Experiment Gesloten Coffeeshopketen

De ministeries van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) en Justitie en Veiligheid (JenV) werken samen aan het vormgeven van het in het regeerakkoord Rutte-III afgesproken Experiment Gesloten Coffeeshopketen. Het doel van het experiment is na te gaan of en hoe op kwaliteit gecontroleerde cannabis aan coffeeshops kan worden geleverd en wat de effecten hiervan zijn.

Het Trimbos-instituut is op twee manieren betrokken bij het experiment:

Evaluatieonderzoek
Advies preventieaanpak

Achtergrond van het experiment

Aanleiding experiment

In het regeerakkoord van het kabinet-Rutte III is afgesproken een kleinschalig experiment te starten met een gesloten coffeeshopketen. Aanleiding voor dit experiment waren de problemen die het huidige gedoogbeleid met zich meebrengt voor gemeenten. De verkoop van cannabis in coffeeshops wordt onder voorwaarden gedoogd, maar de teelt en levering is verboden. Zo ontstaan problemen op het gebied van veiligheid, zoals bijvoorbeeld brandgevaarlijke, illegale kwekerijen in woonwijken. Ook faciliteert het gedoogbeleid criminaliteit. Het telen van hennep is verboden, hierdoor zijn er geen eisen voor de kwaliteit van de hennep en weten coffeeshopklanten niet precies wat er in het product zit.

Wat houdt het experiment in?

Het experiment houdt in dat tien telers een vergunning krijgen voor het telen van cannabis.
Deze cannabis mag alleen verkocht worden in de coffeeshops van de tien deelnemende gemeenten: Almere, Arnhem, Breda, Groningen, Heerlen, Hellevoetsluis, Maastricht, Nijmegen, Tilburg en Zaanstad. Om de kwaliteit te waarborgen wordt de cannabis getest. De gesloten keten ontstaat door controle op de kwaliteit, het vervoer en verkoop van de cannabis. Het experiment moet uitwijzen of een gereguleerde, gesloten keten - van teelt tot verkoop van op kwaliteit gecontroleerde cannabis - kan worden gerealiseerd. Belangrijke vraag hierbij is wat de effecten van deze gesloten coffeeshopketen zijn op de criminaliteit, veiligheid, overlast en volksgezondheid. Onderzoekers brengen het experiment en de effecten in kaart waarna een onafhankelijke Begeleidings- en Evaluatiecommissie een evaluatie opstelt. Het is aan het dan zittende kabinet om te besluiten welk vervolg het experiment krijgt.

Evaluatieonderzoek

Breuer&Intraval, RAND Europe en Trimbos-instituut gaan samen het onderzoek uitvoeren naar het ‘Experiment Gesloten Coffeeshopketen’.

In de huidige situatie wordt de verkoop van cannabis door coffeeshops gedoogd, maar het telen van cannabis en het leveren aan coffeeshops is verboden. Het doel van het experiment is om na te gaan of en hoe op kwaliteit gecontroleerde cannabis aan coffeeshops kan worden geleverd en wat de effecten hiervan zijn. De resultaten leveren informatie op voor het maken van een beredeneerde keuze over de toekomst van het cannabisbeleid.

Interventiegemeenten

Voor de evaluatie van het experiment wordt gebruik gemaakt van een quasi-experimentele onderzoeksopzet. Er worden tien interventiegemeenten (experimentele groep waar de gesloten coffeeshopketen wordt geïmplementeerd) en vermoedelijk een vergelijkbaar aantal vergelijkingsgemeenten (controlegroep waar de huidige situatie wordt gehandhaafd) geselecteerd. In zowel de interventie- als de vergelijkingsgemeenten zal een nulmeting worden uitgevoerd voordat het experiment van start gaat, gevolgd door een viertal jaarlijkse metingen gedurende de experimenteerfase. Naast het in kaart brengen van de effecten wordt ook gekeken naar het implementatieproces van het experiment in de gemeenten.

In het onderzoek worden diverse methoden toegepast:

enquêtes bij coffeeshopbezoekers en omwonenden,
interviews met coffeeshopeigenaren en overige (in)direct betrokkenen,
organiseren van expertmeetings,
online gebruikersenquête,
cohortstudie coffeeshopbezoekers,
menukaartanalyse,
analyse samenstelling cannabisproducten
opvragen en analyseren van registratiegegevens.

Preventieaanpak

De Adviescommissie Experiment Gesloten Coffeeshopketen (de commissie Knottnerus) adviseerde dat het van belang is dat het experiment gepaard gaat met “preventieve aandacht voor de gezondheidsschade die zowel cannabisgebruik als roken kan veroorzaken.”

Op verzoek van het ministerie van VWS adviseerde het Trimbos-instituut vervolgensover een preventieaanpak die bijdraagt aan het voorkomen van (een eventuele stijging van) cannabisgebruik ten tijde van het experiment. In dit advies “Preventieaanpak Experiment Gesloten Coffeeshopketen” worden risicogroepen, instrumenten en interventies beschreven en wordt er gekeken naar de bestaande aanpak, de uitvoerende partijen en de kosten.

Naar aanleiding van dit advies is een werkgroep met vertegenwoordigers uit de tien experimentgemeenten samengesteld. Gezamenlijk hebben zij gekozen voor verschillende activiteiten die de preventieaanpak kunnen ondersteunen. Deze zijn beschreven in deze kamerbrief.

In de afgelopen jaren heeft het Trimbos-instituut ter voorbereiding op het experiment samen met de instellingen voor verslavingszorg verschillende activiteiten uitgevoerd en producten ontwikkeld.

Om de bekendheid van de mogelijkheden voor online preventie en behandeling te vergroten is de overzichtskaart Kansen voor preventie – online cannabisinterventies gemaakt. Deze kaart helpt professionals om jongeren en volwassenen met mogelijk problematisch cannabisgebruik naar het best passende aanbod toe te leiden.

In het advies ten behoeve van de gebruikersinformatie worden de laatste wetenschappelijke ontwikkelingen met betrekking tot cardiovasculaire effecten, thc-cbd-interactie en gebruikswijzen van cannabis beschreven.

Voor de interventies De Coffeeshopcursus en Open en Alert zijn aanvullende materialen ontwikkeld voor professionals die werken in de gemeenten die betrokken zijn bij het experiment. Teven is er speciaal voor de experimentgemeenten een Preventie- en handhavingsplan cannabis ontwikkeld.

Heeft u vragen over preventie rondom het experiment of over één van de ontwikkelde producten neem dan contact op met Marjan Möhle.