen. Ook andere factoren binnen het gezin of in het kind zelf kunnen problemen opleveren bij het kind.
- Hoe jonger het kind, des te kwetsbaarder het is, en des te ingrijpender de gevolgen voor de ontwikkeling.
- De ernst en duur van de problematiek van de ouder wegen zwaarder dan 'de soort' stoornis.
- Een mager sociaal netwerk is een belangrijke risicofactor. Weinig contacten betekent voor kinderen en ouders weinig mogelijkheden voor sociale steun en weinig andere rolmodellen voor gezond gedrag.
Algemene signalen
Er zijn verschillende signalen van KOPP/KOV-problematiek.
- Het kind zorgt voor de ouder (rolomkering/parentificatie).
- Het kind wil geen vriendjes mee naar huis nemen.
- Het kind heeft gevoelens van schaamte en schuldgevoelens.
- Het kind cijfert zichzelf weg.
- Het kind heeft beperkte sociaal-emotionele vaardigheden (copingvaardigheden).
- Het kind verzuimt school.
- Het kind ervaart separatieangst.
Signalen per leeftijdscategorie
Bij baby’s en peuters kunnen zich separatieangst, eet- en slaapproblemen ontwikkelen. Kinderen in de basisschoolleeftijd cijferen zich soms helemaal weg of vertonen agressief gedrag. Adolescenten ontwikkelen soms sterke schuld- en schaamtegevoelens en een extreem verantwoordelijkheidsgevoel. En op volwassen leeftijd kunnen er problemen ontstaan op relationeel gebied.
Signalen per leeftijdscategorie
Verborgen signalen
Bij veel KOPP/KOV-kinderen worden geen signalen opgemerkt. Dat betekent niet dat er geen verhoogd risico is op problemen. Ook weten we uit talrijke ervaringsverhalen van KOPP/KOV-kinderen dat ‘geen signalen’ niet automatisch betekent dat er geen problemen zijn.
Geen signalen, wél problemen
De moeder van Anne (13 jaar) en Sonja (22 jaar) was opgenomen op een Psychiatrische Afdeling Algemeen Ziekenhuis (PAAZ).
"Soms doe ik tegen anderen alsof het niet zo erg is, maar dat is het eigenlijk wel." - Anne
"Als iemand mij vroeg hoe het met me ging zei ik ‘goed’. Niemand zag iets aan me en niemand vroeg door. Als dat wel was gedaan had ik misschien verteld hoe slecht het met me ging." - Sonja
Altijd aanpassen aan de ander
Meer informatie
In de KOPP-Richtlijn wordt meer informatie gegeven over de problemen bij KOPP/KOV-kinderen per leeftijdsfase.
Bekijk de KOPP/KOV-Richtlijnen
