Header Image

De invloed van vrienden en sociale normen op alcoholgebruik

Naast ouders en broers/zussen, spelen vrienden en leeftijdsgenoten een belangrijke rol in het alcoholgebruik van jongeren. Ook de sociale normen beïnvloeden het alcoholgebruik

In dit dossier

Expertisecentrum Alcohol

Deze pagina is gemaakt door het Expertisecentrum Alcohol. Met wetenschappelijke kennis helpt het expertisecentrum professionals gezondheidsschade door alcohol terug te dringen. Op zoek naar informatie voor jezelf of een ander? Kijk op alcoholinfo.nl.

Blijf op de hoogte

Met de nieuwsbrief van het Expertisecentrum Alcohol:

E-mailadres(Vereist)
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

Heeft u een vraag?

Stuur ons een mail
Expertisecentrum Alcohol

Vrienden en leeftijdsgenoten

Hoewel ouders gedurende de gehele adolescentie van invloed zijn op het alcoholgebruik van hun kinderen [1], neemt de autonomie van jongeren en de invloed van vrienden en leeftijdsgenoten in de adolescentie toe. Hierdoor spelen vrienden en leeftijdsgenoten een belangrijke rol bij het beginnen en doorgaan met drinken van jongeren [2]. Jongeren zijn geneigd vrienden te worden met jongeren die evenveel of meer drinken dan zijzelf [3].

> Lees meer over vriendschappen in de puberteit.

Sociale normen

Naast de keuze van vrienden spelen sociale beïnvloedingsprocessen een belangrijk rol. Er zijn drie typen van groepsdruk en sociale invloed op alcoholgebruik [3-5]:

  • Directe druk om te drinken: door vrienden of leeftijdsgenoten aangemoedigd worden om alcohol te drinken;
  • Modeling: het gedrag aanpassen op basis van de perceptie of inschatting van wat anderen doen;
  • Het effect van sociale normen: het gedrag aanpassen op basis van de perceptie of inschatting wat als normaal wordt beschouwd om te doen [1].

Zo blijkt uit onderzoek dat beste vrienden elkaars alcoholgebruik duidelijk beïnvloeden: als de één meer drinkt, zal de ander vaak ook meer gaan drinken [6].

Jongeren weten de sociale normen over alcoholgebruik in hun groep niet altijd even goed in te schatten [1]. Het aantal binge drinkers in de directe omgeving en onder leeftijdsgenoten wordt vaak overschat. Er worden ook vaak verkeerde inschattingen gemaakt over hoe andere jongeren tegenover binge drinken en dronkenschap staan [3]. In bepaalde leeftijdsfases zijn jongeren gevoeliger voor sociale invloed [7]. Zo is bij jongeren tussen de 12 en 15 jaar de sociale invloed heel sterk, omdat zij graag bij een groep willen horen. Jongeren boven de 16 jaar worden daar iets minder gevoelig voor. Zij gaan meer autonoom handelen, nemen eigen beslissingen en zijn minder afhankelijk van vrienden.

Meer lezen

Referenties

  1. Trucco, E. M. (2020). A review of psychosocial factors linked to adolescent substance use. Pharmacology Biochemistry and Behavior, 196,
  2. Laursen, B., & Veenstra, R. (2021). Toward understanding the functions of peer influence: A summary and synthesis of recent empirical research. Journal of Research on Adolescence, 31(4), 889-907.
  3. Henneberger, A. K., Mushonga, D. R., & Preston, A. M. (2020). Peer influence and adolescent substance use: A systematic review of dynamic social network research. Adolescent Research Review, 6(1), 57-73.
  4. Lemmers, L., Mulders, J., Onrust, S., Verdurmen, J., & Van Hasselt, N. (2016). Preventie van schadelijk alcoholgebruik. Utrecht: Trimbos-Instituut.
  5. Smit, K., Voogt, C., Hiemstra, M., Kleinjan, M., Otten, R., & Kuntsche, E. (2018). Development of alcohol expectancies and early alcohol use in children and adolescents: A systematic review. Clinical Psychology Review, 60, 136-146.
  6. Tsakpinoglou, F., & Poulin, F. (2017). Best friends' interactions and substance use: The role of friend pressure and unsupervised co-deviancy. Journal of Adolescence, 60(1), 74–82
  7. Onrust, S.A., Otten, R., Lammers, J. & Smit, F. (2016). School-based programmes to reduce and prevent substance use in different age groups: what works for whom? Systematic review and meta-regression analysis. Clinical Psychology Review, 44, 45-59.