Waarom óók op alcohol voedings- en gezondheidsinformatie zou moeten staan

Op het etiket van een voorverpakt levensmiddel moet eerlijke en duidelijke informatie staan zodat de consument weet wat hij koopt en consumeert. ~NVWA

Dit is de eerste zin in het Handboek Etikettering van levensmiddelen van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Op een flesje cola kun je daarom informatie vinden over o.a. de ingrediënten en de voedingswaarde. Voor alcoholhoudende dranken zijn er op dit moment in Nederland geen strenge regels voor etikettering. Er gelden slechts algemene richtlijnen, zoals het tonen van allergenen, de inhoud en het alcoholpercentage. Het is dus niet verplicht om ingrediënten, de voedingswaarde, gezondheidsinformatie en -waarschuwingen op etiketten te plaatsen. En dat terwijl er flinke risico’s aan het gebruik van alcohol kleven. Ze staan op een rij op onze site alcoholinfo.nl. Ierland is het enige land in de Europese Unie waar dit soort informatie verplicht is op het alcoholetiket.

Zelfregulering werkt onvoldoende

In de rest van de EU – waaronder Nederland – geldt namelijk zelfregulering: alcoholproducenten kunnen zelf kiezen of, welke en hoe ze informatie op etiketten zetten. In de praktijk betekent dit dat in Nederland niet of nauwelijks ingrediënten en het aantal calorieën op etiketten staat. En in het geval van een gezondheidswaarschuwing gaat het vaak alleen om een (klein) ‘drink niet tijdens de zwangerschap’-pictogram. Daarom wordt nu gekeken naar de mogelijkheid om product- en gezondheidsinformatie op etiketten van alcoholhoudende dranken in Nederland verplicht te stellen.

Het ministerie van Volksgezondheid Welzijn en Sport gaf het Trimbos-instituut opdracht te onderzoeken wat de mogelijkheid is van verplichte etikettering van alcoholhoudende dranken in Nederland. De uitkomsten van dit onderzoek van het Trimbos-instituut zijn inmiddels aangeboden aan de Tweede Kamer.

Het hele rapport Etikettering van alcoholhoudende dranken lezen?

Eerst: waar hebben we het over als het over alcoholetikettering gaat?

Het gaat dan om tekst, pictogrammen of foto’s die informatie of waarschuwingen geven over:

• Het product ‘alcoholhoudende drank’: ingrediënten en de voedingswaarde (zoals het aantal calorieën en de hoeveelheid suiker);
• De risico’s van alcohol voor de drinker zelf en zijn omgeving.

Nu je een idee hebt van wat alcoholetikettering is: hoe kan deze informatie op het etiket helpen?

Uit onderzoek blijkt dat het vermelden van product- en gezondheidsinformatie over de risico’s van alcohol op etiketten van alcoholhoudende dranken kan helpen om bewustwording over de schadelijkheid van alcohol te vergroten. Dat is ook een van de doelen van het Nationaal Preventieakkoord: “De bewustwording van het eigen drinkgedrag en de effecten daarvan neemt toe”, en kan daarmee schadelijk alcoholgebruik terugdringen. Waarom alcoholetikettering kan bijdragen aan dit doel:

1. Allereerst: consumenten willen weten wat ze drinken. Verschillende experts – op het gebied van alcoholbeleid, consumentengedrag, gezondheidsrecht en voeding – wijzen op het recht van consumenten om te weten wat er in een product zit en welke risico’s het met zich meebrengt. Zo kunnen consumenten beter afgewogen keuzes maken. Als consument heb je namelijk het recht te weten wat je drinkt. Bovendien blijkt dat er behoefte aan is. Zo vindt bijvoorbeeld driekwart van de Nederlandse volwassenen dat er te weinig informatie gegeven wordt op etiketten van alcoholhoudende dranken.
2. Er is overduidelijk bewijs dat alcoholgebruik risico’s met zich meebrengt. Denk bijvoorbeeld aan leverschade, kanker en verkeersongevallen. Uit onderzoek blijkt dat het vermelden van gezondheidsinformatie en -waarschuwingen op etiketten van alcohol leidt tot meer bewustzijn over de schadelijkheid van alcohol. Ook is de kans groter dan mensen daardoor minder drinken en kan het de kans op schadelijk alcoholgebruik verminderen.
3. Andere sectoren hebben etikettering al succesvol ingevoerd. Het vermelden van productinformatie (ingrediënten en voedingswaarde) op verpakte levensmiddelen leidde ertoe dat consumenten gezondere keuzes maken. Zo is er ook overtuigend bewijs dat gezondheidsinformatie en -waarschuwingen op etiketten van tabaksproducten effectief zijn in het verhogen van kennis over de schade van roken en in het verminderen van rookgedrag.

Wat moet er dan op het etiket?

Het is belangrijk om in ieder geval de ingrediënten en voedingswaarde te vermelden op etiketten van alcoholhoudende dranken. Dat blijkt uit wetenschappelijke literatuur en gesprekken met verschillende experts. Ook raden zij aan om het aantal standaardglazen in de verpakking en het drinkadvies te vermelden: “Drink niet of in ieder geval niet meer dan één standaardglas alcohol per dag”. Ten slotte is het belangrijk om gezondheidswaarschuwingen op het etiket te plaatsen. Het liefst met afwisselende thema’s, zoals zwangerschap, deelname in het verkeer en de relatie tussen alcohol en kanker.

Samengevat

Alcoholetikettering zorgt voor waardevolle informatie voor consumenten over wat zij binnenkrijgen. Daarnaast vergroot het het bewustzijn over de schadelijke gevolgen van alcoholgebruik, waardoor dit teruggebracht kan worden. Toch wordt alcoholetikettering nog nauwelijks in Nederland toegepast.
Inmiddels liggen de uitkomsten van dit onderzoek van het Trimbos-instituut bij de Tweede Kamer. Nu is het afwachten of de etiketten op alcoholhoudende dranken de komende jaren gaan veranderen.

Meer lezen over alcohol en alcoholpreventie? Het Expertisecentrum Alcohol biedt een actueel overzicht van de wetenschappelijke kennis over alcohol(preventie).