Waarom óók op alcoholhoudende dranken product- en gezondheidsinformatie zou moeten staan

Op het etiket van een voorverpakt levensmiddel moet eerlijke en duidelijke informatie staan zodat de consument weet wat hij koopt en consumeert. ~NVWA

Dit is de eerste zin in het Handboek Etikettering van levensmiddelen van de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA). Op een flesje cola kun je daarom informatie vinden over onder andere de ingrediënten en de voedingswaarde. Voor dranken met meer dan 1,2 procent alcohol is er op dit moment in Nederland geen wetgeving voor etikettering. Er gelden slechts algemene richtlijnen, zoals het plaatsen van de inhoud en het alcoholpercentage. Het is dus niet verplicht om product- en gezondheidsinformatie over de risico’s van het gebruik van alcohol op etiketten te plaatsen. En dat terwijl er zo’n 200 aandoeningen en ziekten aan het gebruik van alcohol kleven. Om nog maar niet te spreken over de negatieve gevolgen voor anderen in de omgeving van personen die drinken, zoals letsel of sterfte door verkeersongevallen of geweld. Momenteel is Ierland het enige land in de EU waar zowel productinformatie (ingrediënten en voedingswaarde) als gezondheidsinformatie over de risico’s van alcoholgebruik verplicht op de etiketten staan.

Zelfregulering werkt onvoldoende

In de rest van de EU – waaronder Nederland – geldt namelijk zelfregulering: alcoholproducenten kunnen zelf kiezen of, welke en hoe ze informatie op alcohol-etiketten zetten. In de praktijk betekent dit dat in Nederland niet of nauwelijks de ingrediënten en de voedingswaarde op alcohol-etiketten staan. En in het geval van gezondheidsinformatie gaat het vaak alleen om een (klein) ‘drink niet tijdens de zwangerschap’-waarschuwingspictogram. De EU werkt aan een voorstel voor het verplichten van alcoholetikettering, maar het is onduidelijk óf en wanneer dit voorstel wordt ingevoerd.

Eerst: waar hebben we het over als het over alcoholetikettering gaat?

In deze video leggen we uit wat alcoholetikettering is.

Het gaat dan om het plaatsen van bepaalde informatie op etiketten van dranken met meer dan 1,2% alcohol. We maken daarbij onderscheid tussen:

• Het alcoholgehalte en allergie-informatie
• Productinformatie, namelijk ingrediënten en voedingswaarde. Bijvoorbeeld kilocalorieën, vetten en zout
• En gezondheidsinformatie, denk aan de risico’s van alcoholgebruik voor de drinker zelf, de ongeboren baby én voor de maatschappij. Zoals: ‘Alcoholgebruik vergroot de kans op kanker’ of ‘Alcoholgebruik beïnvloedt de rijvaardigheid’.

Nu je een idee hebt van wat alcoholetikettering is: hoe kan deze informatie op het etiket helpen?

Uit onderzoek blijkt dat het vermelden van product- en gezondheidsinformatie over de risico’s van alcoholgebruik op etiketten van alcoholhoudende dranken kan helpen om de kennis over alcoholschade te vergroten. Dat is ook één van de doelstellingen van het Nationaal Preventieakkoord: “De bewustwording van het eigen drinkgedrag en de effecten daarvan neemt toe”, en kan daarmee alcoholgebruik verminderen.

Waarom alcoholetikettering kan bijdragen aan dit doel:

1. Allereerst: consumenten willen weten wat ze drinken. Verschillende experts – op het gebied van alcoholbeleid, consumentengedrag, gezondheidsrecht en voeding – wijzen op het recht van consumenten om te weten wat er in een product zit en welke risico’s het gebruik met zich meebrengt. Zo kunnen consumenten beter afgewogen keuzes maken. Als consument heb je namelijk het recht te weten wat je drinkt. Bovendien blijkt dat er draagvlak voor alcoholetikettering is. Zo vindt ruim zes op de tien (63%) volwassenen een waarschuwing over de risico’s van alcoholgebruik op de verpakking (heel) goed.
2. Er is overduidelijk bewijs dat alcoholgebruik risico’s met zich meebrengt voor personen die drinken en hun omgeving. Denk bijvoorbeeld aan kanker, leverschade en verkeersongevallen. Uit onderzoek blijkt dat het vermelden van gezondheidsinformatie op etiketten van alcoholhoudende dranken leidt tot meer bewustzijn over de schade door alcoholgebruik. Ook is de kans groter dat mensen daardoor minder drinken.
3. Andere sectoren hebben etikettering al succesvol ingevoerd. Het vermelden van productinformatie (ingrediënten en voedingswaarde) op verpakte levensmiddelen leidde ertoe dat consumenten gezondere keuzes maken. Zo is er ook overtuigend bewijs dat gezondheidsinformatie op etiketten van tabaksproducten effectief zijn in het verhogen van kennis over de schade van roken en in het verminderen van rookgedrag.

Wat moet er dan op het etiket?

Het is belangrijk om in ieder geval de ingrediënten en voedingswaarde te vermelden op etiketten van alcoholhoudende dranken. Dat blijkt uit wetenschappelijke literatuur en gesprekken met verschillende experts. Ook raden zij aan om het aantal standaardglazen in de verpakking en het drinkadvies te vermelden: “Drink niet of in ieder geval niet meer dan één standaardglas alcohol per dag”. Ten slotte is het belangrijk om gezondheidswaarschuwingen op alcohol-etiketten te plaatsen. Het liefst met afwisselende thema’s, zoals de relatie tussen alcohol en kanker, zwangerschap en deelname in het verkeer.

Samengevat

Consumenten kunnen beter afgewogen keuzes maken als zij op het etiket zelf kunnen lezen wat er in hun alcoholhoudende drank zit en wat de risico’s van het gebruik zijn. Daarnaast vergroot alcoholetikettering de kennis over alcoholschade én kan het alcoholgebruik verminderen. Toch is alcoholetikettering nog niet verplicht  in Nederland.

Meer lezen over alcohol en alcoholpreventie? Het Expertisecentrum Alcohol biedt een actueel overzicht van de wetenschappelijke kennis over alcohol(preventie).