Alcohol en lichamelijke klachten in de huisartsenpraktijk

Lichamelijke klachten, zoals vermoeidheid of maag- en darmklachten, kunnen wijzen op problemen met drankgebruik [1]. Als een patiënt met dit soort klachten in de huisartsenpraktijk komt is het belangrijk alert te zijn op problematisch alcoholgebruik en dit op een respectvolle manier bespreekbaar te maken.

In dit dossier

Expertisecentrum Alcohol

Deze pagina is gemaakt door het Expertisecentrum Alcohol. Met wetenschappelijke kennis helpt het expertisecentrum professionals gezondheidsschade door alcohol terug te dringen. Op zoek naar informatie voor jezelf of een ander? Kijk op alcoholinfo.nl.

Blijf op de hoogte

Met de nieuwsbrief van het Expertisecentrum Alcohol:

E-mailadres(Vereist)
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

Heeft u een vraag?

Stuur ons een mail
Expertisecentrum Alcohol

Alcohol kan lichamelijke klachten veroorzaken [1], maar ook al bestaande klachten in stand houden of verergeren. Het gebruik van alcohol staat daarbij vaak een adequate aanpak van de problemen in de weg, want alcohol vermindert het probleemoplossend vermogen. Alcohol kan ook een wisselwerking hebben met medicatie. Daarnaast kan (langdurig) overmatig ook leiden tot lichamelijke aandoeningen, zoals hart- en vaatziekten, verschillende soorten kanker of leveraandoeningen.

Lees meer over de lichamelijke gevolgen van alcoholgebruik

Bij welke lichamelijke signalen moet je alert zijn?

Verschillende signalen kunnen aanleiding zijn om vragen te stellen over het alcoholgebruik van de patiënt.

  • Aanwezigheid van een alcoholgeur of sterke geuren ter maskering
  • Frequent gebruik van en verzoek om slaapmiddelen of kalmerende middelen
  • Klachten over moeheid, malaise, tremoren, hartkloppingen of overmatig transpireren en maag-darmklachten, zoals refluxklachten en diarree
  • Frequente spreekuurbezoeken en een wisselend, onduidelijk klachtenpatroon of onverklaarbare lichamelijke klachten
  • Frequente bezoeken aan de spoedeisende hulp (SEH) van een ziekenhuis
  • Collaps, black-outs, regelmatige ongevallen of fracturen
  • Seksuele problemen
  • Aanwijzingen voor huiselijk geweld
  • Spider naevi (rode bultjes met daar omheen zichtbare bloedvaatjes) en/of een erythemateus en oedemateus (rood en gezwollen) gezicht
  • Afwijkende bloedwaarden

Lees meer over wat te doen bij een vermoeden van ongezond drankgebruik 

Voor psychische en sociale signalen zie Alcohol en psychische klachten in de huisartsenpraktijk

Lichamelijke gevolgen van alcohol

Alcoholgebruik heeft nadelige lichamelijke gevolgen op de korte en op de lange termijn.

 Gevolgen op de korte termijn

  • Verstoring van de motoriek
  • Vermindering van de waarneming
  • Afname van de geheugenfuncties
  • Afname van het beoordelingsvermogen
  • Lichamelijke klachten zoals moeheid en maag-darmklachten

Gevolgen op de lange termijn

  • Leverschade
  • Verschillende soorten kanker
  • Hart- en vaatziekten
  • Diabetes
  • Aandoeningen aan het maagdarmstelsel
  • Neurologische schade

Bespreekbaar maken van alcoholgebruik

Het goed uitvragen van alcoholgebruik is belangrijk. Er rust nog steeds een taboe op praten over alcoholproblemen. Daardoor ervaren mensen snel een vermanend vingertje als ze aangesproken worden op hun alcoholgebruik. Het helpt om geen onnodige weerstand op te roepen en het onderwerp neutraal ter sprake brengen zonder dat de patiënt zich aangevallen voelt [1].

Meer informatie en praktische tips over signaleren en bespreekbaar maken van problematisch alcoholgebruik

Vervolgstappen

Als blijkt dat er inderdaad sprake is van een relatie tussen de klachten en problematisch alcoholgebruik kunt u een aantal dingen doen.

Referenties

  1. Franx, G. & van Splunteren, P. (2014). Zorgpad problematisch alcoholgebruik. Utrecht: Trimbos-instituut.
  2. NHG. (2020, 21 oktober). NHG-Zorgmodule Leefstijl Alcohol (volledige tekst). Geraadpleegd van https://www.nhg.org/themas/publicaties/nhg-zorgmodule-leefstijl-alcohol-volledige-tekst