Waterpijp

De waterpijp (of shisha) is een apparaat om pijp- of fruittabak mee te roken.

Vragen?

Heb je vragen over roken, stoppen met roken of zoek je hulp? Bel de gratis Stoplijn (0800-1995) of ga naar ikstopnu.nl.

Heb je een vakinhoudelijke vraag?

Ben je (zorg)professional en heb je een vraag naar aanleiding van deze pagina? Neem dan contact op met Esther Croes.

featured_image
Esther Croes
Arts-epidemioloog Tabak

Werking van de waterpijp

Met de waterpijp kan tabak, aromatische stoomsteentjes, kruiden- en vruchtenmengsels, hasj of wiet gerookt worden. De rookwaar wordt in een kommetje bovenin de waterpijp gelegd. Het kommetje wordt bedekt met aluminiumfolie en een gloeiend kooltje, waardoor de tabak in het kommetje wordt verhit. Dit kooltje is meestal houtskool, maar het kan ook elektrisch zijn. Als de gebruiker aan de slang van de waterpijp zuigt, wordt de rook door de buis omlaag in de slang getrokken.

Wanneer de waterpijp tabak bevat, gelden hiervoor dezelfde regels als voor andere tabaksproducten.1Willemse, E., Springvloet, L., Laar, M. van. (2018). Factsheet waterpijp. Trimbos-instituut. Ook het gebruik van kruidenmengsels zonder tabak is aan regels gebonden, vanwege de schadelijke effecten op de gezondheid. Voor beide soorten rookwaar geldt bijvoorbeeld dat het niet mag worden verkocht aan jongeren onder de 18 en dat de verpakking voorzien moet zijn van een waarschuwing.

 

Gebruik onder volwassenen

Van alle Nederlandse volwassenen gebruikte in 2022 1,1% weleens een waterpijp en 0,3% van de volwassenen heeft vroeger een waterpijp gebruikt, maar tegenwoordig niet meer.2Gezondheidsenquête/Leefstijlmonitor, CBS i.s.m. RIVM en Trimbos-instituut, 2022.

Gebruik onder jongeren

In 2019 heeft 17% van de 12- t/m 16-jarigen ooit een waterpijp gebruikt.3Rombouts, M., et al. (2020). Peilstationonderzoek Scholieren 2019. Trimbos-instituut, 78-80. In de monitor van 2021 werd dit onderwerp niet onderzocht. In 2021 had 36% van de 16- t/m 18-jarige mbo- en hbo-studenten ooit een waterpijp gebruikt.4Monshouwer, K., Tuithof, M., Dorsselaer, S. (2022). Middelengebruik onder studenten van 16-18 jaar op het mbo en hbo 2021. Trimbos-instituut.

Hoe schadelijk is het roken van een waterpijp?

Het roken van een waterpijp is schadelijk voor de gezondheid.5Qasim, H., et al. (2019). The effects of hookah/waterpipe smoking on general health and the cardiovascular systemEnvironmental health and preventive medicine, 24(1), 1-17., 6Bhatnagar, A., et al. (2019). Water pipe (hookah) smoking and cardiovascular disease risk: a scientific statement from the American Heart Association.Circulation, 139(19), e917-e936. Het water in de waterpijp maakt waterpijpgebruik niet ‘gezonder’ dan het roken van tabak, zoals gebruikers soms denken. Dezelfde schadelijke stoffen die in sigarettenrook zitten, komen vrij bij het roken van een waterpijp.7Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) (2016). Waterpijp: Risico op koolmonoxide-vergiftiging bij gebruik. RIVM., 8Haddad, L., et al. (2016). A systematic review of effects of waterpipe smoking on cardiovascular and respiratory health outcomesTobacco use insights, 9, TUI-S39873., 9Kienhuis, A. S., & Talhout, R. (2020). Options for waterpipe product regulation: A systematic review on product characteristics that affect attractiveness, addictiveness and toxicity of waterpipe useTobacco induced diseases, 18. Voorbeelden hiervan zijn teer, nicotine en koolmonoxide (CO). Verder komen relatief veel giftige zware metalen (arsenicum, nikkel, cadmium, chroom en lood) en kankerverwekkende polycyclische aromatische koolwaterstoffen vrij. De inhoud en samenstelling van de waterpijprook hangt af van de rookwaar, soort waterpijp, type kool en duur van de waterpijpsessie.10Ali, M., & Jawad, M. (2017). Health effects of waterpipe tobacco use: getting the public health message just rightTobacco use insights, 10, 1179173X17696055. Ook bij het roken van kruidenmengsels zonder tabak komen deze stoffen vrij, met uitzondering van nicotine.10Ali, M., & Jawad, M. (2017). Health effects of waterpipe tobacco use: getting the public health message just rightTobacco use insights, 10, 1179173X17696055.

Deze stoffen hebben op zowel korte- als lange termijn nadelige gezondheidseffecten. Acute gezondheidseffecten zijn een verhoging van de hartslag en bloeddruk11El-Zaatari, Z. M., Chami, H. A., & Zaatari, G. S. (2015).Health effects associated with waterpipe smoking.Tobacco control, 24(Suppl 1), i31-i43 (waarschijnlijk door nicotine12Jacob, P., et al. (2013). Comparison of nicotine and carcinogen exposure with water pipe and cigarette smokingCancer Epidemiology and Prevention Biomarkers, 22(5), 765-772., 13Cobb, C. O., et al.(2012). Acute toxicant exposure and cardiac autonomic dysfunction from smoking a single narghile waterpipe with tobacco and with a “healthy” tobacco-free alternativeToxicology letters, 215(1), 70-75.), een vermindering van de longfunctie en een versnelde ademhaling.11El-Zaatari, Z. M., Chami, H. A., & Zaatari, G. S. (2015).Health effects associated with waterpipe smoking.Tobacco control, 24(Suppl 1), i31-i43 Bij het gebruik van houtskool kooltjes kan koolmonoxidevergiftiging optreden met misselijkheid, hoofdpijn en soms bewusteloosheid tot gevolg.14Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) (2016). Waterpijp: Risico op koolmonoxide-vergiftiging bij gebruik. RIVM., 11El-Zaatari, Z. M., Chami, H. A., & Zaatari, G. S. (2015).Health effects associated with waterpipe smoking.Tobacco control, 24(Suppl 1), i31-i43, 15Eichhorn, L., et al. (2018). Carbon monoxide poisoning from waterpipe smoking: a retrospective cohort studyClinical toxicology, 56(4), 264-272.

Een ander gezondheidsrisico is het delen van het mondstuk van de waterpijp met andere mensen, waardoor het risico op het overbrengen van bacteriën, virussen en infectieziekten.16Kienhuis, A. S., & Talhout, R. (2020). Options for waterpipe product regulation: A systematic review on product characteristics that affect attractiveness, addictiveness and toxicity of waterpipe useTobacco induced diseases, 18.

Verschillende studies laten nadelige lange termijneffecten zien bij mensen die waterpijp gebruiken. Deze studies vinden een verband tussen gebruik van een waterpijp en hart- en vaatziekten8Haddad, L., et al. (2016). A systematic review of effects of waterpipe smoking on cardiovascular and respiratory health outcomesTobacco use insights, 9, TUI-S39873., longkanker en andere vormen van kanker16Kienhuis, A. S., & Talhout, R. (2020). Options for waterpipe product regulation: A systematic review on product characteristics that affect attractiveness, addictiveness and toxicity of waterpipe useTobacco induced diseases, 18., 17Awan, K. H., et al. (2017). Assessing the effect of waterpipe smoking on cancer outcome-a systematic review of current evidenceAsian Pacific journal of cancer prevention: APJCP, 18(2), 495., luchtwegaandoeningen16Kienhuis, A. S., & Talhout, R. (2020). Options for waterpipe product regulation: A systematic review on product characteristics that affect attractiveness, addictiveness and toxicity of waterpipe useTobacco induced diseases, 18., 11El-Zaatari, Z. M., Chami, H. A., & Zaatari, G. S. (2015).Health effects associated with waterpipe smoking.Tobacco control, 24(Suppl 1), i31-i43, negatieve geboorte-uitkomsten18Al-Sheyab, N. A., et al. (2016). Anthropometric measurements of newborns of women who smoke waterpipe during pregnancy: a comparative retrospective designInhalation Toxicology, 28(13), 629-635., 19Akl, E. A., et al. (2010). The effects of waterpipe tobacco smoking on health outcomes: a systematic review. International journal of epidemiology, 39(3), 834-857. en andere gezondheidsproblemen.20Abdollahpour, I., et al. (2017). Waterpipe smoking associated with multiple sclerosis: A population-based incident case–control studyMultiple Sclerosis Journal, 23(10), 1328-1335., 21Waziry, R., et al. (2017). The effects of waterpipe tobacco smoking on health outcomes: an updated systematic review and meta-analysis. International journal of epidemiology, 46(1), 32-43. Het onderzoek naar de gezondheidseffecten van het gebruik van een waterpijp op de lange termijn heeft verschillende beperkingen. Niet elke studie maakt onderscheid tussen mensen die enkel waterpijp gebruiken en mensen die ook nog tabakssigaretten roken. Hiernaast is weinig bekend over de mate waarin iemand aan waterpijprook moet zijn blootgesteld16Kienhuis, A. S., & Talhout, R. (2020). Options for waterpipe product regulation: A systematic review on product characteristics that affect attractiveness, addictiveness and toxicity of waterpipe useTobacco induced diseases, 18., voordat de nadelige lange termijn gevolgen optreden.

Leidt het roken van waterpijp tot het roken van sigaretten?

De nicotine in waterpijptabak kan verslavend zijn.22Rijksinstituut voor Volksgezondheid en Milieu (RIVM) (2017). Schadelijkheid van kruidenmensels in de waterpijp. RIVM Uit onderzoek blijkt dat de kans dat jongeren beginnen met het roken van sigaretten groter is wanneer zij waterpijptabak gebruiken.23Jaber, R., et al.(2015). Waterpipe a gateway to cigarette smoking initiation among adolescents in Irbid, Jordan: a longitudinal studyThe International Journal of Tuberculosis and Lung Disease, 19(4), 481-487. Verschillende studies vinden een verband tussen het waterpijpgebruik en de hoeveelheid sigaretten die jongeren roken, maar er zijn ook studies die dit verband niet vinden.24Pénzes, M., et al. (2018). Bidirectional associations of e-cigarette, conventional cigarette and waterpipe experimentation among adolescents: A cross-lagged modelAddictive behaviors, 80, 59-64.

Rook je zelf of iemand in je omgeving?

> Bezoek dan rokeninfo.nl voor meer informatie over waterpijp (shisha).