Waarom jongeren drinken

Drinkmotieven

Inzicht in drinkmotieven van jongeren kan een belangrijk startpunt zijn voor alcoholpreventie. We onderscheiden vier redenen om alcohol te drinken [1]:

1. Sociale drinkmotieven: Het drinken van alcohol om vanuit de omgeving beloond te worden, bijvoorbeeld omdat het feestjes en verjaardagen leuker maakt (extern, positief).
2. Enhancement drinkmotieven: Het drinken van alcohol om positieve gevoelens vanuit jezelf te verkrijgen, bijvoorbeeld drinken omdat het je helpt van een feestje te genieten (intern, positief).
3. Conformiteit drinkmotieven: Het drinken van alcohol om sociale afwijzing vanuit de omgeving te voorkomen, bijvoorbeeld drinken omdat je vrienden je overhalen om te drinken met vrienden (extern, negatief).
4. Coping drinkmotieven: Het drinken van alcohol om negatieve gevoelens vanuit de persoon zelf te verminderen, bijvoorbeeld drinken om je zorgen te vergeten (intern, negatief).

Deze drinkmotieven zijn geassocieerd met (meer) alcoholgebruik en alcohol-gerelateerde problemen. De intern gemotiveerde motieven (enhancement en coping) lijken een grotere invloed te hebben op alcoholgebruik dan de extern gemotiveerde motieven (sociaal en conformiteit) [1].

Uit een longitudinaal onderzoek bestaande uit 7 meetmomenten (2015-2018) blijkt dat jongeren vooral drinken om van feestjes te genieten en om dronken te worden (sociale en enhancement drinkmotieven). Redenen die minder vaak genoemd worden zijn “om erbij te horen” of “om negatieve gevoelens te verminderen” (conformiteit en coping drinkmotieven). Verder bleken enhancement en coping drinkmotieven, de kans op binge drinken te vergroten [2]. Bij conformiteit drinkmotieven was dit verband er niet. Ook een onderzoek onder 15- en 16-jarigen scholieren uit 16 Europese landen liet zien dat jongeren vooral drinken om feestjes leuker te maken en ervan te genieten (sociale en enhancement drinkmotieven). Verder viel op dat Nederlandse scholieren het minst vaak alcohol drinken om zo om te gaan met negatieve gevoelens (coping) in vergelijking met andere landen [3].

Persoonlijkheidskenmerken

Als het om middelengebruik gaat, onderscheiden we een gecontroleerde persoonlijkheidsstijl (bijvoorbeeld neurotisch, angstig) en een ongecontroleerde persoonlijkheidsstijl (bijvoorbeeld impulsief, sensatie zoekend) [4,5].

Binnen deze twee persoonlijkheidsstijlen kunnen we vier persoonlijkheidsprofielen met een hoger risico op het ontwikkelen van alcoholproblemen onderscheiden [4,6]:

1. Angstgevoeligheid: bang zijn voor de lichamelijke sensaties die bij angst horen (bijv. hoge hartslag, zweten) omdat deze als gevaarlijk worden gezien;
2. Negatief denken of hopeloosheid: vaak verdrietig of somber voelen met kans om depressief te worden;
3. Impulsiviteit: een snelle reactie krijgen op dingen die leuk of spannend lijken, maar waarbij iemand moeite heeft om met negatieve gevoelens om te gaan;
4. Sensatie zoeken: de behoefte hebben aan spanning en nieuwe, intense ervaringen.

Deze vier persoonlijkheidsprofielen blijken sterk gerelateerd te zijn aan hoe vaak en hoeveel alcohol iemand drinkt, de frequentie van binge drinken en de ernst van alcoholproblemen.

• Angstgevoeligheid is geassocieerd met een hogere kans op symptomen van problematisch alcoholgebruik en het drinken van alcohol om negatieve gevoelens te verminderen.
• Negatief denken of hopeloosheid lijkt vooral geassocieerd te zijn met de afhankelijkheid van middelen, samen met terugkerende depressie.
• Sensatie zoeken wordt geassocieerd met het nemen van risico's en roekeloos gedrag bij jongeren en is gerelateerd aan alcoholmisbruik, vooral binge drinken
• Impulsiviteit lijkt geassocieerd te zijn alcoholconsumptie en het vaker last hebben van de nadelige gevolgen van alcoholgebruik, al zijn de conclusies over dit verband nog niet eenduidig.

Meer lezen

• Factsheet - Alcoholpreventie bij jongeren en jongvolwassenen. Effectieve interventies en andere mogelijkheden voor preventie van alcoholgebruik bij jongeren en jongvolwassenen (11-24 jaar).
• Factsheet - Zien drinken doet drinken? Een overzicht van de literatuur naar de effecten van alcoholgebruik in de sociale omgeving op kennis, opvattingen en gebruik van alcohol door jongeren.

Referenties

1. Bresin, K., & Mekawi, Y. (2021). The “why” of drinking matters: A meta-analysis of the association between drinking motives and drinking outcomes. Alcoholism: clinical and experimental research, 45(1), 38-50.
2. Smit, K., Voogt, C., Otten, R., Kleinjan, M., & Kuntsche, E. (2022). Why adolescents engage in early alcohol use: A study of drinking motives. Experimental and Clinical Psychopharmacology, 30(1), 73.
3. Pigeaud, L., Rossow, I., Monshouwer, K., & van der Lely, N. (2025). Drinking Motives Among 15–16-Year-Old School-Going Students in 16 European Countries. Journal of Adolescent Health.
4. Castellanos-Ryan, N. & Conrod, P.J. (2013). Personality and addiction processes. Principles of addiction: Comprehensive addictive behaviors and disorders, 1, 271-281.
5. Adan, A., Forero, D.A. & Navarro, J.F. (2017). Personality traits related to binge drinking: a systematic review. Frontiers in Psychiatry, 8, 134.
6. Alexander, S. M., Howard, A. L., & Maggs, J. L. (2022). Personality and alcohol use across college: examining context-dependent pathways toward alcohol problems. Substance Use & Misuse, 57(9), 1450-1461.
7. Peeters, M., Monshouwer, K., van de Schoot, R., Janssen, T., Vollebergh, W.A. & Wiers, R.W. (2014). Personality and the prediction of high-risk trajectories of alcohol use during adolescence. Journal of Studies on Alcohol and Drugs, 75(5).
8. Lui, P. P., Chmielewski, M., Trujillo, M., Morris, J., & Pigott, T. D. (2022). Linking big five personality domains and facets to alcohol (mis) use: A systematic review and meta-analysis. Alcohol and Alcoholism, 57(1), 58-73.