Gebruik van stimulerende middelen in uitgaansleven verder toegenomen

Dit zijn enkele resultaten uit Het Grote Uitgaansonderzoek 2023, gebaseerd op een steekproef van 7.012 jongeren en jongvolwassenen van 16 tot en met 35 jaar die in het jaar voorafgaand aan de werving ten minste één keer een club of festival hebben bezocht. Zij zijn in mei en juni 2023 online geworven via sociale mediakanalen Facebook, Instagram en Snapchat.

Preventiedeskundige Martha de Jonge vat hieronder de opvallendste bevindingen samen:

Veranderingen in drugsgebruik

De stijging van het laatste-jaar-gebruik van 3-MMC is het meest opvallend, mede omdat dit middel sinds 28 oktober 2021 verboden is. Het gebruik in het afgelopen jaar van dit middel nam toe van 8,9% in 2020 naar 33,7% in 2023. Daarnaast is  ook het laatste-jaar-gebruik van 4-MMC gestegen, van 6,3% in 2020 naar 16,7% in 2023. Het gebruik van ecstasy steeg van 44,0% naar 53,8% en van cocaïne van 26,2% naar 33,5%. Het gebruik van lachgas is verder gedaald, van 35,2% in 2020 naar 15,0% in 2023. Het percentage uitgaanders dat in het afgelopen jaar ten minste een keer cannabis (46,9%), ketamine (24,6%), amfetamine (speed) (20,5%) en 2C-B (14,1%) gebruikte is ongeveer gelijk gebleven in vergelijking met 2020.

Het percentage uitgaanders dat geen drugs gebruikte was in 2023 (25,5%) ongeveer even hoog als in 2020 (29,0%).

Alcoholgebruik en roken blijft onverminderd hoog

Fors alcohol drinken tijdens het uitgaan blijft ook in 2023 de norm: gemiddeld drinken mannen dan 7 glazen en vrouwen ruim 5 glazen. Voorafgaand aan het uitgaan komen daar nog ruim 6 glazen voor mannen en 4 voor vrouwen bij.

Tijdens het uitgaan wordt ook flink gerookt, al lijkt een groot deel ‘gelegenheidsrokers’. Iets minder dan zestig procent (58,9%) had ten minste één keer in het afgelopen jaar gerookt en 22,0% rookte dagelijks. Op uitgaansdagen roken de respondenten meer dan op dagen dat zij niet uitgaan: respectievelijk gemiddeld 10 sigaretten versus 7 sigaretten.

Het percentage uitgaanders dat in het afgelopen jaar heeft gevapet is verdubbeld, van 22,4% in 2020 naar 50,2% in 2023.

3-MMC  gebruikers gebruiken relatief vaak

Laura Smit-Rigter en Martha de Jonge vertellen hieronder de belangrijkste punten rondom 3-MMC:

Naast dat het gebruik van 3-MMC onder uitgaanders sterk is gestegen, blijkt dat ongeveer een op de twintig gebruikers (5,1%) het middel wekelijks gebruikt. Dat is het hoogste percentage wekelijkse gebruikers van alle drugs m.u.v. cannabis. Daarnaast nemen gebruikers van 3-MMC ook vaak meerdere keren 3-MMC (‘bij gebruiken’), meer dan de helft (53,7%) neemt meer dan 3 keer 3-MMC op een gebruiksdag of -avond. Een aanzienlijk deel (33,7%) van gebruikers van 3-MMC zou willen minderen, veel minder gebruikers willen helemaal stoppen (12,5%). Naast deze bevindingen uit Het Grote Uitgaansonderzoek blijkt uit nieuwe cijfers van de Monitor Drugsincidenten dat ook het aantal incidenten met 3/4-MMC sterk is toegenomen.

‘3-MMC is sinds 28 oktober 2021 verboden. Dit lijkt vooralsnog geen effect te hebben op het aantal uitgaanders dat 3-MMC gebruikt. We zien wel dat de samenstelling van 3-MMC poeders is veranderd. Deze bevatten namelijk vaak andere middelen dan 3-MMC, en dat kan bij gebruikers onverwachte en ongewenste effecten geven. Daarnaast is uit meldingen vanuit instellingen voor verslavingszorg gebleken dat sommige jongeren worstelen met 3-MMC-verslaving, hoewel harde cijfers hierover ontbreken. Ook het aantal acute drugsincidenten dat gemeld wordt door de Monitor Drugsincidenten neemt sterk toe. De risico’s van 3-MMC lijken te worden onderschat’ – Ruben van Beek, onderzoeker Trimbos-instituut

Negatieve effecten van cocaïne en ketamine

Gebruikers van cocaïne en ketamine rapporteren geregeld ongewenste effecten na gebruik. Zo geeft de helft (49,1%) van de gebruikers van cocaïne aan wel eens een snelle of onregelmatige hartslag te hebben. Daarnaast worden vermoeidheid (46,5%), depressiviteit (34,6%), slaapproblemen (34,6%) en een bloedneus (30,4%) regelmatig genoemd. Een sterke hunkering of craving naar het middel wordt door één op de acht (12,7%) gebruikers genoemd, deze sterke hunkering is een risicofactor voor het ontwikkelen van een verslaving. Ongeveer een derde van de gebruikers wil ook minderen of stoppen met cocaïnegebruik.

Martha de Jonge licht de opvallendste bevindingen rondom cocaïne hieronder toe:

Bij ketamine is ook steeds meer bekend geworden over de langetermijneffecten, met name urologische klachten die gebruikers kunnen ervaren na regelmatig gebruik zoals ontstekingen, moeilijk kunnen plassen, bloed in de urine, en ook de nieren kunnen beschadigd raken.

In dit onderzoek ervaarde ongeveer een op de vijf (19,3%) gebruikers van ketamine blaasklachten in het afgelopen jaar. Dat kan een voorbode zijn voor ernstiger problematiek, zeker bij langdurig en zwaar gebruik.

Weinig uitgaanders melden zich bij politie of arts na een vermoeden van drogeren

Eén op de vijf uitgaanders vermoedt ooit gedrogeerd te zijn geweest in het uitgaansleven. Vrouwen hebben dit vermoeden vaker dan mannen. Uit de beschrijvingen van de symptomen is niet vast te stellen of deze uitgaanders ook daadwerkelijk gedrogeerd zijn geweest. Wat wel opvalt is hoe weinig uitgaanders zich na (vermoeden van) drogeren bij een (huis)arts (7,6%) of de politie (4,6%) melden. Van de mensen die uiteindelijk bloed- of urineonderzoek laten doen, testen wel meer mensen positief dan negatief, meestal gaat het dan om GHB.

Zelf-therapeutisch gebruik van psychedelica komt voor

Voor een aantal middelen die vooral bekend zijn als recreatieve drugs (paddo’s, ecstasy of MDMA en ketamine) geldt dat de afgelopen jaren (opnieuw) onderzoek is gedaan naar therapeutische toepassingen bij de behandeling van angststoornissen of depressie. Om deze reden is uitgaanders gevraagd of ze deze middelen ook zelf-therapeutisch gebruiken. Ongeveer een op de zes (15,7%) van de uitgaanders die in het afgelopen jaar paddo’s of truffels gebruikte deed dat om psychische of emotionele klachten te verminderen, bij ecstasy/MDMA (6,5%) en ketamine (5,7%) lagen deze percentages lager. Veel ‘zelf-therapeutische gebruikers’ geven aan dat deze middelen inderdaad hun psychische of emotionele problemen verminderen, maar wel voor een korte periode. Een kleine groep zelf-therapeutisch gebruikers meldde dat hun klachten juist verergerden na het innemen van een van deze middelen.

Grensoverschrijdend gedrag komt regelmatig voor, vrouwen vaker het slachtoffer

Net als het uitgaansleven zelf, kan het gebruik van alcohol en drugs ontremmend werken en de kans op grensoverschrijdend gedrag (seksueel of anderszins) vergroten. Uit dit onderzoek blijkt dat de meeste uitgaanders in het afgelopen jaar te maken hebben gehad met grensoverschrijdend gedrag in het uitgaansleven. Vrouwen rapporteren over het algemeen vaker grensoverschrijdend gedrag dan mannen: vijf op de zes vrouwen geven aan in het afgelopen jaar tenminste één keer ongewenst te zijn aangeraakt. Bij LHBTIQ+ mannen ligt dit percentage lager (54,6%) en bij non-LHBTIQ+ mannen ligt dit percentage nog lager (39,5%).

Ook agressie komt regelmatig voor in het uitgaansleven, mannen rapporteren dit vaker dan vrouwen. Onder non- LHBTIQ+ mannen geeft twee derde (71,3%) aan hier in het afgelopen jaar minimaal een keer mee te maken hebben gehad. Voor vrouwen en LHBTIQ+ mannen liggen deze percentages tussen 51 en 58%.

Het Grote Uitgaansonderzoek

Het Grote Uitgaansonderzoek (HGU) wordt eens in de drie à vier jaar uitgevoerd door het Trimbos-instituut en heeft als doel om het actuele beeld van uitgaanspatronen, middelengebruik en de (gezondheids)gevolgen daarvan te schetsen. Het onderzoek is niet representatief voor alle uitgaande jongeren en jongvolwassenen in Nederland. Uitgaanders die alleen naar kroegen of schuurfeesten gaan zijn bijvoorbeeld niet meegenomen in dit onderzoek. Er is zoveel mogelijk geprobeerd om de methode in 2023 gelijk te houden aan eerdere jaren. Het is echter niet zeker dat dit tot vergelijkbare groepen heeft geleid. De trendgegevens moeten daarom voorzichtig worden geïnterpreteerd.

Heb je vragen over drugsgebruik of maak jij je zorgen over jezelf of iemand anders? Bel de drugsinfolijn op 0900-1995 of ga naar www.drugsinfo.nl   

Meer informatie

• Meer cijfers rondom drugsincidenten op feesten: Drugsincidenten door uitgaan weer op niveau van voor corona (trimbos.nl)
• Meer cijfers rondom drugstesten en de drugsmarkt: DIMS Jaarbericht 2022: Recordaantal bezoekers bij de testservices – Trimbos-instituut
• Meer over 3-MMC in het online dossier: 3-MMC (3-Methylmethcathinon) – Trimbos-instituut