Gemeentelijke taken toezicht en handhaving Alcoholwet

Leeftijdsgrens

De Alcoholwet (artikel 20, lid 1) stelt de leeftijdsgrens vast voor de verkoop van alcoholhoudende dranken. In Nederland mag er geen alcohol worden verstrekt aan een jongere als niet is vastgesteld dat hij of zij 18 jaar of ouder is. Daarnaast mag een meerderjarige persoon geen alcohol kopen voor een minderjarige persoon (wederverstrekking). Daarnaast mogen jongeren onder de 18 jaar geen alcohol bij zich hebben op voor publiek toegankelijke plaatsen. Volwassenen mogen ook geen alcohol verstrekken in voor publiek toegankelijke plaatsen aan minderjarigen (wederverstrekking).

Het is de taak van gemeenten om toezicht te houden op het naleven van de leeftijdsgrens, en indien nodig te handhaven. De NIX18 campagne kan bijdragen aan betere naleving van de leeftijdsgrens. Deze campagne herinnert zowel het publiek als het horecapersoneel aan de leeftijdsgrens voor het schenken van alcohol. Acties zoals NIXzonderID benadrukken ook het belang van het laten zien van en vragen naar een ID. Gemeenten kunnen bijdragen aan het uitdragen van de NIX18-boodschap. Meer informatie: nix18voorprofs.nl.

Verbod op doorschenken bij dronkenschap

Het is op grond van de Alcoholwet verboden om personen ‘in kennelijke staat van dronkenschap’ of onder invloed van ‘psychotrope stoffen’ toe te laten in een horecagelegenheid (inclusief het terras) of een slijterij. Daarnaast is het ook verboden dat personen ‘in kennelijke staat van dronkenschap’ of onder invloed van ‘psychotrope stoffen’ dienst doen in een slijterij. Goede naleving van deze wetten kan bijdragen aan minder overlast in uitgaansgebieden, maar in de praktijk kan het lastig zijn om hierop toe te zien. Het is de taak van gemeenten om hier op toe te zien en te handhaven. Daarnaast verbiedt artikel 252 van het Wetboek van Strafrecht het schenken van alcohol ‘aan een persoon in kennelijke staat van dronkenschap’ [1].

Wat kunnen gemeenten doen om dronkenschap en doorschenken bij dronkenschap in de horeca te voorkomen?

• Handhaving
  In het Preventie- en handhavingsplan alcohol handhavingsactiviteiten opnemen die gericht zijn op het voorkomen van dronkenschap. Zie ook het kennisplatform Handreiking toezicht Alcoholwet.
• Gezamenlijke aanpak dronkenschap en doorschenken
  In diverse Europese landen, zoals Zweden en Noorwegen, zijn effectieve aanpakken ontwikkeld om dronkenschap en doorschenken in het uitgaansleven terug te dringen. Een voorbeeld is de Zweedse STAD-aanpak. Deze aanpakken richten zich vooral op het aanpassen van de omgeving van de drinker, namelijk de schenkende horeca.

Deze aanpakken zijn door het Trimbos-instituut naar de Nederlandse context vertaald in de aanpak Dronkenschap en Doorschenken. Deze aanpak bevat een stappenplan voor gemeenten om samen met horeca, handhaving en regionale instellingen voor verslavingszorg te werken aan het voorkomen van dronkenschap.

Belangrijkste elementen

1. Betrekken van horeca en andere stakeholders bij de aanpak en het afspreken van een gezamenlijke norm;
2. Trainen van horecapersoneel in het herkennen van dronkenschap en het naleven van de norm;
3. Communiceren van de norm naar het uitgaanspubliek;
4. Ondersteunen van de horeca waar dat kan en handhaven waar dat nodig is.

De factsheet Dronkenschap en doorschenken beschrijft de impact van dronkenschap op het uitgaansleven en geeft een korte beschrijving van de gemeentelijke aanpak.

Voorkomen blurring met alcohol

Alcohol verstrekken en schenken op plaatsen waar dit wettelijk niet is toegestaan, noemen we blurring. We spreken ook wel van ‘mengformules’ of ‘mengvormen’ omdat het gaat om het combineren van verschillende bedrijfsmodellen, zoals horeca, detailhandel en slijterij [2,3]. Een veel gebruikt voorbeeld is het wijntje bij de kapper. Het is een gemeentelijke taak er op toe te zien dat blurring met alcohol niet plaatsvindt. En, indien nodig, hierop te handhaven.

Aanvullende lokale regelgeving

De Alcoholwet biedt gemeenten een aantal verordenende bevoegdheden om de beschikbaarheid en zichtbaarheid van alcohol verder te beperken. Gemeenten kunnen dit vastleggen in een gemeentelijke verordening. Het gaat dan onder andere om het beperken van happy hours, tijdelijke verboden op de verkoop van alcohol en het stellen van voorwaarden aan alcoholverstrekking voor evenementen (zie Aanvullende lokale regelgeving). Daarnaast heeft de burgemeester zelfstandig aanvullende mogelijkheden om de beschikbaarheid van alcohol te beperken. Aanvullende regelgeving kunnen gemeenten ook opnemen in het Preventie- en handhavingsplan alcohol. Voor aanvullende lokale regelgeving is het noodzakelijk dat gemeenten extra (handhavings-)capaciteit beschikbaar stellen.

Handreiking Toezicht Alcoholwet

De website Handreiking Toezicht op de Alcoholwet is een dynamisch kennisplatform voor gemeenten met betrouwbare informatie over toezicht op en handhaving van de Alcoholwet. Dit platform biedt ondersteuning bij de gemeentelijke taken op het gebied van toezicht en handhaving van de Alcoholwet.

Referenties

1. nl. (2023). Wetboek van Strafrecht. Artikel 252. Den Haag: Overheid.nl.
2. De Greeff, J. & Lemmers, L. (2016). Blurring nader bekeken: Een Europese vergelijking van wettelijke restricties, van verkooppunten en beschikbaarheid. Utrecht: Trimbos-instituut.
3. Ziengs, E. (2018). Wetsvoorstel wijziging Drank- en horecawet verruiming inzetten mengformules. Den Haag: Overheid.nl.