Beleid om (maatschappelijke) schade door alcohol te voorkomen

Alcoholgebruik vergroot het risico op (gezondheids)schade voor de drinker zelf én voor (anderen in) de maatschappij. Als we alle kosten en baten verrekenen, zijn de maatschappelijk kosten van alcoholgebruik jaarlijks tussen de 2,3 en 4,2 miljard euro. Er zijn effectieve beleidsmaatregelen die bijdragen aan het voorkomen en het verminderen van (gezondheids)schade door alcoholgebruik.

Ook relevant: Wegwijzer voor lokaal beleid

Gemeenten staan voor de opgave om schadelijk gebruik van alcohol, tabak en drugs te voorkomen en mentale gezondheid te bevorderen. De wegwijzer lokaal preventiebeleid helpt met gerichte en wetenschappelijk onderbouwde informatie.

> Wegwijzer lokaal preventiebeleid

Alcohol is schadelijk voor de drinker zelf, diens omgeving en de maatschappij

Alcoholgebruik hangt samen met ongeveer 200 verschillende aandoeningen en ziekten, waaronder hart- en vaatziekten, hersenschade, verschillende kankersoorten, leverschade en verslaving.

> Alcohol en lichamelijke gezondheid

Alcohol vergroot het risico op o.a. verkeersongevallen, geweld, disfunctioneren op het werk en het Fetal Alcohol Spectrum Disorder (FASD). Hierbij is de schade veelal voor de ander.

> Gevolgen voor anderen

Alcoholgebruik leidt tot zorgkosten, productiviteitsverliezen, onderwijskosten en kosten voor politie en justitie. Alle kosten en baten verrekend, kost alcohol ons jaarlijks 2,3 tot 4,2 miljard euro.

> Maatschappelijke schade van alcohol

3 'best buys': effectieve beleidsmaatregelen schadelijk alcoholgebruik

De WHO geeft aan dat schadelijk alcoholgebruik te voorkomen en te verminderen is door het inzetten van de drie ‘best buys’: verhoging van de prijs van alcohol, beperking van de beschikbaarheid van alcohol en een beperking of verbod op alcoholmarketing.

Beschikbaarheid

Het beperken van de beschikbaarheid van alcohol is één van de meest effectieve maatregelen om alcoholgebruik en gerelateerde schade terug te dringen. Verantwoorde verstrekking, toezicht op de Alcoholwet en naleving van de leeftijdsgrens zijn hierbij belangrijk. Blurring gaat in tegen het beperken van de beschikbaarheid van alcohol.

> Beschikbaarheid als maatregel

Marketing

Er is overtuigend wetenschappelijk bewijs dat blootstelling aan alcoholreclame leidt tot een grotere kans dat jongeren starten met alcohol drinken of als ze al drinken, meer alcohol gaan drinken. In Nederland wordt alcoholreclame grotendeels gereguleerd door middel van zelfregulering door de alcoholindustrie. Dit werkt onvoldoende.

> Beperken van marketing

Prijs

Er is overtuigend wetenschappelijk bewijs dat een prijsverhoging van alcoholhoudende dranken leidt tot een daling in het alcoholgebruik en de daaraan gerelateerde problemen.

> Prijs als beleidsmaatregel

Draagvlak voor beleidsmaatregelen

Welke maatregelen zijn mogelijk om schade door alcohol te beperken en wat is het draagvlak onder volwassenen in Nederland?

Lees het in de infographic of bekijk het nieuwsbericht.

Product image

Draagvlak voor beleidsmaatregelen om schade door alcoholgebruik te verminderen

Welke maatregelen zijn mogelij... Bekijk dit product

De maatschappelijke schade van alcohol

Wat is een Minimum Eenheidsprijs Alcohol?

Overzicht van effectieve beleidsmaatregelen en interventies om schadelijk alcoholgebruik te voorkomen en te verminderen

De (gezondheids)schade en kosten die door alcoholgebruik worden veroorzaakt zijn voor een groot deel te voorkomen door het inzetten van effectieve beleidsmaatregelen en interventies. Het is daarbij belangrijk om deze niet alleen te richten op de drinker zelf, maar ook op diens omgeving. Bovendien is het belangrijk om personen met een (beginnend) alcoholprobleem tijdig te herkennen en snel effectieve hulp te bieden, zodat problematisch alcoholgebruik voorkomen kan worden. Door vroegsignalering hebben personen de meeste kans om te herstellen.

Hieronder vind je een overzicht van beleidsmaatregelen en interventies en de effectiviteit.

SOORT EFFECTIVITEIT DOELGROEP
BELEIDSMAATREGELEN
Prijs Accijnsverhoging +++ Alle type drinkers
Minimum Unit Pricing (minimumprijzen) +++ Overmatige, zware en problematische drinkers
Beschikbaarheid van alcohol Leeftijdsverhoging +++ Jongeren en jongvolwassenen
Vermindering aantal verkooppunten en openingstijden +++ Alle type drinkers
Naleving wetgeving omtrent leeftijdscontrole en doorschenken +++ Jongeren en jongvolwassenen
Alcoholmarketing Verbod alcoholreclame +++ Alle type drinkers, voornamelijk jongeren
Beperking van alcoholreclame ++ Alle type drinkers, voornamelijk jongeren
Alcoholetikettering Vermelding productinformatie (ingrediënten en voedingswaarde) ? Alle type drinkers
Vermelding gezondheidsinformatie -en waarschuwingen ++ Alle type drinkers
INTERVENTIES
Screening and Brief Interventions (SBIs)

NB: Voor een volledig overzicht van interventies, zie www.allesoverdrinken.nl

Jellinek Zelfhulp Alcohol ++ Alle type drinkers
Minder drinken ++ Alle type drinkers
Maxx-app (Play Store of Apple App Store) +
Moti-4 ++ Jongeren en jongvolwassenen
Moti-55 + Ouderen
Watdrinkjij app (Play Store of Apple App Store) + Mbo-studenten
Watdrinkjij website +++ Wo en hbo-studenten
Community interventies Opgroeien in een Kansrijke Omgeving (OKO) ? Jongeren
Voorlichting en educatie

NB: Voorlichting kan kennis over alcohol vergroten, zorgen voor agendasetting in het publieke of maatschappelijk debat en bijdragen aan draagvlak voor alcoholbeleid. Educatie is intensiever dan voorlichting en kan gebruikt worden om bij verschillende doelgroepen vaardigheden aan te leren, te oefenen en te toetsen. Internationaal onderzoek wijst uit dat voorlichting en educatie op zichzelf het alcoholgebruik niet verandert. Daarom wordt er geen niveau van effectiviteit toegekend bij interventies die vallen onder voorlichting en educatie.

Landelijke massa-mediale campagnes
Alcohol en kanker campagne Volwassenen
BOB-campagne Volwassenen
IkPas/’40 dagen geen druppel’-campagne Volwassenen
NIX-18-campagne Jongeren
Voorlichtingsprogramma’s
Helder op School Jongeren en jongvolwassenen
Publieksinformatie
www.alcoholinfo.nl Alle type drinkers

Toelichting: +++Bewezen effectief; ++Goede aanwijzingen voor effectiviteit; +Goed onderbouwd; ? (Nog) onbekend.

Trimbos Nieuwsflitsen

Ontvang zo'n 2 keer per maand nieuws, uitnodigingen voor activiteiten, nieuwe publicaties en vacatures van het Trimbos-instituut.

Nieuws en blogs