Methamfetaminegebruik in Nederland

Ondanks dat het middel niet nieuw is en al langere tijd op de gebruikersmarkt is, is methamfetamine toch vaak in het nieuws. Bijvoorbeeld vanwege het aantal opgerolde labs in Nederland dat deze stof produceert, of vanwege het grote verslavingspotentieel. Ook is methamfetamine een van de zes stoffen die jaarlijks worden gemeten in het rioolwater en krijgt het relatief veel aandacht in de media. Er zijn momenteel geen signalen die wijzen op grootschalig gebruik in ons land, maar omdat de markt onderhevig is aan veranderingen, kan dit relatief snel leiden tot een toename in gebruik, bijvoorbeeld binnen groepen van mensen in kwetsbare posities. Dit blog biedt een overzicht van de huidige stand van zaken rondom methamfetaminegebruik in ons land.

Wat is het

Methamfetamine, ook wel bekend als crystal meth, meth, ice, tik, yaba of tina, is een stimulerend middel dat qua effecten lijkt op amfetamine (speed), maar met een intensere en langer durende werking dan speed. Het wordt meestal verkocht als poeder of kristallen en wordt vaak gerookt in een pijpje, maar kan ook vanaf aluminiumfolie worden geïnhaleerd. Daarnaast kan het worden gesnoven of geïnjecteerd. Methamfetamine is een zeer schadelijke stof met daarnaast een hoog verslavingspotentieel. Veel voorkomende bijwerkingen zijn een verhoogde hartslag, angst, rusteloosheid en ernstige uitputting na gebruik.

Productie en handel

Methamfetamine wordt geproduceerd in landen zoals Myanmar, Afghanistan de Verenigde Staten, Mexico, Tsjechië, België en Nederland. In Nederland is de productie de afgelopen jaren aanzienlijk toegenomen. Volgens het "Fenomeenbeeld drugs 2024" van de politie werden in 2023 in Nederland maar liefst 151 drugsproductielocaties ontmanteld, een stijging van 44% ten opzichte van 2022. Deze toename wordt deels toegeschreven aan de verschuiving van hennepteelt naar de productie van synthetische drugs, waaronder methamfetamine.

Gebruik in Nederland

In sommige landen kiezen gebruikers eerder voor methamfetamine dan voor speed. Binnen Europa is dit vooral te zien in Finland, Tsjechië, Slowakije en het oosten van Duitsland. In Nederland lijkt, ondanks de grootschalige productie, het gebruik van methamfetamine relatief beperkt en geconcentreerd binnen specifieke groepen. Uit de Nationale Drug Monitor blijkt dat het gebruik van methamfetamine onder de algemene bevolking veel lager is dan bijvoorbeeld speed.

Een uitzondering vormt de zogeheten chemsex-scene, voornamelijk bestaande uit mannen die seks hebben met mannen (MSM). Binnen deze gemeenschap wordt methamfetamine, vaak aangeduid als 'tina', gebruikt om seksuele ervaringen te intensiveren en te verlengen. Het middel wordt hierbij op verschillende manieren toegediend, waaronder injecteren ('slammen'), roken en snuiven. Hoewel exacte cijfers ontbreken, is bekend dat het gebruik binnen deze groep zorgwekkend is vanwege de gezondheidsrisico's (vaak lange episodes van gebruik van methamfetamine en andere middelen als GHB en 3-MMC in combinatie met onveilige seks) en het risico op afhankelijkheid van methamfetamine.

Rioolwateranalyse

Jaarlijkse rioolwateranalyses in een groot aantal steden in Europa, waar ook een aantal Nederlandse steden aan mee doet, bieden inzicht in het gebruik van verschillende drugs waaronder methamfetamine. In vergelijking met andere Europese steden, wordt in de deelnemender Nederlandse steden relatief weinig methamfetamine aangetroffen. Zo werden in Amsterdam bij de laatste meting weliswaar dagelijks, maar nog steeds lage hoeveelheden aangetroffen in het riool. Wel laat Amsterdam de laatste jaren een stijgende trend zien. Dit kan duiden op een kleine groep hoog-risicogebruikers die het middel mogelijk dagelijks gebruiken. Met rioolwateranalyse drugs is het ook mogelijk om op meerdere momenten in het jaar een beeld te krijgen van het totale gebruik van methamfetamine in verschillende ook wel kleinere steden. Op deze manier kan er snel inzage verschaft worden in meer lokale ontwikkelingen. In anderen landen zoals Finland en Australië gebeurt dit al. Door middel van een pilot met het RIVM wordt momenteel verkend een dergelijke opzet waarbij ook methamfetamine wordt gemeten nader onderzocht.

Methamfetamine op de Nederlandse drugsmarkt

Bij het Drugs Informatie en Monitoring Systeem (DIMS), dat de Nederlandse drugsmarkt monitort via het testen van met name “recreatieve” drugs voor consumenten, zien we dat het aandeel ingeleverde methamfetamine-monsters sinds jaar en dag laag is. Ook de laatste jaren lijkt er geen sprake lijkt te zijn van een opmerkelijke toename van het aantal als methamfetamine aangekochte monsters. Het afgelopen jaar is er vanuit het DIMS een pilot gestart om ook inzage te krijgen in het gebruik van meer kwetsbare groepen via een netwerk van intermediairs. Hierdoor zijn er ook een aantal extra methamfetamine-monsters geanalyseerd en kunnen signalen over een mogelijke toename in gebruik onder deze groepen, maar ook gebruikswijze en prijsontwikkelingen beter gevolgd worden.

Prijsdaling

Een zorgelijke ontwikkeling is een waargenomen daling van de prijs per gram voor methamfetamine. Zo’n 10 jaar terug bedroeg dit nog 100 euro of meer, inmiddels lijkt de prijs te zijn gedaald tot rond de 50 euro per gram, zo blijkt uit analyse van gegevens van het DIMS.

Zorgen en preventie

De toename van de productie van methamfetamine in Nederland (en dus de nabijheid tot de bron) en het goedkoper worden van de stof roepen zorgen op voor de volksgezondheid. Het is essentieel om preventieve maatregelen te treffen en gebruikers te informeren over de risico’s van gebruik van dit middel. Organisaties zoals Stichting Mainline bieden laagdrempelige gespreksgroepen en ondersteuning aan personen die betrokken zijn bij de chemsex-scene en hulp zoeken bij het verminderen of stoppen van hun gebruik.

Conclusie

Hoewel de productie van methamfetamine in Nederland toeneemt, blijft het gebruik vooralsnog beperkt tot specifieke groepen. Het is van groot belang om deze ontwikkelingen nauwlettend te monitoren en preventieve maatregelen te versterken om een bredere verspreiding en de daarmee samenhangende gezondheidsproblemen te voorkomen.