Alcoholpreventie jongeren in nationaal en lokaal beleid

In het Nationaal Preventieakkoord uit 2018 wordt alcoholgebruik door jongeren onder de 18 jaar per definitie als problematisch gezien [1]. In de Landelijke nota gezondheidsbeleid 2020-2024 is opgenomen dat het meeste effect te verwachten is van interventies tijdens de eerste levensfasen en preventieve interventies op het gebied van roken, alcohol en overgewicht. Deze interventies hebben vooral kans van slagen als er ook aandacht is voor achterliggende factoren [2].

Het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) geeft vorm aan het preventiebeleid met onder andere de NIX18-campagne. Deze campagne promoot de sociale norm dat het normaal is dat kinderen niet voor hun 18e jaar drinken en roken. Met name ouders worden opgeroepen om afspraken met hun kind te maken over middelengebruik. Daarnaast worden er vanuit het ministerie van VWS gerichte subsidies ingezet voor de ontwikkeling van voorlichting op en ondersteuning aan scholen binnen het programma Helder op School. Ook financiert VWS ondersteuning van preventieve interventies voor jongeren in andere settings, zoals de omgeving (Opgroeien in een Kansrijke Omgeving), het uitgaansleven (Alcohol, drugs en uitgaan) en de zorg (Open en Alert).

De gemeenten zijn verantwoordelijk voor de uitvoering van het lokale preventiebeleid. De Wet publieke gezondheid verplicht gemeenteraden om een lokale nota gezondheidsbeleid te maken waarin de gemeentelijke doelstellingen, acties en resultaten worden beschreven. Deze lokale nota moet aansluiten bij de landelijk opgestelde prioriteiten en binnen twee jaar na het openbaar maken van de landelijke nota vastgesteld worden. Bij besluiten die belangrijke gevolgen kunnen hebben voor de publieke gezondheidszorg, zoals alcoholpreventie bij jongeren, vraagt het college van burgemeester en wethouders advies aan de Gemeentelijke Gezondheidsdienst (GGD). In deze nota’s zijn vaak preventieve activiteiten opgenomen die worden uitgevoerd op scholen, bij sportclubs of in het jongerenwerk [3].

Gelijktijdig met de vaststelling van de lokale nota gezondheidsbeleid moeten gemeenten een Preventie- en handhavingsplan alcohol opstellen. Dit hoort bij hun toezichthoudende taak, die is vastgelegd in de Alcoholwet. In dit plan worden de doelstellingen en acties beschreven die gericht zijn op het voorkomen van alcoholgebruik, met name onder jongeren, al dan niet in samenhang met andere preventieprogramma’s uit het gezondheidsbeleid. Ook wordt in dit plan beschreven hoe het handhavingsbeleid wordt uitgevoerd en welke resultaten minimaal behaald dienen te worden.

Het Trimbos-instituut heeft voor gemeenten een model Preventie- en handhavingsplan ontwikkeld. En de website Handreiking toezicht op de Alcoholwet biedt gemeenten ook veel informatie en ondersteuning bij de handhaving van de Alcoholwet.

Tenslotte verplicht de Jeugdwet gemeenten om periodiek een plan (Jeugdnota) vast te stellen met daarin de hoofdzaken van het door de gemeente te voeren beleid. In de Jeugdnota worden onder meer de gemeentelijke visie, doelstellingen en acties beschreven. Ook staat er in welke resultaten de gemeente wenst te behalen en hoe deze gemeten zullen worden. De nota geeft richting aan de door de gemeenteraad en het college te nemen beslissingen over preventie en jeugdhulp, de uitvoering van kinderbeschermingsmaatregelen en jeugdreclassering. In deze nota wordt ook het bevorderen van de gezondheid van jongeren beschreven, inclusief doelstellingen en activiteiten op het gebied van alcoholpreventie [4].

Gezond en Actief Leven Akkoord

In het Gezond en Actief Leven Akkoord (GALA) is opgenomen dat er actief wordt ingezet op het voorkomen van het gebruik van alcohol, tabak en drugs door jongeren. Gemeenten worden hiertoe gestimuleerd extra in te zetten op middelenpreventie, en om de leeftijdsgrens van de verkoop van alcohol beter na te leven. Het Trimbos kan gemeenten helpen om deze GALA doelstellingen te bereiken, door u te ondersteunen bij het opstellen van uw lokaal preventiebeleid.

Links

• Alcoholpreventie bij jongeren en jongvolwassenen
  Effectieve interventies en andere mogelijkheden voor preventie van alcoholgebruik bij jongeren en jongvolwassenen (11-24 jaar).

Referenties

1. Rijksoverheid (2018). Nationaal Preventieakkoord. VWS, Den Haag. Geraadpleegd van https://www.rijksoverheid.nl/documenten/convenanten/2018/11/23/nationaal-preventieakkoord.
2. Landelijke nota gezondheidsbeleid 2020-2024. Geraadpleegd van Landelijke nota gezondheidsbeleid 2020-2024 | Loketgezondleven.nl.
3. Overheid.nl (2023). Wet publieke gezondheid. Geraadpleegd van wetten.nl - Regeling - Wet publieke gezondheid - BWBR0024705 (overheid.nl).
4. Overheid.nl (2023). Jeugdwet. Geraadpleegd van wetten.nl - Regeling - Jeugdwet - BWBR0034925 (overheid.nl).