Alcohol en jongeren

In dit dossier wordt besproken wat, waar en waarom jongeren drinken en welke groepen jongeren extra risico lopen op (riskant) alcoholgebruik. Ook wordt er meer verteld over alcohol en de omgeving (ouders, vrienden en sociale normen) en over alcoholpreventie in het onderwijs, het uitgaansleven en een aanpak voor gemeenten; ‘Opgroeien in een Kansrijke Omgeving’ (OKO). Tot slot worden de gezondheidsrisico’s en maatschappelijke kosten van alcoholgebruik onder jongeren besproken.

Tijdens de puberteit komen jongeren vaak voor het eerst in aanraking met alcohol [1]. In 2023 gaf ruim één op de vijf (22,0%) 12- tot 16-jarige leerlingen in het voortgezet onderwijs aan in de laatste maand alcohol te hebben gedronken. Dat is fors minder dan 20 jaar geleden, toen nog 57,1% van de jongeren aangaf in de laatste maand alcohol te hebben gedronken [1]. Sommige groepen jongeren zijn extra kwetsbaar voor (problematisch) alcoholgebruik, zoals kinderen van ouders met psychische problemen of een verslaving (lees meer).

> Bekijk meer cijfers over het alcoholgebruik onder jongeren.

De overheid wil het aantal jongeren dat alcohol drinkt en de hoeveelheid alcohol die jongeren drinken verder verminderen (zie ook het dossier Preventieakkoord Problematisch Alcoholgebruik). Alcoholgebruik onder jongeren kan namelijk zorgen voor gezondheidsschade en alcoholproblemen op latere leeftijd.

> Lees meer over de gezondheidsrisico’s van alcoholgebruik onder jongeren.

Al vanaf 2 jaar kunnen kinderen alcohol van frisdrank onderscheiden [2] (lees meer). Het alcoholgebruik van ouders en de opvoeding hebben dan ook veel invloed op het alcoholgebruik van hun kinderen. Ouders die duidelijke regels afspreken met hun kind over alcohol en het alcoholgebruik van hun kind in de gaten houden, verkleinen de kans op alcoholproblemen op latere leeftijd.

> Lees meer over alcohol en opvoeding.

Jongeren drinken omdat ze het gezellig vinden of bang zijn om uitgesloten te worden (lees meer). Door goed te kijken waarom jongeren drinken en waar ze drinken, kunnen ouders, het onderwijs, gemeenten en de zorg gerichte maatregelen en interventies inzetten om alcoholgebruik te voorkomen of verminderen.

Met het verhogen van de leeftijdgrens in 2014 van 16 naar 18 jaar mag er geen alcohol aan jongeren onder de 18 jaar worden verkocht. Ook is sinds juli 2021 wederverstrekking strafbaar; het doorgeven van alcohol aan een minderjarige. Wel is naleving en handhaving van deze wetten belangrijk. Een geïntegreerde aanpak, zoals de OKO-aanpak, kan gemeenten hierbij helpen. Ook zet deze aanpak zich in op andere factoren in de leefomgeving van jongeren om het alcoholgebruik verder terug te dringen, zoals school, gezin en vrijetijdsbesteding.

> Lees meer over de OKO aanpak en zinvolle vrijetijdsbesteding voor jongeren.

Lees meer over:

• Alcohol en studenten
• Alcohol en uitgaan
• Alcoholbeleid en wetgeving
• Alcoholreclame en alcohol in de media

Aan de slag met preventie:

• Helder op School is hét preventieprogramma voor scholen rondom middelengebruik. Naast voorlichting aan leerlingen is er aandacht voor een goed schoolbeleid, signaleren en het betrekken van ouders.
• NIX18 website – informatie, ervaringen van andere ouders en andere materialen van de NIX18 campagne (niet roken en niet drinken tot 18 jaar)
• Opgroeien in een Kansrijke Omgeving (OKO) is een preventieaanpak die door gemeenten ingezet kan worden voor het creëren van een gezonde, veilige en kansrijke omgeving. Ouders worden als stakeholder betrokken bij de beleidscyclus.