Wat zijn de gevolgen voor het kind?

Kinderen van ouders met een (licht) verstandelijke beperking nemen vaak al op jonge leeftijd huishoudelijke taken of zorg taken van ouders over (Figge, 2018). Dit geeft kinderen vaak een groot gevoel van verantwoordelijkheid. Ze hebben hierdoor een grotere kans op overbelasting (NJI, 2019), wat negatieve gevolgen heeft voor de mentale gezondheid en het welbevinden van kinderen. De ontwikkeling van het kind komt dan onder druk te staan (Figge, 2018).

Kinderen van ouders met een (licht) verstandelijke beperking ontwikkelen zich op jonge leeftijd vaak in cognitief opzicht al verder dan hun ouders. Dit kan leiden tot frustratie bij ouders en wrijving tussen ouders en kind. Ook kan het ervoor zorgen dat kinderen meer zorgtaken op zich gaan nemen, wat parentificatie versterkt (Joha, 2004).

Gezinnen met ouders met deze kwetsbaarheid leven vaker in een sociaal isolement doordat de ouders door onbegrip en conflicten weinig contacten hebben (Wenselaar, 2022). De kinderen voelen zich vaker eenzaam. Dit kan komen doordat ouders niet aan hun emotionele behoefte kunnen voldoen. Daarnaast zien kinderen al vroeg dat hun ouders anders zijn dan andere ouders  (Collings & Llewellyn, 2014), maar kunnen ze dit gevoel niet altijd plaatsen. Dit versterkt eenzame gevoelens.

Kinderen van ouders met een verstandelijke beperking hebben daarnaast ook een grotere kans om gepest te worden (IASSAD, 2008; Collings&Llewellyn, 2014). Dit kan komen doordat een ouder met een (licht) verstandelijke beperking zich soms ‘anders’ dan andere ouders gedraagt of doordat de ouder minder aandacht besteedt aan de persoonlijke verzorging van zichzelf of het kind (Wenselaar, 2022). Pesten kan ervoor zorgen dat kinderen zich sneller eenzaam voelen en minder aansluiting kunnen vinden bij hun leeftijdsgenoten.

> Lees meer over de gevolgen van pesten bij het NJi

Kinderen van ouders met een (licht) verstandelijke beperking schamen zich vaak voor hoe het bij hen thuis is (Oomen, 2019; Wenselaar, 2022). Daardoor willen kinderen mensen bijvoorbeeld niet thuis uitnodigen of durven ze niet om hulp te vragen.

Veel volwassen kinderen blijven hiermee worstelen. Aan de ene kant willen ze hun ouders niet afvallen, maar tegelijkertijd schamen ze zich (Wenselaar, 2022). Deze ambivalentie blijft voor veel kinderen op volwassen leeftijd nog lastig.

Hechting is de band die kinderen met hun ouders hebben. Die band ontstaat door de interactie tussen ouder en kind. Kinderen van ouders met een (licht) verstandelijke beperking hebben een grotere kans op onveilige hechting. Hun oders kunnen door stress onvoorspelbaar zijn voor kinderen (NJI, 2019). Kinderen weten daardoor niet goed waar ze aan toe zijn. Ook kunnen ze moeilijk een band opbouwen met hun ouders. Kinderen die onveilig gehecht zijn hebben vaak minder vertrouwen in zichzelf en de mensen om hen heen.

> Lees meer over hechtingsproblemen

Kinderen van ouders met een (licht) verstandelijke beperking ervaren vaak een loyaliteitsconflict richting hun ouders (Collings & Llewellyn, 2014; Wenselaar, 2022). Zelfs als kinderen een onprettige jeugd hebben en zich door hun ouders niet gezien voelen, blijven zij toch loyaal aan hun ouders (Wenselaar, 2022). Dit kan ervoor zorgen dat kinderen niet om hulp durven te vragen, omdat zij bang zijn hun ouders af te vallen.

> Lees meer over loyaliteitsproblemen bij het NJi

Ouders met een (licht) verstandelijke beperking kunnen bij stress vaak minder sensitief reageren op de sociale behoefte van hun kind (Oomen, 2019). Kinderen krijgen daardoor niet altijd de fysieke en sociaal-emotionele zorg die zij nodig hebben. Ouders hebben vaker last van opvoedstress (Meppelder, M., Hodes, M. Kef, S & Schuengel, C., 2014).

Dit kan leiden tot emotionele verwaarlozing (Oomen, 2019). Dat betekent dat ouders moeite hebben om rekening te houden met de behoefte van hun kind. Zij kunnen hun kind niet troosten als het verdrietig is, of reageren niet passend op een situatie. Dit kan leiden tot onveilige hechting bij het kind.

Kinderen van ouders met een verstandelijke beperking hebben ook een grotere kans op fysieke verwaarlozing. Bij fysieke verwaarlozing komen kinderen bijvoorbeeld ongewassen en onverzorgd naar school.

Kinderen van ouders met een (verstandelijke beperking gaan hun ouders vaak als kind al cognitief voorbij. Dit kan leiden tot wrijving tussen de ouders en het kind (NJI, 2015). Soms vinden ouders het lastig dat hun kind hen voorbij streeft, en zorgt dit voor frustratie bij de ouder. Voor kinderen kan een gevolg zijn dat zij zorgtaken van hun ouders overnemen. Ook kunnen zij minder makkelijk bij hun ouders terecht voor zorg en advies (Joha, 2004; Figge, 2018).