Digitale factsheet

Digitale factsheet

In gesprek over cannabis: tips voor professionals

Laatst gewijzigd op: 4 december 2023

Jongeren die thuis of op school problemen hebben, gebruiken veel vaker cannabis dan hun leeftijdsgenoten. Deze factsheet bevat waardevolle informatie voor professionals om het gesprek hierover aan te gaan.

Inleiding

Bij sommige groepen jongeren en jongvolwassenen komt cannabisgebruik vaker voor. Bijvoorbeeld in de residentiële jeugdzorg (2021) en het praktijk- en cluster-4 onderwijs (2019). Dit hogere gebruik hangt samen met individuele factoren (psychische problemen, trauma’s) en omgevingsfactoren (opvoeding, beschikbaarheid van cannabis, gebruik door vrienden).

De kans op problematisch cannabisgebruik is groter bij jongeren die al vroeg beginnen met cannabis en daarnaast ook problemen thuis of op school hebben. Dit geldt ook specifiek voor jongeren met een lichte verstandelijke beperking (LVB). Zij lopen meer risico op bijvoorbeeld schooluitval, gezondheidsschade en/of verslaving.

Voor jeugdprofessionals is het daarom belangrijk om mogelijk problematisch gebruik tijdig te signaleren en hierover in gesprek te gaan. In de zesdelige podcastserie ‘In gesprek over cannabis’ hoor je hoe je dit kan doen. Experts en jeugdprofessionals komen aan het woord over hun werk en je hoort ervaringsdeskundigen over de gesprekken die zij voerden over hun cannabisgebruik en wat dit voor hen betekende.

Op deze pagina’s vind je aanvullende tips en achtergrondinformatie voor jeugdprofessionals. Hierbij is specifiek gekeken naar het aanbod voor jongerenwerk, de LVB-zorg, de jeugdhulp en Justitiële Jeugdinrichtingen.

31% van de jongeren in de residentiële jeugdhulp gebruikte in de afgelopen maand cannabis

Informatie over cannabis

Algemeen publiek

Algemene informatie over cannabis en de risico’s van het gebruik is te vinden op drugsinfo.nl/cannabis. In het filmpje ‘7 dingen die je moet weten over cannabis’ vatten we deze informatie op een toegankelijke manier samen.

Jongeren

Ouders

Voor ouders is er ook de informatiesite Helderopvoeden.nl met kennis over middelengebruik en opvoedtips.

Professionals

Het Trimbos-instituut heeft toegankelijke informatiefolders over verschillende middelen, waaronder cannabis.

Het bordspel TRIP is een methode om spelenderwijs, op een laagdrempelige manier een gesprek te voeren over alcohol en drugs met jongeren met een LVB en met leerlingen in het voortgezet speciaal onderwijs en praktijkonderwijs.

Informatie over motiverende gespreksvoering

Motiverende gespreksvoering is een gespreksmethode die hulpverleners kunnen gebruiken om hun cliënten te helpen bij het veranderen van hun gedrag, bijvoorbeeld (problematisch) gebruik. Deze gespreksmethode is opgenomen in interventies als:

In de brochure 'In gesprek over cannabisgebruik' vind je informatie over gespreksvoering.

Ook is het mogelijk om je als professional breder te scholen in motiverende gespreksvoering. Kijk voor meer informatie bij de Nederlandse Vereniging van trainers in Motiverende Gespreksvoering MINTned.

Met motiverende gesprekstechnieken heb je zelf in de hand of het gezeur wordt of niet

Kelly Sonnenschein, trainer Anders Leren Motiveren

Online aanbod cannabispreventie

Online interventies zijn makkelijk toegankelijk en geschikt voor mensen die graag willen minderen of stoppen met cannabisgebruik maar (nog) niet de stap naar de verslavingszorg willen maken.
Er is een breed en laagdrempelig online aanbod dat uiteen loopt van informatie en zelftests tot en met behandeling. Ook is er aanbod voor verschillende doelgroepen zoals jongeren, ouders of mensen met een verstandelijke beperking.
Als professionals in de zorg of het sociaal domein kan je cliënten met mogelijk problematisch cannabisgebruik informeren over dit aanbod. Deze overzichtskaart helpt je om samen met je cliënt te bepalen welk aanbod het beste past.

De volgende vragen helpen hierbij:

  1. Hoe oud ben je?
  2. Hoe vaak gebruik je cannabis?
  3. Gebruik je medicatie of heb je psychische of medische problemen?
  4. Als er informatie op verschillende niveaus beschikbaar is: wat voor informatie past goed bij jou?
  5. Als er behoefte aan begeleiding is: wat voor soort hulp past bij jou?

Preventie vanuit de verslavingszorg

De afdelingen preventie van de instellingen voor verslavingszorg (IVZ) zijn een belangrijke partner bij het signaleren en bespreekbaar maken van mogelijk problematisch cannabisgebruik. Zij bieden onder meer voorlichting en deskundigheidsbevordering. Met deze handreiking organiseer je een speedmeet om elkaar te leren kennen.

Het preventief adviesgesprek, Moti-4, Helder op School, Open en Alert en Help, mijn kind kan niet zonder behoren tot het basisaanbod van de IVZ waarmee zij jongeren, ouders en jeugdprofessionals kunnen ondersteunen.

Verslavingskunde Nederland (VKN) biedt een overzicht van de aangesloten IVZ in Nederland.

Opleidingen

De beroepsopleidingen Sociaal Werk voor mbo en hbo besteden aandacht aan gezondheid en preventie, waaronder het voorkomen van (problematisch) middelengebruik. Het hangt echter sterk af van het gekozen profiel, de keuzevakken en de persoonlijke portfolio’s in hoeverre studenten specifieke kennis en vaardigheden krijgen aangereikt voor het signaleren en bespreekbaar maken van problematisch middelengebruik.

Er is een leermodule LVB en verslaving om studenten en docenten op het mbo hierbij te ondersteunen. Om hbo-studenten hierbij op weg te helpen ontwikkelden we zelf een handreiking.

Er zijn daarnaast ruime mogelijkheden om je tijdens of na je studie hierin verder te scholen en te ontwikkelen. De instellingen voor verslavingszorg bieden SKJ-geaccrediteerde deskundigheidsbevordering op middelenkennis en op gespreksvaardigheden, bijvoorbeeld vanuit het programma Open en Alert. Daarnaast zijn er ook e-learnings op middelenkennis en gespreksvaardigheden van het Trimbos-instituut. Ook kunnen professionals zich scholen in het uitvoeren van specifieke interventies zoals Brains4Use en Sterker dan de kick.

Kijk voor meer geaccrediteerd aanbod ook bij het thema Middelenmisbruik en Verslaving in het SKJ-register.

De mogelijkheden om in gesprek te gaan over cannabis verschillen per setting.

Over deze pagina & contact

De informatie op deze pagina is gebaseerd op gesprekken en bijeenkomsten met jeugdprofessionals, opleiders, jongeren en andere experts die plaatsvonden in de periode 2019-2021 en wordt regelmatig bijgewerkt.

featured_image
Marjan Möhle
Projectleider Open & Alert