Deze boekenlijst is een verzameling van (voorlees)boeken voor kinderen en jongeren die opgroeien bij ouders met psychische problemen en/of een verslaving. Deze boekenlijst is puur ter inspiratie van welke boeken er bij het Trimbos-instituut bekend zijn.
Let op: We hebben deze boeken niet allemaal zelf gelezen en kunnen daarom geen uitspraak doen over de kwaliteit van de boeken.
Heeft u een aanvulling voor deze boekenlijst, dan horen we dat graag. U kunt dan een mail sturen naar [email protected].
Mama gaat logeren (2018)
Erwin de Ruiter & Mendel de Kok (illustrator)
Dit boek vertelt het verhaal van Freek en zijn familie. Freek moet zijn moeder een tijdje missen omdat het niet zo goed gaat met haar. Daarom gaat ze een tijdje logeren in een soort ziekenhuis. Dat vindt Freek helemaal niet zo leuk en dit boek gaat daarover.
Dit boek kan je helpen om de huidige situatie binnen het gezin gemakkelijker bespreekbaar te maken: dat mama (en/of papa) zoals het thuis gaat ook niet leuk vinden, dat prikkels soms moeilijk zijn, dat het niet de schuld van de kinderen is als het niet goed gaat met mama of papa. Of met mama én papa, omdat er veel meer ruzie thuis is. Belangrijke thema’s zijn op luchtige, grappige en herkenbare wijze in het verhaal verwerkt.
(voor kinderen van 3 tot 8 jaar)
https://www.zinvolzin.nl/product/boek-mama-gaat-logeren/
De donderwolk van grote beer (2023)
Roos Hanemaaijer & Esther van der Ham
Tot grote schrik van zijn huisgenoten blijkt grote beer een donderwolk te hebben. Hij wil helemaal niks meer, zelfs geen appeltaart! Wat moeten zijn vriendjes doen om hem te helpen?
Met dit kinderboek maken ervaringsdeskundigen Roos en Esther depressie voor kinderen begrijpelijk.
(voor jonge kinderen)
https://www.droomvalleiuitgeverij.nl/product/de-donderwolk-van-grote-beer/
Oline het olifantje (2023)
Martine Delfos & Sjeng Schupp (illustrator)
De moeder van Oline gaat graag naar het verboden meertje. Maar als ze van het water gedronken heeft, voelt ze zich heel raar. Ze raakt betoverd. Zo komt het dat ze niet goed voor Oline kan zorgen. Dat vindt ze erg, want ze houdt veel van Oline. Toch begrijpt ze dat het voor Oline beter is om bij Olifa en Oligeer op te groeien.
Het voorlezen van het verhaal biedt ouders en hulpverleners de mogelijkheid met jonge kinderen in gesprek te komen over de verslaving van hun ouder(s) en de uithuisplaatsing.
(voor kinderen van 4 tot ongeveer 10 jaar)
https://www.swpbook.com/boeken/14/boeken-voor-kinderen-tot-12-jaar/2528/oline-het-olifantje
Het sprookje van de dappere ridder (2010)
Boris Djurovic & Milan Čolovič (illustrator)
In het kinderboek 'Het sprookje van de dappere ridder' wordt op speelse en heldere wijze uitgelegd welke gevolgen een oorlog- of vredesmissie kan hebben voor militairen.
Het sprookje vertelt het verhaal van een ridder die door zijn koning wordt ingezet in een oorlog, maar als hij terugkeert naar zijn gezin krijgt hij zijn harnas niet meer uit. Het sprookje is geschreven door Boris Djurovic en vanuit het Servisch- Kroatisch vertaald. Djurovic is psycholoog en werkte vier jaar lang in het Traumacentrum van het Servische Novi Sad. Daar behandelde hij oorlogsveteranen en hun gezinsleden.
(voor kinderen van 5 t/m 10 jaar)
https://www.uitgeverijqv.nl/product/sprookje-dappere-ridder/
De rode hoed van Luna (2017)
Emmi Smid & Riet Fiddelaers-Jaspers
Het is een mooie voorjaarsdag. Luna gaat met haar vader picknicken in het park, ze draagt de rode hoed van haar moeder. Die is vorig jaar overleden en Luna begrijpt nog steeds niet waarom. Soms heeft ze het gevoel dat het haar schuld is en is ze bang dat haar vader haar op dezelfde manier zal verlaten. Haar vader legt uit wat er gebeurd is en samen halen ze leuke herinneringen op aan Luna’s moeder. Dit prentenboek is geschreven om samen te lezen met kinderen vanaf zes jaar die in hun directe omgeving te maken krijgen met zelfdoding.
(voor kinderen vanaf 6 jaar)
https://www.zwijsen.nl/product/de-rode-hoed-van-luna-9789089672278
De rode hoed van Luna (2017)
Emmi Smid & Riet Fiddelaers-Jaspers
Het is een mooie voorjaarsdag. Luna gaat met haar vader picknicken in het park, ze draagt de rode hoed van haar moeder. Die is vorig jaar overleden en Luna begrijpt nog steeds niet waarom. Soms heeft ze het gevoel dat het haar schuld is en is ze bang dat haar vader haar op dezelfde manier zal verlaten. Haar vader legt uit wat er gebeurd is en samen halen ze leuke herinneringen op aan Luna’s moeder. Dit prentenboek is geschreven om samen te lezen met kinderen vanaf zes jaar die in hun directe omgeving te maken krijgen met zelfdoding.
(voor kinderen vanaf 6 jaar)
https://www.zwijsen.nl/product/de-rode-hoed-van-luna-9789089672278
Papa’s Paraplu (2018)
Melissa Poulina & Henk Wijnands (illustrator)
De vierjarige Lisa neemt je mee in een dag uit haar leven. Zij maakt deel uit van een gezin, belast met PTSS. Haar papa hield onzichtbare verwondingen over aan de oorlog. Lisa begrijpt niet waarom papa soms ineens wegloopt. Is hij boos op haar? Mama vertelt over papa’s boze en bange dromen en over de storm in zijn hoofd. Dat brengt Lisa op een idee...
Hoe ga je met zo’n gezinsuitdaging om? Dit interactieve boek ondersteunt je als ouder bij het bespreekbaar maken van de invloed van PTSS binnen het gezin. In eenvoudige kindertaal en alledaagse voorbeelden.
(voor jonge kinderen)
https://www.boekscout.nl/shop2/boek/9789402247565
Mama heeft een beer in haar hoofd (2021)
Nele Reynders & Sofie Schollaert (illustrator)
Mama Kangoeroe heeft een beer in haar hoofd. Het is een Grommende Beer. Hij is heel erg groot. En de Grommende Beer laat zich niet zomaar wegjagen. Oei! Kleine Kangoeroe stelt vragen aan Papa en Mama Kangoeroe. Mevrouw Uil geeft wijze raad. Daarom gaat Mama Kangoeroe op zoek naar het Praatbos. In de hoop dat de Grommende Beer in het Praatbos veel kleiner gemaakt kan worden …
Een prentenboek voor kinderen om te vertellen hoe het is als je als ouder in psychische problemen zit en daar probeert uit te komen. Zowel geschreven vanuit het gezichtspunt van de moeder als van het kind en met een belangrijke rol voor de vader op de achtergrond.
(voor kinderen van ca. 4 t/m 7 jaar)
Pip (2012)
Martine Delfos & Sjeng Schupp (illustrator)
De moeder van Pip is soms zomaar heel boos en vreemd. Pip begrijpt er helemaal niets van.
Totdat mama kan uitleggen hoe het komt dat ze vervelend doet zonder dat ze dat zelf wil.
Het boek Pip is bedoeld voor kinderen die opgroeien met ouders met psychiatrische problematiek of die ermee te maken hebben. Het is een hulpmiddel om problematiek uit te leggen en bespreekbaar te maken.
(kinderen van 6 tot 10 jaar)
https://www.swpbook.com/boeken/14/boeken-voor-kinderen-tot-12-jaar/826/pip
Zebra (2020)
Arlette van Ipenburg
Zebra was een bijzondere zebra. Net als andere zebra's had hij zwarte en witte strepen. Maar hij had ook zwarte en witte dagen. Vandaag is Zebra verdrietig. Gelukkig heeft hij veel vriendjes die hem willen opvrolijken. Zal het lukken? Een boek over verdriet, vriendschap en mogen zijn wie je bent. Het verhaal biedt een manier om moeilijke onderwerpen bespreekbaar te maken zoals ziekte, depressie en rouw. Achter in het boek zijn hiervoor activiteiten opgenomen.
(voor kinderen van 4 tot 12 jaar)
Ik wil jullie iets vertellen (2023)
Karen Glistrup & Pia Olsen (illustrator)
Dit boek helpt om met kinderen te praten over psychische problemen van hun ouders. Het zal het kind doen helpen begrijpen wat dit betekent en voor u als ouder of hulpverlener een handvat zijn om hier met het kind over te praten. Het gaat niet alleen in op wat angst, depressie, stress en trauma is, maar geeft u ook adviezen over hoe u met uw kind kunt praten over uw eigen psychische problemen. Eén gesprekje is vaak niet voldoende. Het advies is het boek in het zicht te leggen, zodat u of uw kind het kan pakken, in kan kijken en erover kan praten. Op deze manier hoeft het kind zich niet schuldig te voelen en blijven kleine dingen ook voor het kind klein.
(voor jongere kinderen, en kinderen van de basisschoolleeftijd)
Papa is paars / mama is groen (2014)
Juliette Meijer
De papa van Jet en de mama van Job hebben psychische problemen. Soms zijn ze gewoon papa of mama, maar dikwijls zijn ze onvoorspelbaar en onbereikbaar. Jet en Job kunnen daarom niet bij hun papa en mama wonen. De twee verhalen laten met de indringende tekeningen van de vijfjarige Jasmine zien wat het voor jonge kinderen betekent om te leven met een ouder met een psychisch probleem. Hulpverleners en ouders kunnen door dit boek voor te lezen en te bespreken het gedrag voor jonge kinderen verklaren. In het boek zijn tips en achtergrondinformatie opgenomen.
(voor jonge kinderen tot 12 jaar)
Tony’s drakeneiland (2023)
Charlotte Hoedt & Koen Tuerlings
Tony’s drakeneiland neemt je mee in de wereld van piraat Tony. Hij woont op de eilandschelp, die stevig vastzit op de rug van Papa Draak. Mama Draak is ver bij hen vandaan en ernstig gewond. Zij moet 42 dagen herstellen totdat ze weer naar huis mag en het drakenhuisje kan dragen. In deze periode zoekt Tony naar verloren kralen en beleeft hij spannende piratenavonturen!
Tony’s drakeneiland is geschreven door Charlotte Hoedt met hulp van Koen Tuerlings. Gediagnosticeerd met een ernstige depressie werd Charlotte op aanzienlijke afstand van haar zoontje opgenomen. Om met hem in contact te blijven schreef zij dit boek. Voor elke dag opname een hoofdstuk. Met veel humor en creativiteit wordt een ernstige persoonlijke gebeurtenis omgetoverd tot een avontuurlijk kinderboek voor iedereen.
(voor kinderen in de basisschoolleeftijd)
Harrie Haas is de draad kwijt (2023)
Moniek Rikken – Offermans & Amber Delahaye (illustrator)
In dit voorleesboek deelt Freek de Eekhoorn zijn zorgen over zijn vriend Harrie Haas met Odelia uil. Freek vertelt Odelia wat er allemaal is gebeurd met Harrie Haas en hoe Freek zich daarbij voelt.
Harrie Haas kent grote pieken en diepe dalen. Hij was in de afgelopen periode overduidelijk ‘de draad kwijt’. Freek maakt zich veel zorgen. Odelia Uil luistert naar Freek en legt met een mooie metafoor uit wat er aan de hand is.
Achter in het boek wordt er afgesloten met een aantal tips voor de voorlezer.
(voor kinderen in de basisschoolleeftijd)
Wij zijn niet gek (2004)
Kees Opmeer & Els van Egeraat (illustrator)
Andrés moeder heeft vreemde buien. Ze gaat midden in de nacht luid zingend stofzuigen bijvoorbeeld. Of ze begint uit zichzelf het huis van de onderburen schoon te maken. Soms wordt ze opeens heel erg boos, en dan is ze weer overdreven vrolijk. Maar meestal zit ze verdrietig op de bank. En sinds Andrés vader is weggegaan, lijkt het alleen maar erger te worden.
Van zijn oudere broer Twan mag André met niemand over hun problemen praten. Maar het wordt steeds moeilijker om voor de buitenwereld verborgen te houden dat er iets aan de hand is. Andrés beste vriend Bart begint al vaker lastige vragen te stellen. En op school gaat het ook niet goed. Na de zoveelste uitbarsting van zijn moeder, beseft André dat het zo niet langer kan. Er moet iets gebeuren.
(voor kinderen vanaf 9 jaar)
https://www.keesopmeer.nl/boeken/wijzijnnietgek.html
Mijn moeder kookt soep van tafelpoten (2019)
Aefke ten Hagen & Iris Boter (illustrator)
Mijn moeder kookt soep van tafelpoten gaat over de elfjarige Fiep, die opgroeit met een moeder met een bipolaire stoornis. Terwijl er in haar eigen leven al genoeg spannends gebeurt – ze ontdekt haar passie voor gitaarspelen en wordt voor het eerst verliefd, op Mats – maakt ze zich ook nog zorgen om wat er thuis gebeurt. Soms brengt haar moeder haar huppelend naar school in een gekke elfen jurk; dan schaamt Fiep zich rot. Op andere momenten is haar moeder juist heel erg verdrietig. Voor Fiep is het leven behoorlijk ingewikkeld. Ze vindt het moeilijk om haar beste vriendin Sophie uit te leggen wat er met haar moeder aan de hand is. En ze durft Mats niet mee naar huis te nemen omdat ze bang is dat haar moeder weer raar zal doen. Fiep komt erachter dat een bipolaire stoornis erfelijk kan zijn. Ook dat nog! Waarom kan haar leven niet gewoon normaal zijn?
(voor kinderen van 10 jaar en ouder)
