Hoe jonge kinderen kijken naar alcohol

Voordat jongeren zelf alcohol proberen, leren ze al veel over alcohol vanuit hun sociale omgeving. Ouders zijn heel belangrijk in de sociale wereld van kinderen en jongeren en zijn dan ook erg invloedrijk. Dit begint al in de kindertijd en loopt door tot in de adolescentie. Volgens het Cognitive Model of Intergenerational Transference [2] zijn ouders verantwoordelijk voor de alcoholgerelateerde cognities van hun kinderen via:

• Kennis: wat zij weten over alcohol
• Sociale normen: wat hun houding is ten aanzien van alcohol
• Verwachtingen: welke effecten zij verwachten van alcoholgebruik.

Dit komt doordat kinderen hun ouders horen praten over alcohol én omdat zij de effecten van alcohol bij hun ouders observeren. Onderzoek laat zien dat het alcoholgebruik (hoe vaak en hoe veel) van ouders en volwassenen buiten de familiare context voorspellers zijn van de kennis en normen die kinderen over alcohol hebben [3]. Bovendien blijkt uit onderzoek dat kinderen (6-8 jarigen) positievere verwachtingen hebben over de effecten van alcohol wanneer er vaker gedronken wordt door ouders waar de kinderen bij zijn [4].

Alcoholkennis

Een systematische review vatte de resultaten samen van 20 studies naar alcoholgerelateerde cognities van jonge kinderen (2-10 jaar) en de invloed van ouderlijk alcoholgebruik hierop in de periode 1976 tot en met 2016 [5]. Uit deze studie blijkt dat 2-jarigen al alcoholische drankjes van niet-alcoholische drankjes kunnen onderscheiden op basis van foto’s, geur of een rollenspel. Ook kunnen 5-jarigen feitelijke informatie over alcohol vertellen (‘van alcohol word je dronken’) evenals de effecten van alcohol (‘ongelukken’). Daarnaast weten 5-jarigen de drinkmotieven van volwassen, de plekken waar alcohol gedronken wordt en kunnen zij hoeveelheden alcohol onderscheiden (klein vs. groot glas whisky). De alcoholkennis neemt dus toe met de leeftijd.

Alcoholnormen

Jonge kinderen hebben ook al kennis over alcoholgebruik in de volwassenen cultuur ofwel de sociale normen ten aanzien van alcohol. Zo weten 4-jarigen dat mannen vaker drinken dan vrouwen of kinderen. Bovendien weten zij dat volwassenen in specifieke situaties drinken, zoals tijdens een feestje en niet tijdens het buitenspelen. De kennis over alcoholnormen neemt ook toe met de leeftijd [6, 7].

Alcoholverwachtingen

Jonge kinderen hebben al expliciete alcoholverwachtingen. Zo hebben 6-jarigen voornamelijk negatieve alcoholverwachtingen (‘volwassenen worden gemeen als ze alcohol drinken’). Negatieve alcoholverwachtingen in de kindertijd lijken te transformeren naar positieve alcoholverwachtingen (‘volwassenen worden vriendelijker als ze alcohol drinken’) in de adolescentie [5].

Meer lezen

• Factsheet - Zien drinken doet drinken? Een overzicht van de literatuur naar de effecten van alcoholgebruik in de sociale omgeving op kennis, opvattingen en gebruik van alcohol door jongeren.
• Website - zien drinken. doet drinken. Video’s en andere materialen voor zowel ouders als professionals te vinden gelinkt aan de campagne “Kinderen kopiëren jouw drinkgedrag, dus drink niet als er kinderen bij zijn”.
• Alcoholinfo - Dit doet alcoholreclame met je: 7 dingen die je moet weten.