Drugsgebruik onder volwassenen in Nederland in 2024: stijging stimulerende middelen

2 december 2025

Er zijn nieuwe cijfers bekend over het gebruik van drugs en het niet-voorgeschreven gebruik van medicijnen onder volwassenen in Nederland. De cijfers geven inzicht in het gebruik van verschillende middelen in 2024 en laten trends zien over de afgelopen jaren. Deze cijfers komen uit de Gezondheidsenquête en de Aanvullende Module Middelen van de Leefstijlmonitor (LSM-A middelen), uitgevoerd door het CBS samen met het RIVM en het Trimbos-instituut. Alle cijfers over drugsgebruik worden beschreven in de Nationale Drug Monitor. Hieronder een samenvatting van de belangrijkste ontwikkelingen.

De cijfers in dit nieuwsbericht gaan over het gebruik in het laatste jaar: het percentage volwassenen dat in het jaar voorafgaand aan hun deelname aan het onderzoek één keer of vaker de betreffende drug heeft gebruikt. Dat zegt niets over hoeveel of hoe vaak mensen in dat jaar gebruiken, of over hoeveel mensen verslaafd zijn.

In het kort:

Vergeleken met de eerste meting in 2015 is het gebruik van stimulerende middelen zoals cocaïne en ecstasy gestegen.
Daarnaast is het gebruik van 3-MMC opvallend hoog; voor het eerst hoger dan amfetamine.
3,4% van de volwassenen die in 2024 slaap- en kalmeringsmiddelen gebruikten, kochten deze middelen weleens via internet.
Van de volwassenen die in 2024 opioïde pijnstillers gebruikten (met of zonder recept), nam 1 op de 4 deze middelen langer dan 3 maanden.
Bijna alle volwassenen die cannabis(producten) gebruikten voor medicinale doeleinden, deden dit zonder voorgeschreven recept van een arts.

1 op de 10 volwassenen van 18 jaar en ouder in Nederland heeft in 2024 weleens drugs gebruikt.

Dat wil zeggen: minimaal één keer in het afgelopen jaar één of meer van de volgende middelen gebruikt: cannabis, ecstasy, cocaïne, 3-MMC, amfetamine, ketamine, paddo's, lachgas, LSD, GHB, heroïne of 'andere drugs'.

Ruim 1 op de 4 jongvolwassenen van 18-29 jaar in Nederland heeft in 2024 weleens drugs gebruikt.

Cannabis nog altijd het meest gebruikt; gebruik 3-MMC voor het eerst hoger dan amfetamine

In 2024 gebruikte 10,4% van de volwassen Nederlanders van 18 jaar en ouder één of meer soorten drugs. Dat zijn bijna 1,5 miljoen volwassenen. Onder jongvolwassenen van 18-29-jaar lag dit percentage hoger, namelijk 27,7%.

Als we naar de afzonderlijke drugs kijken, dan zien we relatief grote verschillen in het gebruik in het laatste jaar onder volwassen van 18 jaar en ouder. Cannabis blijft koploper met 6,9%, dat zijn ongeveer 1 miljoen volwassenen. Als tweede drug volgt ecstasy (4,1%; 590 duizend volwassenen) en daarna cocaïne (2,4%; 340 duizend), 3-MMC (1,6%; 230 duizend), amfetamine (1,3%; 180 duizend), ketamine (1,2%; 170 duizend) en paddo’s (1,0%; 150 duizend). Alle andere onderzochte drugs werden door minder dan 1% van de volwassenen gebruikt.

Voor de meeste drugs geldt dat het percentage gebruikers het hoogst is onder mannen, 18-29-jarigen en hbo- of universitair opgeleiden. Dat betekent niet meteen dat problematisch gebruik ook vaker voorkomt onder deze groepen. Als we bijvoorbeeld kijken naar welke groepen een verhoogd risico hebben op een cannabisstoornis, dan zijn dit ook vooral mannen, maar gaat het om een oudere leeftijdsgroep (50-plus) en volwassenen met een lager opleidingsniveau dan hbo- of universiteit.

Toename gebruik stimulerende en psychedelische middelen op de lange termijn, gebruik lachgas en GHB gedaald

In 2024 is het gebruik van de meeste drugs onder volwassenen in Nederland weinig veranderd vergeleken met de vorige metingen (2022/2023). Alleen het gebruik van 4-MMC is gestegen, van 0,5% in 2022 naar 0,9% in 2024. Het gebruik van lachgas is juist gedaald. Dit daalt al sinds 2019. Hoewel het lachgasgebruik in de algemene bevolking afneemt, zijn er signalen van problematisch gebruik onder specifieke groepen zoals kwetsbare groepen jongeren, soms met ernstige gevolgen zoals verslaving of neurologische klachten.

Op langere termijn zijn meer veranderingen zichtbaar. Vergeleken met de eerste metingen in 2015/2016, gebruikten in 2024 meer volwassenen de stimulerende middelen cocaïne en ecstasy. Ook het gebruik van psychedelische middelen zoals LSD, paddo’s en truffels is in deze periode toegenomen, al blijven de percentages hiervan relatief laag in vergelijking met andere middelen. Het GHB-gebruik is in 2024 (0,3%) juist lager dan in 2015 (0,5%).

3-MMC-gebruik is opvallend hoog, groot risico op onbedoeld gebruik van andere stoffen

Wat opvalt is dat relatief veel volwassenen de aan elkaar verwante designerdrugs 3-MMC of 4-MMC gebruiken (of denken te gebruiken). Vooral het gebruik van 3-MMC is in 2024 hoog. Ongeveer 230 duizend volwassenen gebruikten 3-MMC in het laatste jaar (1,6%). Hiermee is het gebruik van 3-MMC inmiddels hoger dan het gebruik van amfetamine. Vooral mannen (2,2%), jongvolwassenen van 18-29-jaar (6,3%), hbo- of universitair opgeleiden (2,5%) en volwassenen in (zeer) stedelijke gebieden (2,0%) gebruikten 3-MMC. De gemiddelde leeftijd van de volwassenen die in het laatste jaar 3-MMC hebben gebruikt was 27 jaar.

Tegelijkertijd is het belangrijk om deze cijfers voorzichtig te interpreteren. De straatnamen van 3-MMC (‘poes’ of ‘miauw’) en 4-MMC (‘miauw miauw’) lijken sterk op elkaar en gebruikers maken soms weinig onderscheid tussen deze middelen en andere verwante stoffen, zoals 2-MMC of 3-CMC. Daarbij is het voor gebruikers lang niet altijd duidelijk welke stof ze daadwerkelijk hebben gebruikt.

“De populariteit van 3-MMC blijft opvallend, ondanks het verbod. Sinds het verbod worden bij de drugstestservices in 3-MMC monsters steeds vaker andere stoffen aangetroffen. Daardoor is het risico groot dat gebruikers onbedoeld andere, sterkere stoffen binnenkrijgen.”
– Frederiek Schutten, drugsonderzoeker

Drugsmonsters die zijn gekocht als 3-MMC en 4-MMC werden in de afgelopen jaren ook steeds meer ingeleverd door gebruikers om te laten testen bij de drugstestservices van het Drugs Informatie en Monitoring Systeem (DIMS). In 2024 was 3-MMC zelfs de meest ingeleverde designerdrug. Sinds het verbod op 3-MMC eind 2021, worden in de als 3-MMC aangekochte monsters echter steeds vaker andere stoffen aangetroffen dan 3-MMC zelf. Het gaat dan vaak om (nog) legale alternatieven zoals 2-MMC en 3-CMC, maar soms ook om stoffen met sterkere effecten, zoals DMP en NEP. Sinds 1 juli 2025 vallen al deze varianten onder het stofgroepenverbod, waardoor ze nu allemaal illegaal zijn.

> Bekijk hier de laatste 3-MMC-cijfers.

Medicijnen onder de Opiumwet

Naast drugs is ook gekeken naar het gebruik van medicatie die onder de Opiumwet valt: slaap- en kalmeringsmiddelen, ADHD-medicatie, opioïde pijnstillers en medicinale cannabis. Deze medicijnen vallen onder de Opiumwet omdat ze extra risico's met zich meebrengen, bijvoorbeeld misbruik en verslaving.

Gebruik (ook) zonder recept van ADHD-medicatie gestegen

Slaap- en kalmeringsmiddelen, ADHD-medicatie en opioïde pijnstillers worden ook zonder doktersrecept gebruikt. In 2024 gebruikte 3,4% van de volwassenen slaap- en kalmeringsmiddelen (ook) zonder recept, dat zijn 480 duizend volwassenen. ADHD-medicatie werd door 0,7% (100 duizend) van de volwassenen (ook) zonder recept gebruikt. Opioïde pijnstillers, zoals oxycodon en fentanyl, werden door 0,8% (110 duizend) van de volwassenen (ook) zonder doktersrecept gebruikt.

Het gebruik van ADHD-medicatie (ook) zonder recept gestegen is gestegen van 0,4% in 2022 naar 0,7% in 2024. Het gebruik (ook) zonder recept van slaap- en kalmeringsmiddelen en opioïde pijnstillers is sinds de vorige meting in 2022 ongeveer gelijk gebleven.

Klein deel van de medicijn-gebruikers koopt medicijnen via internet

In 2024 gaf 3,4% van de volwassenen die slaap- en kalmeringsmiddelen hadden gebruikt aan dat zij deze middelen weleens via internet hebben gekocht, dit komt neer op 0,3% van de totale volwassen bevolking. Voor ADHD-medicatie en opioïde pijnstillers ging het om minder dan 0,1% van de volwassen bevolking. Bestellingen van herhaalrecepten via internet zijn hierbij niet meegerekend, maar het is niet bekend of het om medicatie gaat die verkocht is via illegale kanalen of zogeheten 'designer' varianten van dit soort middelen. Beide type middelen worden online aangeboden via verschillende webshops en het darkweb, maar het is niet duidelijk wat de daadwerkelijke samenstelling is van de online gekochte middelen. Het gebruik hiervan brengt dus extra gezondheidsrisico's met zich mee.

Eerder gaf het Trimbos-instituut een Red Alert nadat een persoon was overleden bij wie namaak-oxycodonpillen waren aangetroffen. De pillen, die zonder doktersrecept online waren aangekocht als pijnmedicatie, bleken geen oxycodon te bevatten, maar een nitazeen. Nitazenen zijn synthetische opioïde pijnstillers zonder medische toepassing, die vaak (veel) sterker zijn dan bijvoorbeeld fentanyl, oxycodon of morfine.

Kwart van de volwassenen die opioïde pijnstillers (ook) zonder recept gebruikt, doet dit langer dan drie maanden

Wat betreft opioïde pijnstillers valt op dat het langdurig gebruik (langer dan drie maanden) zorgwekkend hoog is. In 2024 gebruikte bijna een kwart (23,0%) van de volwassenen die in het laatste jaar een opioïde pijnstiller (ook) zonder recept gebruikten, deze middelen langer dan drie maanden. Langdurig gebruik verhoogt het risico op afhankelijkheid en bijwerkingen.

Grote meerderheid gebruikt cannabis voor medicinale doeleinden zonder doktersrecept

In 2024 gebruikte 3,3% van de volwassenen in Nederland één of meerdere cannabis- of CBD-producten voor medicinale doeleinden of zelfhulp. Dat komt neer op ongeveer 460 duizend mensen. Bijna een kwart van de volwassenen die het laatste jaar recreatief cannabis gebruikten, gaf aan ook cannabis- of CBD-producten te hebben gebruikt voor medicinale doeleinden of zelfhulp. Opvallend is dat het merendeel van de volwassenen die cannabis voor medicinale doeleinden gebruikten dit zonder doktersrecept deed: 93,4% gebruikte uitsluitend zonder recept, 3,1% zowel met als zonder recept en 3,5% uitsluitend op doktersrecept.

In Nederland is de verstrekking van medicinale cannabis strikt gescheiden van de gedoogde verkoop van cannabis via coffeeshops. Medicinale cannabis is alleen verkrijgbaar op doktersrecept bij de apotheek en wordt onder toezicht van het Bureau Medicinale Cannabis gekweekt volgens strenge regels. Producten met CBD zijn daarentegen vrij verkrijgbaar bij drogisterijen en via het internet. Van de volwassenen die een cannabis- of CBD-product voor medicinale doeleinden gebruikten, gebruikte 43,4% wiet, 43,0% CBD-olie en 14,7% THC-olie. Andere producten kwamen minder vaak voor.

‘Het merendeel van de mensen die cannabis gebruikt voor medicinale doeleinden doet dit zonder doktersrecept. Waarom en voor welke klachten, weten we nog onvoldoende. Daarom onderzoekt het Trimbos-instituut dit in het Medusa onderzoek. De resultaten worden begin 2026 verwacht.’

– Marleen Olthof, drugsonderzoeker