Adviezen voor sociale wijkteams over alcoholpreventie

Een goede match tussen een vast contactpersoon van het sociale wijkteam en de instelling voor verslavingszorg, die wordt opgebouwd en onderhouden via regelmatig persoonlijk contact, is een voorwaarde voor een succesvolle, duurzame en constructieve samenwerking.

In sommige regio’s heeft ieder wijkteam een ‘coördinator middelengebruik’ of ‘aandachtsfunctionaris verslaving’. Hij/zij is getraind om de signalen van problematisch alcoholgebruik te herkennen, en kent de weg naar en het aanbod van de regionale instelling voor verslavingszorg. Deze aandachtsfunctionaris ondersteunt collega’s bij het herkennen van de signalen. Onderling stemmen zij hun werkzaamheden met elkaar af en onderhouden contact met onder andere de instelling voor verslavingszorg en gemeente.

Met een divers aanbod aan ondersteuningsmogelijkheden en werkvormen kan een sociale wijkteam zelf bepalen aan welke kennis en kunde zij behoefte hebben, passend bij de problematiek en de doelgroep van de eigen wijk.

Mogelijke activiteiten en werkvormen zijn:

1. Deskundigheidsbevordering: trainingen, workshops, casuïstiekbespreking, webinars, thema-avond/lunchbijeenkomsten. Biedt deskundigheidsbevordering herhaaldelijk aan om de opgedragen kennis te onderhouden;
2. Consultatie door een preventiewerker van een instelling voor verslavingszorg (bijvoorbeeld op een vast moment per week/twee weken of sluit aan bij casuïstiekbesprekingen);
3. Inzage geven in de mogelijkheden om door te verwijzen naar de instelling voor verslavingszorg indien er meer ondersteuning of hulp nodig is;
4. Voorlichting geven aan specifieke doelgroepen, zoals een kookclub voor mannen, een ouderavond of een ’30 dagen niet drinken actie’ (IkPas) georganiseerd in de wijk.

Om een succesvolle, duurzame en constructieve samenwerking op te bouwen en vast te stellen of je elkaar goed hebt begrepen, kan het opstellen van een samenwerkingsovereenkomst een goed middel zijn. Naast de instellingen voor verslavingszorg en het sociale wijkteam, kunnen ook de gemeente, GGD en/of de GGZ betrokken worden. Leg in de overeenkomst onder meer vast:

• Wat het gezamenlijk doel is;
• De rollen, taken en bijdrage van de samenwerkingspartijen;
• De duur van de overeenkomst;
• Hoe vaak en wanneer je de (tussentijdse) resultaten van de inspanningen met elkaar bespreekt, en;
• Eventuele voorwaarden van de samenwerking.

Trek gezamenlijk op bij advisering preventief alcoholbeleid en zorgbeleid

Naast afspraken over de samenwerking rondom cliënten en hun gezinnen, kan het zinvol zijn om afspraken te maken over de samenwerking in het kader van lokaal preventief alcoholbeleid en het gemeentelijk zorgbeleid. Hiermee worden ervaringen vanuit beide perspectieven benut voor beleidsontwikkeling, waardoor besluitvorming beter aansluit op deze praktijkervaringen en er tegelijkertijd meer samenhang in het beleid komt. Het beleid kan hierdoor meer impact realiseren. Samenwerking in het kader van lokaal preventief alcoholbeleid speelt op zowel gemeentelijk niveau als op schoolniveau.

Samenwerkingsafspraken kunnen betrekking hebben op agendasetting, probleemanalyse, strategiebepaling (doelen en acties), uitvoering (preventieve) interventies en activiteiten, en evaluatie van uitvoering en/of beleid. Gemeenten (of scholen) spelen een belangrijke rol bij het maken, faciliteren en opvolgen van de samenwerkingsafspraken.

Websites van verslavingszorginstellingen zijn een geschikte plek om informatie breed en laagdrempelig aan te bieden aan sociale wijkteams en andere verwijzers. Richt een pagina in die volledig is gericht op sociale wijkteams, met informatie over onder andere de werkwijze van de verslavingszorg en de mogelijkheden voor contact, consultatie en doorverwijzing.

Het is belangrijk om een verplichte vraag bij de intake (’Gebruikt u alcohol/drugs?’) te stellen. Vervolgens zou het dan mogelijk moeten zijn gelijk een specialist te betrekken met toestemming van de cliënt, of andere vormen van consultatie zoals anonieme consultatie.

• Gezonde gemeente
• Gezonde school
• Helder op School
• Screeningsinstrumenten (korte AUDIT-C)