Beleid om (maatschappelijke) schade door alcohol te voorkomen
Alcoholgebruik vergroot het risico op (gezondheids)schade voor de drinker zelf én voor (anderen in) de maatschappij. Als we alle kosten en baten verrekenen, zijn de maatschappelijk kosten van alcoholgebruik jaarlijks tussen de 2,3 en 4,2 miljard euro. Er zijn effectieve beleidsmaatregelen die bijdragen aan het voorkomen en het verminderen van (gezondheids)schade door alcoholgebruik.
Op deze pagina vind je meer informatie over:
Ook relevant: Wegwijzer voor lokaal beleid
Gemeenten staan voor de opgave om schadelijk gebruik van alcohol, tabak en drugs te voorkomen en mentale gezondheid te bevorderen. De wegwijzer lokaal preventiebeleid helpt met gerichte en wetenschappelijk onderbouwde informatie.
Alcohol is schadelijk voor de drinker zelf, diens omgeving en de maatschappij
Alcoholgebruik hangt samen met ongeveer 200 verschillende aandoeningen en ziekten, waaronder hart- en vaatziekten, hersenschade, verschillende kankersoorten, leverschade en verslaving.
Alcohol vergroot het risico op o.a. verkeersongevallen, geweld, disfunctioneren op het werk en het Fetal Alcohol Spectrum Disorder (FASD). Hierbij is de schade veelal voor de ander.
Alcoholgebruik leidt tot zorgkosten, productiviteitsverliezen, onderwijskosten en kosten voor politie en justitie. Alle kosten en baten verrekend, kost alcohol ons jaarlijks 2,3 tot 4,2 miljard euro.
3 'best buys': effectieve beleidsmaatregelen schadelijk alcoholgebruik
De WHO geeft aan dat schadelijk alcoholgebruik te voorkomen en te verminderen is door het inzetten van de drie ‘best buys’: verhoging van de prijs van alcohol, beperking van de beschikbaarheid van alcohol en een beperking of verbod op alcoholmarketing.
Beschikbaarheid
Het beperken van de beschikbaarheid van alcohol is één van de meest effectieve maatregelen om alcoholgebruik en gerelateerde schade terug te dringen. Verantwoorde verstrekking, toezicht op de Alcoholwet en naleving van de leeftijdsgrens zijn hierbij belangrijk. Blurring gaat in tegen het beperken van de beschikbaarheid van alcohol.
Marketing
Er is overtuigend wetenschappelijk bewijs dat blootstelling aan alcoholreclame leidt tot een grotere kans dat jongeren starten met alcohol drinken of als ze al drinken, meer alcohol gaan drinken. In Nederland wordt alcoholreclame grotendeels gereguleerd door middel van zelfregulering door de alcoholindustrie. Dit werkt onvoldoende.
Prijs
Er is overtuigend wetenschappelijk bewijs dat een prijsverhoging van alcoholhoudende dranken leidt tot een daling in het alcoholgebruik en de daaraan gerelateerde problemen.
Draagvlak voor beleidsmaatregelen
Welke maatregelen zijn mogelijk om schade door alcohol te beperken en wat is het draagvlak onder volwassenen in Nederland?
Lees het in de infographic of bekijk het nieuwsbericht.
Draagvlak voor beleidsmaatregelen om schade door alcoholgebruik te verminderen
Infographics Welke maatregelen zijn mogelij... Bekijk dit productDe maatschappelijke schade van alcohol
Wat is een Minimum Eenheidsprijs Alcohol?
Meer over de schadelijke gevolgen van alcohol
Lees meer over de schadelijke gevolgen van alcohol op het Expertisecentrum Alcohol van het Trimbos-instituut.
Overzicht van effectieve beleidsmaatregelen en interventies om schadelijk alcoholgebruik te voorkomen en te verminderen
De (gezondheids)schade en kosten die door alcoholgebruik worden veroorzaakt zijn voor een groot deel te voorkomen door het inzetten van effectieve beleidsmaatregelen en interventies. Het is daarbij belangrijk om deze niet alleen te richten op de drinker zelf, maar ook op diens omgeving. Bovendien is het belangrijk om personen met een (beginnend) alcoholprobleem tijdig te herkennen en snel effectieve hulp te bieden, zodat problematisch alcoholgebruik voorkomen kan worden. Door vroegsignalering hebben personen de meeste kans om te herstellen.
Hieronder vind je een overzicht van beleidsmaatregelen en interventies en de effectiviteit.
| SOORT | EFFECTIVITEIT | DOELGROEP | |
| BELEIDSMAATREGELEN | |||
| Prijs | Accijnsverhoging | +++ | Alle type drinkers |
| Minimum Unit Pricing (minimumprijzen) | +++ | Overmatige, zware en problematische drinkers | |
| Beschikbaarheid van alcohol | Leeftijdsverhoging | +++ | Jongeren en jongvolwassenen |
| Vermindering aantal verkooppunten en openingstijden | +++ | Alle type drinkers | |
| Naleving wetgeving omtrent leeftijdscontrole en doorschenken | +++ | Jongeren en jongvolwassenen | |
| Alcoholmarketing | Verbod alcoholreclame | +++ | Alle type drinkers, voornamelijk jongeren |
| Beperking van alcoholreclame | ++ | Alle type drinkers, voornamelijk jongeren | |
| Alcoholetikettering | Vermelding productinformatie (ingrediënten en voedingswaarde) | ? | Alle type drinkers |
| Vermelding gezondheidsinformatie -en waarschuwingen | ++ | Alle type drinkers | |
| INTERVENTIES | |||
| Screening and Brief Interventions (SBIs)
NB: Voor een volledig overzicht van interventies, zie www.allesoverdrinken.nl |
Jellinek Zelfhulp Alcohol | ++ | Alle type drinkers |
| Minder drinken | ++ | Alle type drinkers | |
| Maxx-app (Play Store of Apple App Store) | + | ||
| Moti-4 | ++ | Jongeren en jongvolwassenen | |
| Moti-55 | + | Ouderen | |
| Watdrinkjij app (Play Store of Apple App Store) | + | Mbo-studenten | |
| Watdrinkjij website | +++ | Wo en hbo-studenten | |
| Community interventies | Opgroeien in een Kansrijke Omgeving (OKO) | ? | Jongeren |
| Voorlichting en educatie
NB: Voorlichting kan kennis over alcohol vergroten, zorgen voor agendasetting in het publieke of maatschappelijk debat en bijdragen aan draagvlak voor alcoholbeleid. Educatie is intensiever dan voorlichting en kan gebruikt worden om bij verschillende doelgroepen vaardigheden aan te leren, te oefenen en te toetsen. Internationaal onderzoek wijst uit dat voorlichting en educatie op zichzelf het alcoholgebruik niet verandert. Daarom wordt er geen niveau van effectiviteit toegekend bij interventies die vallen onder voorlichting en educatie. |
Landelijke massa-mediale campagnes | ||
| Alcohol en kanker campagne | Volwassenen | ||
| BOB-campagne | Volwassenen | ||
| IkPas/’40 dagen geen druppel’-campagne | Volwassenen | ||
| NIX-18-campagne | Jongeren | ||
| Voorlichtingsprogramma’s | |||
| Helder op School | Jongeren en jongvolwassenen | ||
| Publieksinformatie | |||
| www.alcoholinfo.nl | Alle type drinkers | ||
Toelichting: +++Bewezen effectief; ++Goede aanwijzingen voor effectiviteit; +Goed onderbouwd; ? (Nog) onbekend.
Trimbos Nieuwsflitsen
Ontvang zo'n 2 keer per maand nieuws, uitnodigingen voor activiteiten, nieuwe publicaties en vacatures van het Trimbos-instituut.
