Sigaretten en shag zijn de meest gerookte tabaksproducten door volwassenen.
Vragen?
Heb je vragen over roken, stoppen met roken of zoek je hulp? Bel de gratis Stoplijn (0800-1995) of ga naar ikstopnu.nl.
Heb je een vakinhoudelijke vraag?
Ben je (zorg)professional en heb je een vraag naar aanleiding van deze pagina? Neem dan contact op met Esther Croes.
Gebruik sigaret en shag onder volwassenen
Het aantal rokers in Nederland neemt af. In 2022 rookte minder dan één op de vijf Nederlanders van 18 jaar en ouder (18,9%). 16,4% rookt sigaretten of shag. In 2014 rookte nog 25,7% van de volwassenen. Mensen met een hoge opleiding roken minder vaak dan mensen met een middelbare of praktische opleiding. In 2022 rookte 2,4% van de volwassen rokers ‘zwaar’: zij roken 20 of meer sigaretten of shagjes per dag.1CBS i.s.m. Trimbos-instituut en RIVM. (2021) Gezondheidsenquête/Leefstijlmonitor.
Gebruik sigaret en shag onder jongeren
Van de 12 tot en met 16-jarige scholieren had in 2021 17,2% wel eens gerookt. Onder leerlingen van de vmbo-basis en kaderberoepsgerichte leerweg is het gebruik van tabak in 2019 het hoogst. Zo heeft 12% van hen afgelopen maand gerookt, tegenover 5% van de vwo-leerlingen. Tussen 2017 en 2021 is het percentage scholieren dat ooit gerookt heeft stabiel gebleven rond de 17%.2Monshouwer, K.,Tuithof, M., Van Dorsselaer, S. (2022). Middelengebruik onder studenten van 16-18 jaar op het mbo en hbo 2021.
Schadelijkheid roken en shag
Roken is slecht voor de gezondheid en kan schade aanrichten aan bijna alle organen in het lichaam. In Nederland overlijden elk jaar bijna 20.000 mensen aan de gevolgen van roken, waaronder 8500 mensen aan longkanker en 5000 aan COPD.3Poos, M.J.J.C., Hilderink, H.B.M., Zantinge, E.M., Jager, F.F. (2020) Roken. [geciteerd 27 januari 2021].
Roken vergroot de kans op verschillende vormen van kanker, zoals longkanker, kanker in de mondstreek (slokdarm, strottenhoofd, mondholte), leukemie en kanker in de maag, blaas, nieren, lever baarmoederhals, alvleesklier en darmen.4Rombouts, M., Van Dorsselaer, S., Scheffers- van Schayk, T., Tuithof, M., Kleinjan, M., Monshouwer, K. (2020) Jeugd en riskant gedrag 2019: Kerngegevens uit het Peilstationsonderzoek Scholieren. [geciteerd 16 december 2020]. Daarnaast lopen rokers ook een verhoogd risico op hart- en vaatziekten zoals een verhoogde bloeddruk, een beroerte, een hartaanval en hartfalen.5U.S. Department of Health and Human Services, Centers for Disease Control and Prevention, National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion (US) Office on Smoking and Health. (2014) The Health Consequences of Smoking—50 Years of Progress A Report of the Surgeon General. A Rep Surg Gen.
Roken is de belangrijkste veroorzaker van longziekten, zoals COPD5U.S. Department of Health and Human Services, Centers for Disease Control and Prevention, National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion (US) Office on Smoking and Health. (2014) The Health Consequences of Smoking—50 Years of Progress A Report of the Surgeon General. A Rep Surg Gen. en verergert ademhalingsproblemen, zoals benauwdheid, piepend ademhalen, hoesten en astma-aanvallen. Verder kan roken verschillende ziekten in de mond veroorzaken of verergeren, zoals tandvleesontsteking, een verminderde reuk en smaak en aanslag op de tanden.5U.S. Department of Health and Human Services, Centers for Disease Control and Prevention, National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion (US) Office on Smoking and Health. (2014) The Health Consequences of Smoking—50 Years of Progress A Report of the Surgeon General. A Rep Surg Gen. Verschillende oogziekten komen ook vaker voor bij rokers dan bij niet-rokers, waaronder maculadegeneratie, glaucoom en cataract.5U.S. Department of Health and Human Services, Centers for Disease Control and Prevention, National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion (US) Office on Smoking and Health. (2014) The Health Consequences of Smoking—50 Years of Progress A Report of the Surgeon General. A Rep Surg Gen. Ten slotte verhoogt roken de kans op diabetes, de ziekte van Alzheimer, reumatoïde artritis, onvruchtbaarheid en complicaties bij een operatie.5U.S. Department of Health and Human Services, Centers for Disease Control and Prevention, National Center for Chronic Disease Prevention and Health Promotion (US) Office on Smoking and Health. (2014) The Health Consequences of Smoking—50 Years of Progress A Report of the Surgeon General. A Rep Surg Gen.
Zijn sigaretten en shag even ongezond?
Ja. De gezondheidsrisico’s van het gebruik van sigaretten en shag zijn vergelijkbaar. Bij zowel shag als sigaretten krijgt de roker de giftige verbrandingsproducten van tabak binnen, zoals teer en koolmonoxide. Deze stoffen zijn de belangrijkste veroorzakers van schade aan de gezondheid. Uiteindelijk krijgen rokers bij sigaretten en shag waarschijnlijk ongeveer evenveel rook en kankerverwekkende stoffen binnen.6Shahab, L., West, R., McNeill, A. (2009) A comparison of exposure to carcinogens among roll-your-own and factory-made cigarette smokers. Addict Biol. [geciteerd 28 januari 2021];14(3):315–20.
Zijn filtersigaretten minder schadelijk dan shag?
Enigszins. Filters houden een deel van de teer uit de tabaksrook tegen, als de sigaretten met een machine wordt getest. Uit onderzoek blijkt echter dat mensen meer gaan roken als ze een filter gebruiken. Daardoor krijgen mensen die roken alsnog evenveel schadelijke stoffen binnen.7Talhout, R., Richter, P.A., Stepanov, I., Watson, C.V., Watson, C.H. (2017) Cigarette Design Features: Effects on Emission Levels, User Perception, and Behavior. Tob Regul Sci. 4(1):592–604. Er zijn aanwijzingen dat filtersigaretten hebben bijgedragen aan een toename van adenocarcinoom (een bepaalde vorm van longkanker) onder mensen die roken.8Song, M.A., Benowitz, N.L., Berman, M., et al. (2017) Cigarette Filter Ventilation and its Relationship to Increasing Rates of Lung Adenocarcinoma. J Natl Cancer Inst. 109(12)
Bestaan er minder ongezonde sigaretten?
Nee. Alle producten waarin tabak wordt verbrand en geïnhaleerd zijn zeer ongezond. Er zijn wel allerlei producten op de markt die inspelen op de behoefte onder rokers aan minder ongezonde sigaretten. Vroeger werden zogenaamde ‘light’-sigaretten door de tabaksindustrie gepromoot als minder schadelijke sigaretten. Inmiddels zijn ‘light’-sigaretten verboden in de EU. 9RIVM. Wat zijn sjoemelsigaretten? [Internet]. [geciteerd 28 januari 2021]., 10Pauwels, C.G.G.M., Boots, A.W., Visser, W.F., Pennings, J.L.A., Talhout, R., Van Schooten, F.J., et al. (2020) Characteristic human individual puffing profiles can generate more TNCO than ISO and health Canada regimes on smoking machine when the same brand is smoked. Int J Environ Res Public Health. [geciteerd 28 januari 2021];17(9).
Nicotinevrije tabak
Nicotinevrije sigaretten bevatten genetisch gemodificeerde tabak of tabak waarvan nicotine is verwijderd.11Havermans, A., Pieper, E., Henkler-Stephani, F., Talhout, R. (2020) Feasibility of Manufacturing Tobacco with Very Low Nicotine Levels. Tob Regul Sci. 6(6):405–15. De schade van nicotinevrije tabak is vergelijkbaar met reguliere tabak.12Berman, M.L., Glasser, A.M. (2019) Nicotine Reduction in Cigarettes: Literature Review and Gap Analysis. Vol. 21, Nicotine and Tobacco Research. Oxford University Press. [geciteerd 28 januari 2021]. p. S133–44.
Lees meer over nicotinevrije tabak >
Kruidensigaret
Kruidensigaretten bevatten meestal geen tabak en dus ook geen nicotine.13Staal, Y.C.M., Talhout, R. (2016) Alternatieve tabaksproducten: harm reduction? [geciteerd 28 januari 2021]. In plaats daarvan worden andere planten verbrand. Voor zover bekend is de rook van kruidensigaretten even schadelijk als tabaksrook.
Lees meer over de kruidensigaret >
Mentholsigaretten
Mentholsigaretten hebben een frisse smaak die minder met (schade door) tabak wordt geassocieerd. Menthol zorgt ervoor dat rook dieper kan worden geïnhaleerd. Er zijn aanwijzingen dat menthol in sigaretten de kans op hart- en vaatziekten en kanker als gevolg van roken vergroot.14Hoffman, A.C. (2011) The health effects of menthol cigarettes as compared to non-menthol cigarettes. Vol. 9, Tobacco Induced Diseases. The International Society for the Prevention of Tobacco Induced Diseases. [geciteerd 28 januari 2021]., 15Tobacco Prevention EN for S and. (2020) Ban on menthol cigarettes: European Union member states shall prohibit the placing on the market of tobacco products with a characterising flavour. Tob Prev Cessat. [geciteerd 28 januari 2021];6(July). Sinds mei 2020 mogen sigaretten en shag met menthol niet meer verkocht of gemaakt worden in de Europese Unie.16NVWA. Roken en Tabak: Verbod op mentholsigaretten en -shag. [geciteerd 28 januari 2021].
E-sigaret (vape)
Elektronische sigaretten (e-sigaretten of vapes) bevatten geen tabak en er wordt niets verbrand. Bij e-sigaretten wordt vloeistof verhit en de damp ingeademd. Een e-sigaret mist veel van de giftige verbrandingsproducten van tabak, maar in de damp komen wel schadelijke stoffen vrij, zoals nicotine en propyleenglycol, en (sporen van) giftige en kankerverwekkende stoffen. De schadelijkheid van e-sigaretgebruik op lange termijn is onbekend, maar een e-sigaret lijkt volgens het beschikbare onderzoek voor rokers minder schadelijk dan een tabakssigaret.17Troelstra, S., Croes, E., Bommelé, J., Willemsen, M. (2020) Factsheet Elektronische sigaretten. Utrecht., 18National Academies of Sciences Engineering and Medicine. (2018) Public Health Consequences of E-Cigarettes. Washington, DC: National Academies Press. Voor niet-rokers, zoals jongeren, wordt de e-sigaret altijd afgeraden omdat e-sigaretgebruik kan leiden tot nicotineverslaving en mogelijk een opstapje kan vormen naar het roken van tabakssigaretten.
Lees meer over de e-sigaret (vape) >
Verhitte tabak
Het principe van verhitte tabak is dat de tabak niet wordt verbrand, maar verhit tot maximaal 350 °C door middel van een kleine elektronische warmtestaaf.19Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). (2018) Nieuwsoortige tabaksproducten die worden verhit. Bilthoven.
In de praktijk wordt de tabak vaak wel verbrand. Onderzoek naar verhitte tabak door de tabaksindustrie zelf propageert dat verhitte tabak minder ongezond is dan het roken van tabakssigaretten. Verhitte tabak produceert minder schadelijke stoffen dan de tabakssigaret, maar kan nog altijd leiden tot gezondheidsschade aan de longen en het hart- en vaatstelsel.20World Health Organization. (2020). Heated tobacco products: information sheet - 2nd edition., 21Simonavicius E, McNeill A, Shahab L, Brose LS. Heat-not-burn tobacco products: a systematic literature review. Tob Control. 2019 09;28(5):582-94. Er is er nog te weinig onafhankelijk onderzoek om uitspraken te doen over de gezondheidseffecten op de lange termijn.19Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM). (2018) Nieuwsoortige tabaksproducten die worden verhit. Bilthoven., 20World Health Organization. (2020). Heated tobacco products: information sheet - 2nd edition., 21Simonavicius, E., McNeill, A., Shahab, L., Brose, L.S. (2019) Heat-not-burn tobacco products: a systematic literature review. Tob Control. 09;28(5):582-94., 22VZinfo.nl. (2022). Longkanker. [geciteerd 27-09-2022].
Rook je zelf of iemand in je omgeving?
> Bezoek dan rokeninfo.nl voor meer informatie over sigaretten en shag
