Wie is wie in studentenland?

Studentondersteuners binnen de hogescholen en universiteiten
Binnen onderwijsinstellingen zijn vaak meerdere studentondersteuners werkzaam. Studentondersteuners hebben een rol in het signaleren van problematisch alcoholgebruik. Zij kunnen bijvoorbeeld met een student die vaak afwezig is, of die achterblijft in studiepunten, een gesprek hebben over de invloed van alcohol, cannabis of tot laat feesten hierop. Indien nodig kunnen zij doorverwijzen naar zorg. De functienamen voor studentondersteuners verschillen tussen hogescholen en universiteiten, maar ook tussen onderwijsinstellingen onderling. Onderstaande lijst is een benadering van de taken per ondersteuner.

• Loopbaancoach/studieloopbaanbegeleider: bij studie- en beroepskeuzevragen.
• Mentor/tutor: voor persoonlijke begeleiding op het gebied van studie en persoonlijke ontwikkeling. Studenten worden aan het begin van de studie of het studiejaar gekoppeld aan een docent die deze rol heeft.
• Studentenpastor: voor levensvragen.
• Studentenhuisarts: huisarts(en praktijk) waar studenten uit een studentenstad zich in kunnen schrijven als patiënt. Niet in alle studentensteden is een studentenhuisarts(en praktijk) aanwezig.
• Studieadviseur/studentendecaan: voor problemen en regelingen rond de studie, zoals vragen over het onderwijsprogramma, het bindend studieadvies (BSA), exameneisen, en als er bijzondere omstandigheden spelen zoals overmacht, functiebeperking of ziekte. Kan adviseren, voorzieningen regelen, bemiddelen en doorverwijzen naar andere dienstverleners en/of instanties.
• Studentenpsycholoog: bij persoonlijke- en/of studieproblemen. Studentenpsychologen bieden kortdurende hulp bij psychische en/of sociaal-emotionele klachten en problemen die de studie –ontwikkeling en voortgang kunnen belemmeren.
• Vertrouwenspersoon: om problemen mee te bespreken die de student vanwege de gevoeligheid niet met een andere studentondersteuner wil bespreken.

Introductiecommissie
De introductiecommissie organiseert in samenwerking met een coördinator vanuit de onderwijsinstelling(en) de introductieweek voor eerstejaarsstudenten in een studentenstad. In die week leren eerstejaars de stad en de studie en gezelligheidsverenigingen in die stad kennen. In sommige steden is dit gekoppeld aan de introductie van de onderwijsinstelling, faculteit en studieverenigingen. Het is de rol van de introductiecommissie om te zorgen voor een goed alcohol(-en drugs) beleid dat geldig is tijdens de introductieperiode. Daarin worden afspraken opgenomen met lokale horeca en studentenverenigingen, o.a. over schenktijden, reclame-uitingen en prijsacties zoals happy hours. Eerstejaarsstudenten worden tijdens de introductieweek begeleid door mentoren (ouderejaarsstudenten). In sommige steden ontvangen mentoren een training op het gebied van alcohol. Lees daarover meer in het item Alcohol en Introductietijd.

Verenigingen voor en door studenten
Sommige studentenverenigingen genereren negatieve media aandacht met het overmatig alcoholgebruik van hun leden. Toch ervaren de meeste (besturen van) studentenverenigingen verantwoordelijkheid voor de gezondheid/het welzijn van hun leden. Als belangrijke sociale omgeving voor veel studenten is de vereniging ook een ideale plek om signalen van mentale problemen of problematisch alcoholgebruik op te vangen. Veel grotere verenigingen hebben een vertrouwenspersoon binnen de vereniging. Sommige verenigingen bieden hun leden aan het begin van het studiejaar een cursus aan over alcohol en drugs. Soorten verenigingen voor studenten:

• Studie- of faculteitsvereniging: vereniging met als doel het contact bevorderen tussen studenten die dezelfde studie doen, of aan dezelfde faculteit studeren. Ze organiseren zowel studiegerelateerde als gezelligheidsactiviteiten.
• Studentenvereniging: gezelligheidsvereniging in een studentenstad, niet gerelateerd aan een studie of faculteit. Studenten van hogescholen en universiteiten in de stad zijn welkom.
• Studentensportverenigingen: gezelligheidsverenigingen waarbij diverse uiteenlopende sporten beoefend worden.
• Studentencultuurvereniging: gezelligheidsverenigingen specifiek gericht op kunst en cultuur.

Landelijke Kamer van Verenigingen (LKvV)
De LKvV behartigt de belangen van 48 studenten gezelligheidsverenigingen richting politiek, organisaties en hogescholen en universiteiten. Ook zet de LKvV zich in voor een open en reële beeldvorming van studentenverenigingen, functioneert als een spreekbuis richting de media en verzorgt uitwisseling van informatie tussen haar lidverenigingen.

Landelijke Studentenvakbond (LsvB)
De LsvB komt op voor de belangen van studenten. De LSvB zet zich in voor beter en betaalbaar onderwijs, betere en betaalbare huisvesting, meer inspraak voor studenten in het beleid van onderwijsinstellingen en goede studievoorlichting en begeleiding.

Interstedelijk Studenten Overleg (ISO)
Het ISO is een studentenorganisatie die de algemene belangen van studenten behartigt. Ze is gesprekspartner van ministeries, politieke partijen en de koepels van hogescholen en universiteiten.

Koepelverenigingen
De onderstaande koepelverenigingen zetten zich in voor (studenten in het) hoger onderwijs en hebben daardoor op landelijk niveau een rol als het gaat om studentenwelzijn. Zij zijn (vaak) aanwezig bij (politieke) gesprekken op landelijk niveau waarin alcoholgebruik onder studenten een thema is.

Vereniging Hogescholen (VH)
De Vereniging Hogescholen (voorheen HBO Raad) zet zich in voor de kwaliteit van onderwijs en praktijkgericht onderzoek op de hogescholen. Ze draagt bij aan beïnvloeding van politieke besluitvorming en is gesprekspartner van diverse maatschappelijke organisaties.

Vereniging van Samenwerkende Nederlandse Universiteiten (VSNU)
De VSNU formuleert gezamenlijke ambities van universiteiten, legt verantwoordelijkheid af over de maatschappelijke taak van universiteiten en heeft een lobbytaak om de juiste randvoorwaarden in het universitair onderwijs te versterken.

Expertisecentrum Inclusief Onderwijs (ECIO)
Het ECIO adviseert en ondersteunt universiteiten, hogescholen en het middelbaar beroepsonderwijs, zodat ook studenten met een extra ondersteuningsvraag door een functiebeperking met succes hun opleiding kunnen doorlopen en kunnen doorstromen naar een baan die bij hen past. Het ECIO organiseert bijeenkomsten van het Netwerk Studentenwelzijn, waaraan studentondersteuners van de meeste universiteiten en hogescholen deelnemen.

Landelijke Organisatie Studentendecanen in het HBO (LOShbo)
LOShbo heeft als doel het bevorderen van een gunstig studenten-(voorzieningen-)beleid en een optimale studieloopbaanbegeleiding binnen het hoger beroepsonderwijs.

Landelijke Vereniging van Studieadviseurs (LVSA (WO))
De LVSA behartigt de belangen van de universitaire studieadviseurs. De LSVA wil het succes van studenten in hun studie bevorderen door studieadviseurs in hun beroepsuitoefening te stimuleren en hen te ondersteunen zich professioneel te ontwikkelen.

Nederlands Instituut voor Psychologen sectie studentenpsychologen (PSYNIP)
De studentenpsychologen van verschillende onderwijsinstellingen zijn verenigd in de sectie studentenpsychologen van PSYNIP.

Zorgorganisaties
Instellingen voor verslavingszorg
Een instelling voor verslavingszorg geeft hulp en advies aan mensen die problemen hebben met het gebruik van drugs, alcohol, medicijnen en gokken. Instellingen voor verslavingszorg hebben vaak naast de behandelafdeling een afdeling preventie. Vanuit de preventieafdeling wordt het volgende geboden:

• Informatie, voorlichting en advies rond gebruik van alcohol en drugs
• Ondersteuning bij het ontwikkelen van alcohol- en drugsbeleid
• Deskundigheidsbevordering voor medewerkers van onderwijsinstellingen
• Drugstestservice (niet overal)
• Ondersteunende gesprekken bij problematisch middelengebruik
• Kortdurende interventies bij problematisch middelengebruik

GGD
De GGD’en zijn verantwoordelijk voor het bevorderen en bewaken van de gezondheid en het welzijn van alle inwoners van hun gemeente, dus ook van de studenten. Zij zijn onder meer verantwoordelijk voor:

• Jeugdgezondheidszorg (vaccinatie, voorlichting en cursussen)
• Algemene infectieziektenbestrijding
• Bestrijding van geslachts- en andere infectieziekten (Sense-spreekuur)
• Openbare geestelijke gezondheidszorg