Risico's van roken
In Nederland overlijden er per jaar 20 tot 30 baby’s doordat de moeder tijdens de zwangerschap rookt. Iedere dag worden er bijna 35 kinderen geboren die in de baarmoeder al tabaksrook binnen hebben gekregen. En meer dan 1 miljoen ouders met thuiswonende kinderen rookt.
Deze cijfers laten zien dat roken veel gevolgen heeft voor het (ongeboren) kind. Het is dus belangrijk dat (aanstaande) ouders ondersteuning krijgen bij het rookvrij worden. Als zorgverlener heb jij hier een grote rol in.
Leer meer over de gezondheidsrisico’s van (mee)roken vóór, tijdens en na de zwangerschap en lees de adviezen gebaseerd op de laatste wetenschappelijke inzichten.
De risico's kort uitgelegd
Roken vóór de zwangerschap
Wanneer er vóór de zwangerschap wordt gerookt, heeft dat een negatief effect op onder andere:
- Vruchtbaarheid van mannen en vrouwen: het kan langer duren voordat vrouwen zwanger raken of ze worden helemaal niet zwanger. De zaadkwaliteit van de mannen wordt aangetast.
- Verloop zwangerschap: hoger risico op een miskraam, buitenbaarmoederlijke zwangerschap en vroeggeboorte.
- Gezondheid van het kind: hoger risico op aangeboren hartafwijkingen, schisis, een klompvoet en overgewicht.
Wat is het advies?
Meer dan de helft van de vrouwen stopt met roken na een positieve zwangerschapstest. Zij zijn dus in staat om te stoppen en hebben waarschijnlijk het idee dat ze het goed aanpakken door te stoppen na de positieve test. Er valt veel gezondheidswinst te behalen als we stellen met een kinderwens vóór de zwangerschap bereiken met voorlichting over de risico’s van roken en hen vroegtijdig kunnen verwijzen naar effectieve hulp.
Het standpunt van de NVOG is dat een vruchtbaarheidsbehandeling pas kan worden gestart als een koppel succesvol is ondersteund bij het stoppen met roken en er daarna minstens 3 maanden is gewacht.
Roken tijdens de zwangerschap
Roken tijdens de zwangerschap is een belangrijke risicofactor voor zwangerschapscomplicaties, zoals:
- Een buitenbaarmoederlijke zwangerschap
- Een voorliggende placenta
- Een vroegtijdige placentaloslating
- Vroeggeboorte
- Een miskraam
Ook voor de ontwikkeling van het kind heeft roken negatieve gevolgen:
- Aangeboren afwijkingen, zoals een hazenlip, klompvoet of hartafwijkingen
- Groeivertraging/lager geboortegewicht
- Doodgeboorte
- Wiegendood
Op de lange termijn bestaat er een verband tussen roken en onder andere een verhoogde kans op een verminderde longfunctie, overgewicht, ontwikkelingsproblemen zoals ADHD en een verminderde vruchtbaarheid van het kind zelf.
Wat is het advies?
Helemaal stoppen met roken is het beste advies voor zwangere vrouwen en partners die roken. Het wordt afgeraden om te benoemen dat ze ook alleen kunnen minderen. Minderen biedt weinig bescherming voor het ongeboren kind. Daarnaast zorgt het voor compensatie van het rookgedrag, zoals dieper inhaleren, en is minderen vaak lastiger vol te houden.
Terugval na de zwangerschap
Ruim een kwart van de vrouwen die tijdens de zwangerschap stopt met roken, begint na de bevalling weer. Bij meer dan de helft van deze vrouwen is dat al binnen 4 weken na de bevalling.
Wat is het advies?
Tijdens de zwangerschap is het al belangrijk om aandacht te hebben voor het voorkomen van terugval. Hoe zien de toekomstige ouders rookvrij blijven voor zich? Wat kunnen straks lastige momenten voor hen zijn? Na de bevalling is ondersteuning nodig om rookvrij te blijven of weer volledig te stoppen met roken.
Meeroken
Als partners roken, is de kans groot dat zwangere vrouwen tabaksrook uit hun omgeving inademen. Schadelijke stoffen uit deze rook komen uiteindelijk ook bij het ongeboren kindje terecht. Meeroken vóór of tijdens de zwangerschap vergroot de kans op zwangerschapscomplicaties en aangeboren afwijkingen.
Wanneer baby’s of kinderen meeroken met hun ouders, heeft dit negatieve gevolgen voor hun gezondheid. Het verhoogt onder andere de kans op:
- Slechtere longfunctie (o.a. kortademigheid, hoesten en benauwdheid)
- Longziekten (bijv. astma en lage luchtweginfecties)
- Middenoorontsteking
- Hersenvliesontsteking
- Wiegendood
Derdehands rook
Bij derdehands rook krijgt iemand stoffen binnen die na het roken achterblijven in de omgeving. De schadelijke stoffen van de sigaret blijven bijvoorbeeld kleven aan huid, haren en kleding van degene die heeft gerookt. Ook komen de stoffen op vloeren, meubels of speelgoed. Zelfs wanneer ouders altijd buiten roken, kunnen kinderen derdehands rook inademen, inslikken of aanraken.
Wat is het advies?
Voorheen werd geadviseerd om alleen het huis rookvrij te houden, maar tegenwoordig worden ouders gemotiveerd om volledig te stoppen met roken. Stoppen is de enige manier om kinderen goed te beschermen tegen tabaksrook.
Animatie derdehands rook voor zorgprofessionals
Benieuwd naar algemene cijfers over roken in Nederland? Bekijk de cijfers over roken.
Schrijf je in voor de nieuwsbrief
en blijf op de hoogte van het laatste nieuws, kennis en materialen van Rookvrije Start.
