Alcohol: risicogroepen onder jongeren

Onderzoek laat zien dat onder jongeren een aantal groepen extra kwetsbaar zijn. Deze kwetsbare jongeren hebben een grotere kans op problemen met en door middelengebruik. Dit komt door een opeenstapeling van verschillende risicofactoren in hun omgeving, die vaak samenhangen met persoonlijke kenmerken. Bijvoorbeeld, opgroeien in een omgeving waar veel middelen gebruikt worden of waar veel stress is [1].

Groepen jongeren waar (problematisch) alcoholgebruik vaker voorkomt zijn:

• Jongeren (12- tot 16-jarigen) op het vmbo b/k en de havo bingen (het drinken van 5 of meer glazen bij één gelegenheid) vaker dan vwo-leerlingen. Ook zien we dat vwo-leerlingen minder vaak in de laatste maand alcohol dronken dan havo-leerlingen [2]. In de late adolescentie zien we juist dat hoogopgeleiden meer drinken, mogelijk is dit gerelateerd aan het studentenleven.
  
• Jongeren met een Nederlandse herkomst drinken vaker alcohol dan jongeren met een niet-Nederlandse herkomst [2].
  
• Jongeren die vroeg beginnen met het drinken van alcohol hebben een groter risico op een alcoholverslaving in hun volwassen leven dan jongeren die later beginnen met het drinken van alcohol [3].
  
• Jongeren met drinkende ouders drinken eerder, vaker en meer alcohol dan jongeren en jongvolwassenen met niet-drinkende ouders [4].
  
• Jongeren met intergenerationele problematiek (zoals KOPP: kinderen van ouders met psychische problemen en KOV: kinderen van ouders met een verslaving) zijn kwetsbaarder voor het ontwikkelen van een alcoholverslaving (lees meer) [5].
  
• Jongeren met een licht verstandelijke beperking (LVB) starten doorgaans op jongere leeftijd met middelengebruik en bij hen is er vaker sprake van problematisch alcoholgebruik (lees meer) [6].
  
• Jongeren in het speciaal onderwijs (waaronder (voortgezet) speciaal onderwijs, praktijkonderwijs en mbo-niveau 1 en 2) zijn kwetsbaarder voor het ontwikkelen van de verschillende stadia van alcoholgebruik [7].
  
• Jongeren die zorg krijgen lopen een groter risico op vroegtijdig en problematisch alcoholgebruik (lees meer).
  
• Jongeren in de residentiële jeugdzorg hebben vaker ooit alcohol gedronken dan leerlingen op het regulier voortgezet onderwijs [8].
  

Aan de slag met preventie

• Factsheet - Middelenpreventie voor kwetsbare groepen. Actuele cijfers over omvang, indicatoren op lokaal niveau en maatschappelijke ontwikkelingen per groep. Ook vind je hier een beknopt overzicht van mogelijkheden voor een preventiestrategie voor kwetsbare groepen.
  
• Tool - Middelenpreventie kwetsbare groepen. De tool helpt bij het agenderen van het thema, geeft achtergrondinformatie over kwetsbare groepen en beschrijft concrete processtappen die gevolgd kunnen worden.
  
• Factsheet - Alcoholpreventie bij jongeren en jongvolwassenen. Effectieve interventies en andere mogelijkheden voor preventie van alcoholgebruik bij jongeren en jongvolwassenen (11-24 jaar).
  
• Factsheet - Hoe kan ik bijdragen aan het voorkomen van problemen door alcohol tabak en drugs door jongeren? Hoe kun je voorkomen dat jongeren blootgesteld worden aan middelen, hoe kun je het gesprek over middelengebruik aangaan en op welke signalen kun je letten? De antwoorden op deze vragen (en meer) kun je lezen in deze factsheet.

Lees meer

• Helder opvoeden: Meer kans op problemen met alcoholgebruik: dit speelt mee.
• Webpagina - Cijfers alcoholgebruik jongeren. In dit dossier vindt je alle actuele cijfers over het alcoholgebruik van jongeren in Nederland.
  
• Webpagina - Risicogroepen voor gezondheidsschade door problematisch alcoholgebruik. Bij het voorkomen van problematisch alcoholgebruik kunnen een aantal risicogroepen worden onderscheiden. Hierbij wordt gekeken naar de directe en indirecte gezondheidsschade ten gevolge van alcoholgebruik bij deze groep en/of de aanwezigheid van risico- en beschermende factoren.
  
• Kennisdossier - Alcohol en overige risicogroepen. Dit dossier besteedt aandacht aan risicogroepen voor gezondheidsschade door problematisch alcoholgebruik, zoals mensen met een licht verstandelijke beperking (LVB) en kinderen van ouders met een verslaving (KOV) of psychische problemen (KOPP).