Invloed van alcohol op verloop en behandeling van kanker

Er is veel bekend over de invloed van alcohol op het ontstaan van kanker maar er is nog weinig onderzoek gedaan naar de invloed op het verloop van de ziekte [1, 2]. Er kunnen hierover dan ook nog geen krachtige conclusies getrokken worden. Daarnaast is er ook meer onderzoek nodig naar de invloed van alcoholgebruik op de behandeling van kanker.

Expertisecentrum Alcohol

Deze pagina is gemaakt door het Expertisecentrum Alcohol. Met wetenschappelijke kennis helpt het expertisecentrum professionals gezondheidsschade door alcohol terug te dringen. Op zoek naar informatie voor jezelf of een ander? Kijk op alcoholinfo.nl.

Blijf op de hoogte

Met de nieuwsbrief van het Expertisecentrum Alcohol:

E-mailadres(Vereist)
Dit veld is bedoeld voor validatiedoeleinden en moet niet worden gewijzigd.

Heeft u een vraag?

Stuur ons een mail
Expertisecentrum Alcohol

Tumorgroei

Er is nog nauwelijks kennis over de invloed van alcoholgebruik op tumorgroei bij mensen; de meeste informatie hierover is afkomstig uit dierstudies. Deze studies wijzen erop dat de invloed van alcoholgebruik op tumorgroei afhankelijk is van het type kanker [1]. Algemene conclusies kunnen daarom nog niet getrokken worden.

Opnieuw ontstaan van kanker

Alcoholgebruik lijkt het risico op het opnieuw ontstaan van kanker bij mensen die genezen zijn van kanker te verhogen en het stoppen van alcoholgebruik lijkt het risico op nieuwe kankers te verlagen. Bij welke hoeveelheid dit effect optreedt en voor welke typen kanker dit geldt is nog onduidelijk [3].

Kans op overlijden

Er zijn eerste indicaties dat alcoholgebruik bij mensen die al kanker hebben de kans op overlijden ten gevolge van kanker kan vergroten [1]. Dit zou het gevolg kunnen zijn van de negatieve invloed van kanker op het immuunsysteem. Toch vinden niet alle onderzoeken een dergelijk verband; er zijn ook onderzoeken die juist een verband vinden tussen alcoholgebruik en een kleinere kans op overlijden [5, 6]. Dit is afhankelijk van het soort kanker en de plaats waar de kanker zich bevindt. Aanvullend onderzoek is nodig om de relatie tussen alcoholgebruik en overlijden ten gevolge van kanker en de onderliggende mechanismen beter in kaart te brengen.

Met name de relatie tussen het drinken van alcohol en de kans op overlijden bij borstkanker bij vrouwen is heel complex [5]. Leeftijd speelt bijvoorbeeld een rol en ook de hoeveelheid alcohol die gedronken wordt speelt mee. Daarnaast is het ook van belang of er sprake is van de oestrogeen-positieve vorm van borstkanker [1]. De precieze rol van de hoeveelheid alcohol en de invloed van het patroon van drinken is ook nog onduidelijk [5] dus ook hier is aanvullend onderzoek nodig.

Behandeling van kanker

Artsen raden hun patiënten vaak af om tijdens de behandeling van kanker alcohol te drinken. Hier kunnen een aantal redenen voor zijn.

  • Door chemotherapie of radiotherapie neemt de kans op ontstekingen toe. Alcohol kan dit risico nog verder vergroten, bijvoorbeeld bij slijmvliesontstekingen in de mond [7].
  • Er is enig bewijs dat alcoholgebruik de immuniteit vermindert en hierdoor invloed heeft op de werking van chemotherapie en radiotherapie [8 – 10]. Maar dit is nog slechts in beperkte mate onderzocht.
  • Vele soorten chemotherapie worden afgebroken in de lever. De lever heeft dus in deze periode al veel giftige stoffen te verwerken. Het drinken van alcoholhoudende dranken kan de lever hierbij belemmeren [5].
  • Alcohol kan zorgen voor versterking van de bijeffecten van chemotherapie [5].

Er zijn ook studies die geen interactie vinden tussen de behandeling van (borst-)kanker en alcoholgebruik [11, 12].

Let op: Vanwege de grote verschillen in typen kanker, soorten behandelingen en individuele situaties van patiënten, dienen patiënten persoonlijke vragen over alcoholgebruik tijdens en na de behandeling altijd met de eigen arts te bespreken. Deze tekst is geenszins een vervanging van een doktersadvies.

Referenties

  1. Meadows GG, Ph D, Zhang H, Ph D. Effects of Alcohol on Tumor Growth, Metastasis, Immune Response, and Host Survival. Alcohol Res Curr Rev. 2014;37(2):311–30.
  2. Ali AMG, Schmidt MK, Bolla MK, Wang Q, Gago-Dominguez M, Esteban Castelao J, et al. Alcohol consumption and survival after a breast cancer diagnosis: A literature-based meta-analysis and collaborative analysis of data for 29,239 cases. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev. 2014;23(6):934–45.
  3. Curtis R, Freedman D, Ron E, Ries L, Hacker D, Edwards B, et al. New malignancies among cancer survivors: SEER cancer registries, 1973-2000 [Internet]. Bethesda, MD; 2006. Available from: http://jech.bmj.com/cgi/doi/10.1136/jech.2007.063560
  4. Park S-H, Hoang T, Kim J. Dietary Factors and Breast Cancer Prognosis among Breast Cancer Survivors: A Systematic Review and Meta-Analysis of Cohort Studies. Cancers (Basel). 2021;13:5329. doi:10.3390/cancers13215329.
  5. Freudenheim JL. Alcohol’s Effects on Breast Cancer in Women. Alcohol Res Curr Rev [Internet]. 2020;40(2):1–12. Available from: https://www.arcr.niaaa.nih.gov/arcr402/article11.htm
  6. 4.6. Kim Y, Je Y, Giovannucci EL. Association between Alcohol Consumption and Survival in Colorectal Cancer: A Meta-analysis. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev. 2019;28:1891–901. doi:10.1158/1055-9965.EPI-19-0156.
  7. Rock CL, Doyle C, Demark-Wahnefried W, Meyerhardt J, Courneya KS, Schwartz AL, et al. Nutrition and physical activity guidelines for cancer survivors. CA A Cancer J Cinicians. 2012;62:242–74.
  8. Wood ME, Vogel V, Ng A, Foxhall L, Goodwin P, Travis LB. Second Malignant Neoplasms: Assessment and Strategies for Risk Reduction. 2016;30(30).
  9. Paull DE, Updyke GM, Baumann MA, Chin HW. Alcohol abuse predicts progression of disease and death in patients with lung cancer. Ann Thorac Surg. 2005;80(3):1033–9.
  10. Mayne ST, Cartmel B. Chemoprevention of second cancers. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev. 2006;15(11):2033–7.
  11. Kowalski A, Striley CW, Varma DS, Egan KM, Yaghjyan L. Interactions between alcohol consumption and adjuvant hormone therapy in relation to breast cancer-free survival. J Breast Cancer. 2018;21(2):158–64.
  12. DiMarzio P, Peila R, Dowling O, Timony DM, Balgobind A, Lee LN, et al. Smoking and alcohol drinking effect on radiotherapy associated risk of second primary cancer and mortality among breast cancer patients. Cancer Epidemiol [Internet]. 2018 Dec;57(September):97–103. Available from: https://doi.org/10.1016/j.canep.2018.10.002