Sinds een aantal jaren wordt door de tabaksindustrie een nieuw product op de markt gebracht: nicotinezakjes (nicotine pouches of nicotinepods). Ze worden in het algemeen taalgebruik vaak (ten onrechte) ‘snus’ genoemd. Nicotinezakjes bevatten geen tabak en vallen (nog) niet onder de Nederlandse Tabak- en Rookwarenwet. Ze worden op dit moment gereguleerd in de Warenwet.
Vragen?
Heb je vragen over roken, stoppen met roken of zoek je hulp? Bel de gratis Stoplijn (0800-1995) of ga naar ikstopnu.nl.
Heb je een vakinhoudelijke vraag?
Ben je (zorg)professional en heb je een vraag naar aanleiding van deze pagina? Neem dan contact op met Esther Croes.
Wat zit er in nicotinezakjes en snus?
Zweedse snus is tabak die is vermalen tot een vochtig poeder.1Robichaud, M. O., Seidenberg, A. B., & Byron, M. J. (2019). Tobacco companies introduce ‘tobacco-free’ nicotine pouches. Tobacco Control., 2Gong, M., Dunbar, M. S., Setodji, C., & Shadel, W. G. (2017). Zonnic®: a new player in an old field. Substance Abuse Treatment, Prevention, and Policy, 12(1), 40. Nicotinezakjes zijn kleine zakjes waarin een poeder met nicotine en een toegevoegde smaak. Zakjes met Zweedse snus en nicotinezakjes zijn doorlaatbaar voor speeksel en opgeloste stoffen, zoals een theezakje. In sommige nicotinezakjes zit geen nicotine, maar een ander middel, zoals cafeïne of CBD-olie. In nicotinezakjes zit geen tabak.
Verschil nicotinezakjes en Zweedse snus
Een belangrijk verschil tussen Zweedse snus en nicotinezakjes betreft de aanwezigheid van tabak. Zweedse snus bevat tabak. Nicotinezakjes bevatten geen tabak, maar wel nicotine. Nicotinezakjes worden vaak ten onrechte ‘snus’ genoemd. Omdat snus vaak in Zweden wordt gebruikt noemen we ‘snus’ hier Zweedse snus, om duidelijk onderscheid te maken met nicotinezakjes.
Gebruik nicotinezakjes en Zweedse snus
Nicotinezakjes lijken qua gebruik op de Zweedse snus, ze worden beide tussen wang of lip en tandvlees geplaatst. Nicotinezakjes worden verkocht in kleine blikjes en zijn er in vele smaken, vaak zoete smaken en fruitsmaken. Dit maakt het gebruik aantrekkelijk voor jongeren.
Gebruik onder volwassenen en jongeren
In 2022 gebruikte 0,1% van de volwassenen 'weleens' nicotinezakjes. 0,3% van de volwassenen heeft vroeger nicotinezakjes gebruikt, maar tegenwoordig niet meer.3CBS i.s.m. Trimbos-instituut en RIVM. Gezondheidsenquête/Leefstijlmonitor. 2022 In 2021 gebruikte 1,6% van de mbo-/hbo-studenten (16-18 jaar) nicotinezakjes.4Monshouwer, K.,Tuithof, M., Van Dorsselaer, S. (2022). Middelengebruik onder studenten van 16-18 jaar op het mbo en hbo 2021. Over het gebruik van nicotinezakjes onder volwassenen zijn geen cijfers bekend.
Schadelijkheid nicotinezakjes en Zweedse snus
Het gebruik van tabaksproducten gaat gepaard met gezondheidsrisico’s, ook als ze niet worden verbrand. De nadelige effecten voor de gezondheid van dit soort tabaksproducten zijn over het algemeen minder groot dan de nadelige effecten die verbonden zijn aan het roken van (verbrande) tabak.5Staal, Y. C. M., & Talhout, R. (2016). Alternatieve tabaksproducten: harm reduction?: Tabaks-en aanverwante producten die mogelijk minder schadelijk zijn dan sigaretten. RIVM., 6National Cancer Institute. (2014). Smokeless tobacco and public health: a global perspective. Bethesda, MD: U.S. Department of Health and Human Services, Centers for Disease Control and Prevention and National Institutes of Health, National Cancer Institute., 7Clarke, E., Thompson, K., Weaver, S., Thompson, J., & O’Connell, G. (2019). Snus: a compelling harm reduction alternative to cigarettes. Harm reduction journal, 16(1), 1-17. Ook wanneer tabaksproducten niet verbrand worden, bevatten ze nicotine. Hierdoor zijn deze producten verslavend.5National Cancer Institute. (2014). Smokeless tobacco and public health: a global perspective. Bethesda, MD: U.S. Department of Health and Human Services, Centers for Disease Control and Prevention and National Institutes of Health, National Cancer Institute.
Tabaksproducten die oraal worden gebruikt, zoals Zweedse snus, nicotinezakjes en pruimtabak, geven een verhoogd risico op bepaalde vormen van kanker, met name in de mondholte.6National Cancer Institute. (2014). Smokeless tobacco and public health: a global perspective. Bethesda, MD: U.S. Department of Health and Human Services, Centers for Disease Control and Prevention and National Institutes of Health, National Cancer Institute., 8Gupta, S., Gupta, R., Sinha, D. N., & Mehrotra, R. (2018). Relationship between type of smokeless tobacco & risk of cancer: A systematic review. The Indian Journal of Medical Research, 148(1), 56., 9Asthana, S., Labani, S., Kailash, U., Sinha, D. N., & Mehrotra, R. (2019). Association of smokeless tobacco use and oral cancer: a systematic global review and meta-analysis. Nicotine and Tobacco Research, 21(9), 1162-1171., 10Wyss, A. B., Hashibe, M., Lee, Y. C. A., Chuang, S. C., Muscat, J., Chen, C., et al. (2016). Smokeless tobacco use and the risk of head and neck cancer: pooled analysis of US studies in the INHANCE consortium. American journal of epidemiology, 1-14.
Gebruikers kunnen klachten ervaren die meestal een effect zijn van de nicotine, zoals irritatie in keel en mond, de hik, maagklachten, misselijkheid en duizeligheid. Ook hartkloppingen of een onregelmatige hartslag, verhoging van de bloeddruk en algeheel onwelbevinden treden regelmatig op. Zeker bij hoge doseringen is nicotine schadelijk voor het zenuwstelsel. Dat is vooral bij jongeren van belang, omdat het een nadelig effect kan hebben op de ontwikkeling van het jonge brein.
Wet- en regelgeving
In Nederland is het verboden om tabak voor oraal gebruik in de handel te brengen. Dit betreft producten in de vorm van poeder, fijne deeltjes of een combinatie hiervan, zoals Zweedse snus en nicotinezakjes.11Tabaks- en rookwarenwet. Paragraaf 4. De Europese wetgeving is vergelijkbaar met de Nederlandse tabakswet: handel in tabak voor oraal gebruik is verboden.12Tobacco Product Directive (2014). Official Journal of the European Union.
In Nederland vallen nicotinezakjes nog niet onder de Tabaks- en rookwarenwet omdat ze geen tabak bevatten. Ze vallen nu nog onder de Warenwet. In Nederland zijn Zweedse snus en nicotinezakjes verboden als ze meer dan 0,035 milligram per zakje bevatten.12NVWA. Verbod op nicotinezakjes en snus. Het RIVM heeft uitgerekend dat boven dat niveau nicotinezakjes schadelijk zijn voor volwassenen.
