Alcoholpreventie: maatregelen en interventies

Om het gewenste doel van de alcohol preventieaanpak te behalen, is het van belang om bewezen effectieve maatregelen en interventies in te zetten. Onderzoek laat zien dat deze niet alleen op het individu gericht moeten worden, maar dat het succesvoller is om (ook) de omgeving van de drinker te beïnvloeden [1].

In dit dossier

Vragen?

Expertisecentrum Alcohol

Deze pagina is gemaakt door het Expertisecentrum Alcohol. Met wetenschappelijke kennis helpt het expertisecentrum professionals gezondheidsschade door alcohol terug te dringen. Op zoek naar informatie voor jezelf of een ander? Kijk op alcoholinfo.nl.

Blijf op de hoogte

Met de nieuwsbrief van het Expertisecentrum Alcohol:

E-mailadres(Vereist)
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

Heeft u een vraag?

Stuur ons een mail
Expertisecentrum Alcohol

Effectiviteit alcoholpreventie maatregelen

Er bestaan veel maatregelen en interventies gericht op het verminderen van alcoholgebruik. Deze zijn echter niet allemaal effectief en de één is effectiever dan de ander.

Om hier onderscheid in te maken hebben onderzoekers op basis van wetenschappelijk onderzoek een overzicht gemaakt van de effectiviteit van veelvoorkomende maatregelen en interventies [2]. De meest kosteneffectieve maatregelen zijn de zogenoemde best buys.

3 best buys alcoholbeleid

Best buys zijn maatregelen die het meest kosteneffectief zijn en daarnaast ook betaalbaar en uitvoerbaar zijn. De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) gaat op basis van wetenschappelijk onderzoek uit van 3 Best buys voor het terugdringen van schadelijk alcoholgebruik [3]:

  1. Het verhogen van de accijns op alcoholhoudende dranken.
  2. Het beperken van de beschikbaarheid van alcoholhoudende dranken, zoals het verhogen van de minimum leeftijd voor alcohol en het beperken van het aantal verkooppunten en –tijden.
  3. Het beperken van marketing voor alcoholhoudende dranken door middel van effectieve regulering of een volledig reclameverbod.

Daarnaast zijn ook kortdurende interventies in de eerstelijnszorg en alcohollimieten voor deelname aan het verkeer (en het handhaven daarvan) effectief. Deze interventies zijn echter minder kosteneffectief dan de 3 Best buys [4]. Deze en nog een aantal andere maatregelen worden in het overzicht hieronder weergegeven. Het volledige overzicht is terug te vinden in de publicatie van Babor e.a. [2].

Fysieke beschikbaarheid beperken

Veel van de maatregelen die het meest effectief zijn in het terugdringen van alcoholgebruik en gerelateerde problematiek, zijn maatregelen die de fysieke beschikbaarheid van alcohol beperken: minimum leeftijdsgrens, accijnzen, verkoopverboden, beperken aantal verkoopdagen en –tijden en het beperken van het aantal verkooppunten. Door middel van handhaving wordt de naleving van deze regelgeving bewaakt en is daarom essentieel voor een effectieve aanpak.

Voorlichting

Dat bepaalde maatregelen niet effectief zijn, wil niet bij voorbaat zeggen dat ze niet uitgevoerd moeten worden. Wel moet er goed nagedacht worden over het nut en de manier waarop het ingezet wordt. Voorlichting op zich is bijvoorbeeld niet effectief in het veranderen van gedrag. Toch kan het wel degelijk een bijdrage leveren aan de kennis over de schadelijk gevolgen van alcoholgebruik. Ook is voorlichting van belang om uit te leggen waarom effectieve maatregelen zoals het verhogen van de leeftijdsgrens worden genomen. Als mensen begrijpen waarom een maatregel wordt genomen, zijn ze eerder geneigd om deze te accepteren en na te leven.

Interventiedatabase

In Nederland zijn specifieke, erkende interventies voor alcohol terug te vinden in de interventiedatabase van het RIVM. Hier staan erkende schoolprogramma’s, trainingen, interventies voor signalering, kortdurende interventies, zelfhulpprogramma’s, en ander interventievormen die kunnen worden ingebed in een integrale preventie aanpak.

Referenties

  1. Holder, H. (2009). Alcohol and the Community: A Systems Approach to Prevention. Cambridge University Press, Cambridge.
  2. Babor, T., Caetano, R., Casswell, S., Edwards, G., Giesbrecht, N., Graham, K., & Rossow, I. (2010). Alcohol: No Ordinary Commodity. Research and Public Policy, Second Edition. Oxford: Oxford University Press.
  3. World Health Organization (2011). Global status report on noncommunicable diseases 2010: Description of the global burden of NCDs, their risk factors and determinants. Geneva: WHO.
  4. Chisholm, D., Moro, D., Bertram, M., Pretorius, C., Gmel, G., Shield, K., & Rehm, J. (2018). Are the "best buys" for alcohol control still valid? An update on the comparative cost-effectiveness of alcohol control strategies at the global level. Journal of Studies on Alcohol and Drugs, 79, 514-522. doi:10.15288/jsad.2018.79.514.