De meeste mensen met verward gedrag zijn niet gevaarlijk en veroorzaken geen overlast. Wat gaat er achter deze term schuil? En hoe handel je als je (in je werk) te maken krijgt met iemand die verward gedrag vertoont?
Vragen?
Neem contact op met Michel Planije
Verward gedrag en verwarde personen zijn termen die de laatste paar jaar zeer regelmatig in berichtgeving te vinden zijn. Vaak is dit naar aanleiding van meldingen over overlast of (gewelds)incidenten.
Wie zijn mensen met verward gedrag?
Verward gedrag heeft vele verschijningsvormen, oorzaken en achtergronden. Spreken van ‘de’ groep personen met verward gedrag doet daarom geen recht aan de grote verscheidenheid van verward gedrag en de achtergronden daarvan. ‘De’ persoon met verward gedrag bestaat niet. Vaak is er sprake van meerdere en complexe problemen in verschillende leefgebieden tegelijk (RIVM 2019).
Bij verward gedrag gaat het om mensen die de grip op hun leven (dreigen te) verliezen, waardoor het risico aanwezig is dat zij zichzelf of anderen schade berokkenen. De redenen dat dit gebeurt, kunnen heel divers zijn. Het kan zijn dat iemand kampt met verschillende aandoeningen of beperkingen, zoals psychische problemen, een licht verstandelijke beperking, dementie of verslaving.
Maar ook mensen met levensproblemen die iemand boven het hoofd dreigen te groeien kunnen verward gedrag vertonen. Denk dan aan ernstige schulden, dakloos zijn of verlies van dierbaren. Vaak gaat het om een combinatie van levensproblemen en een aandoening of beperking.
Wat is verward gedrag?
Er is veel discussie over het begrip verward gedrag: te stigmatiserend, waar begint het en waar houdt het op, om welke aantallen gaat het, wat is de juiste aanpak en wat is de rol van GGZ en andere partijen?
Van belang is ook dat het verwarde gedrag meestal tijdelijk is. Mensen vertonen in een bepaalde periode verward gedrag, omdat hun leven op dat moment zeer moeizaam is. Dat maakt de term verwarde mensen niet klopt.
‘Verwardheid’ is geen eigenschap is van mensen, maar een oordeel over iemands gedragingen en gedachten op een gegeven moment. Een alternatieve term die de lading misschien beter dekt is bijvoorbeeld ‘mensen met een acute zorgnood’ of ‘mensen met een acute zorgvraag’. Mogelijk komt dit beter tegemoet als aanduiding van de schrijnende situaties waar politie, hulpverleners en andere dienstverleners mee te maken hebben.
Feitelijk betreft het een groep die al langer onder diverse namen bestond. Immers, mensen in acute (zorg)nood zijn van alle tijden.
Definitie van het Schakelteam
Het gaat om mensen die de grip op hun leven (dreigen te) verliezen, waardoor het risico aanwezig is dat zij zichzelf of anderen schade berokkenen. Mensen met vaak verschillende aandoeningen of beperkingen, veelal in combinatie met verschillende levensproblemen (schulden, dakloosheid, werkloosheid, verlies van dierbaren, gebrek aan participatie, onverzekerd zijn, illegaliteit, etc).
Door verschillende omstandigheden kan de situatie ontstaan dat zij eenmalig of chronisch in problemen komen, grip op hun leven verliezen en daardoor overlast veroorzaken of zelfs in het strafrechtelijk circuit belanden.
Schakelteam, 2017
Feiten en cijfers
Meldingen van verward gedrag
In Nederland bieden verschillende bronnen informatie over mensen met verward gedrag. Bijvoorbeeld de politie, GGD -meldpunten, en regionaal ambulancevervoer.
Uit onderzoeken blijkt dat er meer registraties zijn dan het aantal geregistreerde personen. Dit komt omdat over een relatief kleine groep steeds opnieuw meldingen binnenkomen, die vervolgens steeds als nieuwe melding geregistreerd worden.
Het aantal personen met verward gedrag wordt dus overschat als alleen naar het aantal registraties wordt gekeken. De verschillende systemen kunnen bovendien maar moeilijk met elkaar vergeleken worden.
Lees meer hierover in de factsheets van het Trimbos-instituut en het RIVM:
- ‘Verwarde personen’ of ‘mensen met een acute zorgnood’?
- Verward gedrag nader bekeken: analyse van E33 en E14 meldingen in de politieregistratie
- Of bekijk deze infographic met het aantal meldingen en het aantal personen.
Verward gedrag herkennen en reageren
Trainingen
Wie in zijn of haar werk te maken kan krijgen met personen die zich verward gedragen, kan bij het Trimbos-instituut trainingen volgen om dit gedrag te herkennen er beter op te reageren:
E-learning
Medewerkers van vervoersbedrijven zoals de NS, tram- en busmaatschappijen krijgen tijdens het werk te maken met personen met verward gedrag en geweld onder invloed van alcohol en drug.
Voor het Ministerie van Justitie en Veiligheid hebben we twee e-learning modules ontwikkeld:
- Passagiers met verward gedrag - Hoe ga je ermee om?
- Passagiers onder invloed van alcohol en drugs - Hoe ga je ermee om?
Bij vragen over de trainingen neem contact op met Elles van der Gaag
Ondersteuning van de praktijk: Kennisnetwerk verward gedrag
Op verzoek van het Schakelteam en ZonMw hebben Movisie en het Trimbos-instituut, samen met andere kennisinstellingen, een kennisnetwerk personen met verward gedrag opgericht.
De kern van het netwerk wordt gevormd door de kennisinstituten die zich met dit thema bezighouden: Movisie, Trimbos-instituut, Vilans, Het CCV, MIND Landelijk Platform Psychische Gezondheid, Phrenos en Platform 31 (wonen en zorg).
Omdat het een open kennisnetwerk is, zullen ook andere partijen rond specifieke thema’s en onderwerpen uitgenodigd worden om aan te sluiten.
Missie van het netwerk
Het kennisnetwerk heeft de volgende missie:
- Het ophalen van lokale en regionale kennis over een effectieve aanpak en onderdelen daarvan voor mensen met verward gedrag, dit waar nodig door te ontwikkelen en laagdrempelig te ontsluiten.
- Het verwerken en verspreiden van kennis en tools op landelijk, overstijgend niveau.
- Daarmee professionals, vrijwilligers, ervaringsdeskundigen uit zorg, sociaal en veiligheid waar mogelijk en nodig met gedegen kennis ondersteunen bij hun werk.
Voor wie?
Het kennisnetwerk richt zich op professionals, vrijwilligers, ervaringsdeskundigen werkzaam of actief in de domeinen zorg, sociaal en veiligheid. Maar ook cliënten en hun naasten kunnen hier voor hen belangrijke kennis halen.
Veelgestelde vragen
Producten
Landelijke evaluatie Mental Health First Aid (MHFA)
Lees meer >
Samenvatting Verschillende bronnen, één mozaïek
Lees meer >
Verschillende bronnen, één mozaïek
Lees meer >
