Header Image

Verkoop van alcohol

De cijfers met betrekking tot verkoop van alcohol zijn afkomstig uit verschillende bronnen die ook verzameld zijn in het jaarbericht van Nationale Drug Monitor van het Trimbos-instituut [1]. Hier presenteren we de verkoopcijfers sinds 1960 en cijfers over het verkrijgen van alcohol door minderjarigen.

In dit dossier

Expertisecentrum Alcohol

Deze pagina is gemaakt door het Expertisecentrum Alcohol. Met wetenschappelijke kennis helpt het expertisecentrum professionals gezondheidsschade door alcohol terug te dringen. Op zoek naar informatie voor jezelf of een ander? Kijk op alcoholinfo.nl.

Blijf op de hoogte

Met de nieuwsbrief van het Expertisecentrum Alcohol:

Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.
E-mailadres(Vereist)

Heeft u een vraag?

Stuur ons een mail
Expertisecentrum Alcohol

Aantal verkooppunten van alcohol

De meest recente cijfers over het aantal verkooppunten van alcohol komen uit 2019. Volgens schatting van het CBS waren er toen 43.200 officiële verkooppunten van alcoholhoudende dranken in Nederland. Het grootste deel van de verkooppunten bestond uit 39.200 fysieke locaties, die onder te verdelen zijn horecazaken (30.300 in 2019) en detailhandelzaken (8.900 in 2019). Daarnaast rapporteerde het CBS dat er ook ongeveer 4.000 online verkooppunten van alcoholhoudende dranken actief waren in 2019 [2].

Naast deze officiële verkooppunten zijn er ook zogenoemde para-commerciële verkooppunten van alcoholhoudende dranken. Dit zijn onofficiële verkooppunten waar detailhandel en horeca samenkomen, zoals sportkantines, buurthuizen en culturele instellingen (zie ook: Blurring met alcohol). In 2020 waren er naar schatting 12.000 para-commerciële verkooppunten van alcohol [3].

Verkoopcijfers

Verkoopcijfers geven een indicatie van de hoeveelheid alcohol die jaarlijks per hoofd van de bevolking wordt geconsumeerd [4]. Tussen 1960 en 1979 was er een sterke significante stijging in alcoholconsumptie. Na 1980 is er sprake van een daling in de consumptie gevolgd door een stabilisering sinds 2014. In 2020 leek sprake van een lichte daling in de consumptie, mogelijk door de coronapandemie en de daarmee gepaard gaande maatregelen. In 2021 en 2022 keerde het consumptieniveau terug naar dat van vóór de pandemie. Tussen 2022 en 2024 daalde de alcoholconsumptie opnieuw; van 8,3 naar 7,3 liter pure alcohol per hoofd van de bevolking (vanaf 15 jaar).

Gekeken naar de consumptie per hoofd van de bevolking vanaf 0 jaar was de totale alcoholconsumptie in 2024 6,2 liter. De meeste alcohol werd gedronken in de vorm van bier (2,9 liter), gevolgd door wijn (2,1 liter) en gedistilleerd (1,2 liter). De consumptie van bier en gedistilleerd in Nederland is sinds 1980 afgenomen; de consumptie van wijn nam in dezelfde periode toe.

Wijze van verkrijgen alcohol door scholieren

Uit het Peilstationsonderzoek scholieren 2023 blijkt dat minderjarige jongeren (12-16 jaar) het vaakst alcohol krijgen vanuit hun sociale omgeving [5]. Zo zegt één op de drie (33%) 12- tot 16-jarigen die in de laatste maand alcohol gedronken hebben, de alcohol meestal van vrienden te krijgen. Een kwart van de minderjarigen zegt het meestal van hun ouders te krijgen en 11% laat het de alcohol door andere kopen. Deze percentages zijn vrijwel hetzelfde als in 2019.

Naleving leeftijdsgrenzen

Om te monitoren of de leeftijdsgrens voor alcoholverkoop wordt nageleefd, wordt om de twee jaar landelijk onderzoek gedaan met behulp van zogenaamde 16- en 17-jarige 'mysterykids' Deze minderjarigen proberen alcohol te kopen onder begeleiding van een ervaren begeleider ('auditor').

Het meest recente onderzoek naar de naleving van de leeftijdsgrens werd uitgevoerd in 2024 [6]. Uit dit onderzoek bleek dat in 33% van de aankooppogingen de 16- of 17-jarige mysterykid geen alcohol meekreeg (hierin werden de thuisbezorgdiensten niet meegenomen).

De naleving is het hoogst in supermarkten, in 68% van de gevallen kregen de mysterykids daar geen alcohol mee. Ook slijterijen doen het relatief goed met een nalevingspercentage van 62%. In ander verkoopkanalen, zoals thuisbezorgdiensten, cafetaria's en horecagelegenheden, is de naleving aanzienlijk lager (zie hieronder).

Het percentage geslaagde aankooppogingen door 16- en 17-jarigen is in 2024 gedaald ten opzichte van 2022 (van 39% naar 33%). De naleving is vooral gedaald bij avondwinkels, slijterijen en zelfstandige supermarkten. Voor thuisbezorgkanalen is juist een significante stijging te zien. Voor de andere verkoopkanalen zijn er geen opvallende veranderingen te zien. Hierbij is het belangrijk om te vermelden dat het aantal aankooppogingen per verkooppunt verschillend is. Daarom is het voor sommige verkooppunten lastiger om veranderingen goed in beeld te krijgen.

Referenties

  1. Nationale Drug Monitor. https://www.nationaledrugmonitor.nl. Trimbos-instituut, Utrecht & WODC, Den Haag.
  2. CBS (2020). Verkooppunten alcoholhoudende drank, oktober 2019. Geraadpleegd op 23 juli 2025, van https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2020/20/verkooppunten-alcoholhoudende-drank-oktober-2019
  3. Vermeulen W, Schwartz T, van Straaten B, Kroon L, Smits T, Nagelhout G, et al. Beschikbaarheid van alcohol: Nulmeting en verkenning van beleidsopties. Amsterdam: SEO Economisch Onderzoek; 2020
  4. STAP (2025). Alcoholconsumptie per hoofd van de bevolking (bier, wijn, gedistilleerd en totaal) en per hoofd van de bevolking van 15 jaar en ouder (totaal), 1960-2022 in liters pure alcohol (versie april 2025).
  5. Rombouts, M., Morren, K., van Dorsselaer, S., Tuithof, M., Monshouwer, K. Peilstationsonderzoek Scholieren 2023. .
    https://cijfers.trimbos.nl/scholierenmonitor/alcohol/meer-over-scholieren-die-drinken/.
    Geraadpleegd op: 23 juli 2025. Trimbos-instituut, Utrecht
  6. Hessels M, Geerlings M, Van den Berg T, Van Amerongen G, Rutten E, Voogt L, Wolters T (2024). Landelijk onderzoek naar de naleving van de leeftijdsgrens bij alcohol- en tabaksverkoop 2024. Bureau Objectief, Nijmegen.