Alcohol en LHBTIQA+-personen

Uit internationaal onderzoek blijkt dat LHBTIQA+-personen regelmatig tegen belemmeringen aanlopen bij behandelingen en dat het goed is aandacht en begrip te hebben voor de seksuele oriëntatie en identiteit bij ondersteuning. In dit item gaan we in op op het alcoholgebruik van LHBTIQA+-personen, welke mogelijkheden er zijn voor alcoholpreventie bij deze doelgroep en tegen welke belemmeringen zij aanlopen bij het bespreekbaar maken van hun alcoholgebruik.

Alcoholgebruik LHBTIQA+-personen

Uit internationaal onderzoek blijkt dat LHBT-personen vaker problematisch alcohol gebruiken dan heteroseksuele personen [1-2]. LHB-personen hebben ook een grotere kans op een stoornis in het gebruik van alcohol (hierna: alcoholstoornis) in vergelijking met heteroseksuele personen [3]. Zij komen hierdoor vaker in aanmerking voor behandelingen van een alcoholstoornis, zoals deelname aan bijeenkomsten van Anonieme Alcoholisten, psychosociale hulp en andere vormen van behandeling. Om te starten met een behandeling rapporteren met name biseksuele personen meer barrières dan heteroseksuele personen, zoals dat het alcoholprobleem zichzelf zou oplossen of dat dat ze het zelf wel konden oplossen [3].

Daarnaast verschilt het alcoholgebruik tussen de verschillende seksuele identiteiten [4]. Zo drinken aseksuele personen vaak minder dan lesbische en homoseksuele personen. Er is nog weinig (inter)nationaal onderzoek gedaan naar het alcoholgebruik onder intersekse-, queer- en aseksuele personen. Daarom ligt de focus in dit item op LHBT-personen.

Alcoholgebruik LHBT-personen in Nederland

In Nederland wordt de leefsituatie van lesbische, homoseksuele, biseksuele en transgender personen gemeten door het Sociaal en Cultureel Planbureau door middel van de LHBT Monitor. Anders dan in internationaal onderzoek, blijkt uit de meest recente cijfers van de LHBT Monitor 2022 dat er geen verschillen meer zijn in zwaar drinken tussen Nederlandse lesbische/homoseksuele/biseksuele personen en heteroseksuele personen van 16 jaar en ouder [5]. In de LHBT Monitor wordt het alcoholgebruik van intersekse, queer en aseksuele personen niet gemeten.

Uit de vorige LHBT Monitor 2018 bleek dat biseksuelen nog wel vaker zwaar dronken dan heteroseksuelen [6]. De laatste verschillen in het alcoholgebruik tussen LHB-personen en heteroseksuele personen werden gezien in de LHBT Monitor 2016. Zo dronken homo- en biseksuele mannen vaker zwaar dan heteroseksuele mannen in 2016 (respectievelijk 20% vs. 12%) [7]. Een duidelijke verklaring waarom er geen verschil meer is in zwaar drinken tussen lesbische/homoseksuele/biseksuele personen en heteroseksuele personen is er niet.

Waarom is het alcoholgebruik internationaal hoger bij LHBT-personen?

Er zijn meerdere verklaringen waarom LHBT-personen internationaal meer alcohol drinken dan heteroseksuele personen.

• De sociale en culturele context spelen een belangrijke rol bij het alcoholgebruik onder LHBT-personen. Zo kan discriminatie op grond van de seksuele oriëntatie of gender identificatie een risico vormen voor het alcoholgebruik [8]. Alcohol kan bijvoorbeeld worden gebruikt om met minderheidsstress (e.g. zelfstigma, verwachtingen van afwijzing), discriminatie en homofobie om te gaan (coping als motief om te drinken) [9-12].
• Veel sociale activiteiten specifiek voor de LHBT-community hebben betrekking op het drinken van alcohol [9].
• Het drinken van alcohol wordt normaal gevonden binnen LHBT-settingen, vooral in de gay scene [13]. Zwaar drinken wordt als belangrijk onderdeel van de commerciële homoscene gezien [14,15].
• De drankkeuze kan worden beschouwd als belangrijk onderdeel van de identiteit [3,14,15]. Zo heerst het stereotype beeld dat homoseksuele mannen cocktails en mixdrankjes drinken en lesbische vrouwen bier [15]. Daarnaast zijn non-binaire personen (personen die zich niet als man of vrouw identificeren) en personen in drag (cisgender mannen en non-binaire personen die zich verkleden als vrouw) zich bewust van hun drankkeuze [15]. Ze zien dit als middel om hun identiteit uit te drukken of om de vooroordelen over hun geslacht en gender uit te dagen.
• De alcoholindustrie maakt ook gericht alcoholreclame voor de LHBT-gemeenschap [16]. Bijvoorbeeld door de regenboogkleuren op hun product te gebruiken, ook wel ‘pinkwashing’ of ‘rainbowwashing’ genoemd [17]. Door het zien van alcoholreclame gaan personen eerder en meer alcohol drinken, vooral als zij zich met de personen in de reclame kunnen identificeren [18]. Lees meer over alcoholreclame of kijk de video over alcoholreclame.

Alcoholpreventie voor LHBTIQA+-personen

In Nederland zijn er geen alcoholinterventies specifiek gericht op LHBTIQA+-personen, maar bestaande alcoholinterventies kunnen ook effectief zijn voor deze doelgroep [19]. Mogelijk zouden bestaande universele alcoholinterventies, bijvoorbeeld in het uitgaansleven, kunnen worden ingezet in LHBTIQA+-uitgaansgelegenheden. Dit geldt echter alleen voor interventies waar seksualiteit en/of geslacht geen centrale rol spelen bij het alcoholgebruik [13]. De kans op een effectieve alcoholinterventie is het grootst wanneer deze is gebaseerd op theorie en aangepast en afgestemd is op de wensen en behoeften van de einddoelgroep, in dit geval LHBTIQA+-personen [13]. Dit kan een aanleiding zijn om alcoholinterventies (door) te ontwikkelen, daarbij rekening houdend met de achtergrond van LHBTIQA+-personen. Daarnaast is het van belang om de LHBTIQA-gemeenschap niet als één groep te zien, aangezien er grote onderlinge diversiteit is [13]. Bovendien is het alcoholgebruik lager onder LHBTIQA+-jongeren die steun van hun familie in hun identiteit ervaren, daarmee is dit ook een beschermende factor voor problematisch alcoholgebruik is [19].

Vroegsignalering alcoholproblematiek

Het is van belang dat alcoholhulpverleningsdiensten inclusiviteit uitstralen en een veilige ruimte bieden om meerdere kwesties te bespreken, zoals alcoholgebruik, genderidentiteit en geestelijke gezondheidszorg [20]. Uit verschillende onderzoeken blijkt dat LHBTIQA+-personen regelmatig tegen belemmeringen aanlopen, zoals vooroordelen, discriminatie en onbegrip, wanneer zij in behandeling gaan voor  alcoholproblematiek [9, 20, 21]. Daarom is het van belang dat er aandacht en begrip is voor de seksuele oriëntatie en identiteit van LHBTIQA+-personen wanneer zij een adviesgesprek hebben over het alcoholgebruik en/of in behandeling zijn voor  alcoholproblematiek [20, 21]. Zo kan de alcoholproblematiek in verband worden gebracht met ervaringen en stressoren gerelateerd aan de LHBTIQA+-identiteit en kan dit in de behandeling worden meegenomen [9, 20]. Daarbij is inclusief taalgebruik ook belangrijk, zeker voor transgender personen. Dit kan door bijvoorbeeld te vragen met welke voornaamwoorden iemand aangesproken wil worden (zij/haar, hij/hem, hen/hun, die/diens).

De meeste instrumenten om het alcoholgebruik te meten lijken genderinclusief te zijn: met genderneutraal taalgebruik en gelijke afkapscores voor alle geslachts- en seksegroepen [22]. Dit betekent dat de Alcohol Use Disorders Identification Test (AUDIT) en de verkorte Alcohol Use Disorders Identification Test Consumption (AUDIT-C) betrouwbaar zijn voor LHBTIQA+-volwassenen. Als cut-off-scores voor transgender personen worden een score van ≥ 3 op de AUDIT-C en ≥ 5 drankjes per gelegenheid voor binge drinken voorgesteld door de onderzoekers [22].

Sociale omgeving

Alcoholvrije sociale ruimten kunnen helpen in het verminderen van alcoholproblematiek en gerelateerde schade in de LHBTQIQA+-gemeenschap [19]. Ook kan de landelijke en lokale overheid inzetten op het tegengaan/voorkomen van homofobie, discriminatie en/of sociale uitsluiting, bijvoorbeeld door regenboogbeleid te voeren als gemeente.

Informatie en advies voor LHBTIQA+-personen

Voor informatie voor en door LHBTIQA+-personen over onder andere alcoholgebruik in het uitgaansleven is er in Amsterdam Pink Unity. LHBTIQA+-personen die op zoek zijn naar een omgeving zonder alcohol (en/of drugs) kunnen zich aansluiten bij het platform Queer & Sober. Daarnaast kunnen LHBTI+-personen contact zoeken met een LHBTI+ vriendelijke arts die openstaan voor seksuele, gender en sekse diversiteit (zie Roze in Wit). Voor informatie en advies over alcohol(problematiek) kunnen LHBTIQA+-personen ook terecht op Alcoholinfo.nl, Allesoverdrinken.nl en bij de lokale instelling voor verslavingszorg.

Referenties

1. Roxburgh, A., Lea, T., de Wit, J., & Degenhardt, L. (2016). Sexual identity and prevalence of alcohol and other drug use among Australians in the general population. International Journal of Drug Policy, 28, 76-82.
2. Meads, C., Zeeman, L., Sherriff, N., & Aranda, K. (2023). Prevalence of alcohol use amongst sexual and gender minority (LGBTQ+) communities in the UK: A systematic scoping review. Alcohol and Alcoholism, agad029.
3. Allen, J. L., & Mowbray, O. (2016). Sexual orientation, treatment utilization, and barriers for alcohol related problems: Findings from a nationally representative sample. Drug and Alcohol Dependence, 161, 323-330.
4. Scroggs, B., Love, H. A., Torgerson, C., & Rosenberger, J. G. (2023). Substance use in sexual minority emerging adults: Insights into use by pansexual and asexual individuals. Psychology of Sexual Orientation and Gender Diversity.Advance online publication.
5. Huijnk, W., Damen, R., & van Kampen, L. (2022). LHBT-monitor 2022. De leefsituatie van lesbische, homoseksuele, biseksuele en transgender personen in Nederland. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau.
6. van Beusekom, G., & Kuyper, L. (2018). LHBT-monitor 2018. Opvattingen over en ervaringen van lesbische, homoseksuele, biseksuele en transgender personen. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau.
7. Kuyper, L. (2016). LHBT-monitor 2016. Opvattingen over en ervaringen van lesbische, homoseksuele, biseksuele en transgender personen. Den Haag: Sociaal en Cultureel Planbureau.
8. Sudhinaraset, M., Wigglesworth, C., & Takeuchi, D. T. (2016). Social and cultural contexts of alcohol use: Influences in a social-ecological framework. Alcohol research: current reviews, 38(1), 35.
9. Felner, J. K., Wisdom, J. P., Williams, T., Katuska, L., Haley, S. J., Jun, H. J., & Corliss, H. L. (2020). Stress, coping, and context: Examining substance use among LGBTQ young adults with probable substance use disorders. Psychiatric Services, 71(2), 112-120.
10. Hatzenbuehler, M. L., Corbin, W. R., & Fromme, K. (2008). Trajectories and determinants of alcohol use among LGB young adults and their heterosexual peers: Results from a prospective study. Developmental psychology, 44(1), 81.
11. Slater, M. E., Godette, D., Huang, B., Ruan, W. J., & Kerridge, B. T. (2017). Sexual orientation-based discrimination, excessive alcohol use, and substance use disorders among sexual minority adults. LGBT health, 4(5), 337-344.
12. Lozano-Verduzco, I., Fernández-Niño, J. A., & Baruch-Domínguez, R. (2017). Association between internalized homophobia and mental health indicators in LGBT individuals in Mexico City. Salud mental, 40(5), 219-225.
13. Dimova, E. D., Elliott, L., Frankis, J., Drabble, L., Wiencierz, S., & Emslie, C. (2022). Alcohol interventions for LGBTQ+ adults: A systematic review. Drug and Alcohol Review, 41(1), 43-53.
14. Emslie, C., Lennox, J., & Ireland, L. (2015). The social context of LGBT people's drinking in Scotland.
15. Emslie, C., Lennox, J., & Ireland, L. (2017). The role of alcohol in identity construction among LGBT people: A qualitative study. Sociology of health & illness, 39(8), 1465-1479.
16. Whiteley, D., Dimova, E., Rickards-Hill, D., & Emslie, C. (2023, mei). Presentation of scoping review: Alcohol marketing to LGBTQ+ people: Evolving strategies to target identity. https://www.youtube.com/watch?v=5YRBumLYtp4
17. Adams, J., Asiasiga, L., & Neville, S. (2022). The alcohol industry - A commercial determinant of poor health for Rainbow communities. Health Promotion Journal of Australia.
18. McClure, A.C., Stoolmiller, M., Tanski, S.E., Engels, R.C.M.E., & Sargent, J.D. (2013). Alcohol marketing receptivity, marketing-specific cognitions, and underage binge drinking. Alcoholism: Clinical and Experimental Research, 37, 404-413.
19. Newcomb, M. E., Heinz, A. J., & Mustanski, B. (2012). Examining risk and protective factors for alcohol use in lesbian, gay, bisexual, and transgender youth: A longitudinal multilevel analysis. Journal of Studies on Alcohol and Drugs, 73(5), 783-793.
20. Dimova, E. D., O'Brien, R., Elliott, L., Frankis, J., & Emslie, C. (2022). Exploring the experiences of alcohol service use among LGBTQ+ people in Scotland: a qualitative study. International Journal of Drug Policy, 109, 103859.
21. Flentje, A., Livingston, N. A., & Sorensen, J. L. (2016). Meeting the needs of lesbian, gay, and bisexual clients in substance abuse treatment. Counselor (Deerfield Beach, Fla.), 17(3), 54.
22. Dermody, S. S., Uhrig, A., Moore, A., Raessi, T., & Abramovich, A. (2023). A narrative systematic review of the gender inclusivity of measures of harmful drinking and their psychometric properties among transgender adults. Addiction.