Maatschappelijke opvang: feiten en cijfers
Hoeveel dakloze en thuisloze mensen zijn er in Nederland? Hoeveel mensen maken er gebruik van maatschappelijke opvang?
Vragen?
Housing First
In opdracht van Housing First Nederland is het Trimbos-instituut, samen met 17 Housing First praktijken, een onderzoek gestart naar de relatie tussen modelgetrouwheid en effecten.
Het is onbekend hoeveel mensen in Nederland werkelijk dakloos zijn, omdat complete en betrouwbare cijfers ontbreken. Cijfers over het aantal daklozen in Nederland lopen uiteen, afhankelijk van de definitie en de wijze van tellen.
- Het CBS publiceert jaarlijks een schatting van de omvang van de populatie feitelijk daklozen in Nederland. Daaronder worden verstaan mensen die slapen op straat, in portieken, gebruikmaken van laagdrempelige opvang, of incidenteel van opvang bij vrienden of familie. Volgens het CBS steeg het geschatte aantal dakloze mensen van 24.800 in 2013 naar 39.000 in 2018. Sindsdien daalde het geschatte aantal tot bijna 27.000 dakloze mensen op 1 januari 2022.
- In 2022 ziet het Leger des Heils, op basis van eigen onderzoek, dat het aantal dakloze mensen met bijna 25% is gestegen ten opzichte van 2021. Onder jongeren tussen 18 en 22 jaar gaat het om een stijging van 50%.
- De Monitor Dak- en Thuisloosheid van KPMG telt alle dak-, en thuisloze personen (van 18 jaar en ouder) voor wie het streven is om wonen met of zonder begeleiding aan te bieden. In de eerste helft van 2021 ging het in totaal om ruim 22.500 dak-, en thuisloze mensen in 40 van de 43 centrumgemeenten.
- Valente, de branchevereniging van de maatschappelijke opvang, komt tot een schatting van minimaal 23.000- 40.000 dakloze mensen maar plaatst daarbij de disclaimer dat de cijfers naar verwachting veel hoger zijn.
Geen compleet beeld
De cijfers van het CBS zijn vermoedelijk een onderschatting van het totaal aantal dak- en thuislozen. De beschikbare cijfers hebben alleen betrekking op mensen tussen de 18 en 65 jaar die bekend zijn bij de opvang. Onduidelijk is bijvoorbeeld hoeveel thuisloze mensen er zijn; er wordt niet bijgehouden hoeveel personen bankslapers zijn. Ook ontbreken gegevens over dakloze mensen die illegaal in Nederland verblijven. Evenmin zijn cijfers beschikbaar over het aantal mensen dat risico loopt dakloos te worden (bijvoorbeeld door dreigende huisuitzetting), of ernstige problemen ondervindt in de uitoefening van het recht op huisvesting.
Omdat in Nederland het zicht ontbreekt op de volledige groep dak- en thuisloze mensen, is in de regio Noordoost-Brabant een pilot gestart met een telling van dak- en thuisloze mensen volgens de ETHOS definitie.
Toegankelijkheid maatschappelijke opvang
Mensen die zich melden bij een daklozenopvang, worden nog regelmatig geweigerd. Met 'mystery guests' onderzoekt het Trimbos-instituut de toegankelijkheid van de maatschappelijke opvang.
Bij 57% van het totaal aantal aanmeldingen in 2018 kregen de mystery guests een slaapplek voor dezelfde nacht, bij 19% was hier geen zekerheid over, bij 24% werd geen slaapplek voor dezelfde nacht geboden.
Ter vergelijking: in 2017 kreeg 51% van de mystery guests een slaapplek voor dezelfde nacht.
Er zijn verschillende redenen waarom iemand geen slaapplek krijgt. Zo komt het nog vaak voor dat iemand wordt geweigerd omdat hij of zij uit een andere regio komt. Terwijl de 43 centrumgemeenten iemand niet mogen weigeren vanwege het ontbreken van regiobinding.
Bekijk meer cijfers in de praktijktest maatschappelijke opvang
Cliëntervaringen in de maatschappelijke opvang
Om inzicht te krijgen in de mate waarin de geboden ondersteuning in de maatschappelijke opvang tegemoet komt aan de vraag van cliënten, voerde het Trimbos-instituut een review uit van cliënttevredenheidsonderzoeken.
Wat kunnen wij voor u betekenen?
Voor kennis over dak- en thuisloze mensen, beleidsevaluatie en adviezen bent u bij het Trimbos-instituut aan het juiste adres. Neem contact met ons op voor meer informatie.
