Alcoholpreventie jongeren in het uitgaansleven

Maar ook de locatie en situatie spelen een rol. Zo is drinken buitenshuis tijdens een feestje in het weekend met een groep vrienden gerelateerd aan overmatig alcoholgebruik [5].

Indrinken

Jongeren drinken vaak alcohol voorafgaand aan het uitgaan (‘indrinken’). Jongeren die indrinken, drinken op een avond meer dan jongeren die dat niet doen [5]. Drinken voor en tijdens het uitgaan heeft niet alleen negatieve gezondheidsgevolgen, maar hangt ook samen met een groter risico op verkeersongevallen en alcohol gerelateerde agressie [6,7].

Geweld

Volgens een schatting vindt ongeveer 80% van het alcoholgerelateerde geweld plaats in het uitgaansleven [7]. Uit cijfers van het Grote Uitgaansonderzoek onder jongeren en jongvolwassenen van 15 tot 35 jaar blijkt dat vooral jongeren onder de 24 betrokken zijn bij alcoholgerelateerd geweld [8].

Preventie

Alcoholpreventie in het uitgaansleven draagt bij aan beleidsdoelstellingen met betrekking tot zowel de gezondheid als de openbare en orde en veiligheid. Door de naleving van de wettelijke leeftijdsgrens van 18 jaar te bevorderen wordt de beschikbaarheid van alcohol verminderd.

Minderjarige krijgt vaak toch alcohol

Alhoewel de sociale omgeving (ouders, vrienden, leeftijdsgenoten) veruit de belangrijkste bron voor het verkrijgen van alcohol zijn bij jongeren, vormen uitgaansgelegenheden (cafés, bars, discotheken en clubs) een zwakke schakel wat betreft de naleving van de leeftijdsgrens [9]. Met name 16-jarigen die in deze gelegenheden alcohol willen kopen, slagen daar vaak nog in [9, 10].

Omdat de opvoeding van ouders (o.a. het stellen van regels) invloed heeft op het middelengebruik van hun kind [11], kunnen zij ook betrokken worden bij alcoholpreventie in het uitgaansleven door geen alcohol aan hun kind te verstrekken en afspraken te maken met hun kind over het middelengebruik tijdens het uitgaan.

Alcoholvrij uitgaan

Naast het handhaven van de naleving van de leeftijdsgrens wordt alcoholpreventie voor jongeren in het uitgaansleven ook vormgegeven door vanuit het jongerenwerk alcoholvrije stapavonden voor jongeren tussen de 16 en 18 jaar te organiseren. Ook organiseren instellingen voor verslavingszorg informatieavonden voor ouders die plaatsvinden op populaire uitgaanslocaties waar ouders voorlichting krijgen over actuele ontwikkelingen in het lokale uitgaansleven en over hun belangrijke rol bij het uitgaan en alcoholpreventie. Deze vormen van preventie zijn niet onderzocht op effectiviteit. In Nederland is er nog geen effectiviteitsonderzoek geweest naar interventies die gericht zijn op de drinkomgeving. Uit buitenlands onderzoek is bekend dat het beperken van alcoholverkoop aan personen onder invloed effect heeft op het verminderen van alcohol gerelateerde schade, maar niet als deze als losstaande maatregel wordt ingezet [12].

Effectieve STAD-aanpak

De in Zweden ontwikkelde STAD-aanpak [13] is bewezen effectief en richt zich op jongeren en jongvolwassenen. De interventie bestaat uit drie kernpijlers die in combinatie worden ingezet:

1. Gemeenschapsmobilisatie;
2. Training verantwoord alcohol schenken;
3. Efficiënte handhaving en sancties.

Door de lange termijn aanpak, het opzetten van effectieve samenwerkingen, continue aandacht in de media voor de alcoholproblematiek en de doorlopende monitoring en evaluatie van de aanpak draagt STAD bij aan minder agressie, minder verkeersongevallen en minder verkoop van alcohol aan minderjarigen [14, 15]. Bij een pilot in Rotterdam lijkt deze aanpak ook in Nederland kansrijk [16].

Links

• Alcoholpreventie bij jongeren en jongvolwassenen
  Effectieve interventies en andere mogelijkheden voor preventie van alcoholgebruik bij jongeren en jongvolwassenen (11-24 jaar).
• STAD in Europe
  A manual for communities preventing alcohol related harm.

Referenties

1. Ahammer, A., Bauernschuster, S., Halla, M., & Lachenmaier, H. (2022). Minimum legal drinking age and the social gradient in binge drinking. Journal of Health Economics, 81, 102571.
2. Trolldal, B., Landberg, J., & Ramstedt, M. (2021). Changes in the price of alcohol and effect on youth drinking and in different socio-economic groups. Alcohol and Alcoholism, 56(4), 475-481.
3. Babor, T. F., Casswell, S., Graham, K., Österberg, E., & Rehm, J. (2023). Alcohol: No ordinary commodity: Research and Public Policy. Oxford University Press, USA.
4. Hahn, R. W., Kuzara, J. L., Elder, R. W., Brewer, R. D., Chattopadhyay, S. K., Fielding, J. E., Naimi, T. S., Toomey, T. L., Middleton, J. C., & Lawrence, B. (2010). Effectiveness of policies restricting hours of alcohol sales in preventing excessive alcohol consumption and related harms. American Journal of Preventive Medicine, 39(6), 590-604.
5. Van Damme, J. (2016). Determinants of alcohol use among students in higher education. Ghent: Ghent University.
6. Burton, R., & Sheron, N. (2018). No level of alcohol consumption improves health. The Lancet, 392(10152).
7. Van Amsterdam, J., Ramaekers, J. G., Verkes, R. J., Kuypers, K. P. C., Goudriaan, A. E., & Van Den Brink, W. (2020). Alcohol- and drug-related public violence in Europe. European Journal of Criminology, 17(6), 806-825.
8. Goossens, F. X., Frijns, T., Van Hasselt, N. E. & van Laar, M. W. (2013). Het Grote Uitgaansonderzoek 2013. Uitgaanspatronen, middelengebruik en risicogedrag onder uitgaande jongeren en jongvolwassenen. Utrecht: Trimbos-instituut.
9. Rombouts, M., Van Dorsselaer, S., Scheffers-van Schayck, T., Tuithof, M., Kleinjan, M., & Monshouwer, K. (2019). Jeugd en Riskant Gedrag 2019. Kerngegevens uit het peilstationsonderzoek scholieren. Utrecht: Trimbos-instituut.
10. Hessels, M., Geerlings, M., Van den Berk, T., Buitink, E., Van Amerongen, G., & Wolters, T. (2022). Landelijk onderzoek naleving leeftijdsgrens bij de verkoop van alcohol en tabak in 2022. Nijmegen: Bureau Objectief.
11. Yuen, W. S., Chan, G., Bruno, R., Clare, P., Mattick, R., Aiken, A., ... & Peacock, A. (2020). Adolescent alcohol use trajectories: risk factors and adult outcomes. Pediatrics, 146(4): e20200440.
12. Lemmers, L., Mulder, J., Onrust, S., Verdurmen, J. & Van Hasselt, N. (2016). Preventie van schadelijk alcoholgebruik. Een update van de kennissynthese uit 2010 en een Roadmap voor STAD-Nederland. Utrecht: Trimbos-instituut.
13. Möhle, M., Nijkamp, L., De Greeff, J., & Mulders, J. (2020). STAD in Europe: A manual for communities preventing alcohol related harm. Utrecht: Trimbos-instituut.
14. Quigg, Z., Butler, N., Bates, R., Ross-Houle, K., & A Bellis, M. (2019). STAD in Europe (evaluation report) (ISBN: 978-1-912210-60-2). Faculty of Education, Health and Community, Liverpool.
15. Burton, R., Henn, C., Lavoie, D., O’Connor, R., Perkins, C., Sweeney, K., . . . Sheron, N. (2017). A rapid evidence review of the effectiveness and cost-effectiveness of alcoholcontrol policies: An English perspective. The Lancet, 389(10078), 1558-1580.
16. Trimbos-Instituut. (2022). Tegengaan van binge drinken door jongvolwassenen. Geraadpleegd op 21 november 2022, van https://www.trimbos.nl/kennis/stad-in-europe-tegengaan-van-binge-drinken-door-jongvolwassenen/.