[English below]

Dit blog is deel 2 uit een reeks van prof. Shields-Zeeman over vijf manieren waarop we de publieke mentale gezondheid kunnen verbeteren.

Mentale gezondheid doet ertoe – niet alleen voor individuen, maar voor het welzijn van onze hele samenleving. Wanneer mentale gezondheid onder druk staat, heeft dat gevolgen binnen het gezin en binnen families, organisaties en voor de landelijke economie.

Gegevens van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling (OESO) tonen aan dat psychische aandoeningen tot wel 4% van het Bruto Binnenlands Product (BBP) kunnen kosten[1]. Deze kosten komen niet alleen voort uit zorggebruik, maar ook uit productiviteitsverlies, hogere werkloosheid, schooluitval en een toename van het gebruik van sociale voorzieningen. Het gaat hier niet om het aanwijzen van schuldigen. Het gaat om het erkennen van een duidelijke kans: een groot deel van deze lasten is te voorkomen en de opbrengsten van preventie zijn groter dan je denkt.

Preventie loont op meerdere vlakken

Wanneer we mentale gezondheid prioriteit geven, kunnen we psychische problemen voorkomen én kosten besparen. Daarnaast komen er middelen vrij voor andere urgente maatschappelijke behoeften.

In 2022 publiceerden we samen met het RIVM en GGD-GHOR Nederland een factsheet waaruit bleek dat investeren in mentale gezondheid kan leiden tot aanzienlijke kostenbesparingen. Nu hebben we die data geactualiseerd en nieuwe analyses uitgevoerd. Daaruit kunnen we dezelfde conclusie trekken: betere mentale gezondheid verlaagt de zorgkosten én de kosten door productiviteitsverlies aanzienlijk. Vergelijkbare studies in Denemarken[2] tonen ook aan dat investeren in mentale gezondheid leidt tot lagere zorguitgaven en minder ziekte-uitkeringen[3]. Bovendien draagt het waarschijnlijk ook bij aan grotere sociale veerkracht, een hogere kwaliteit van leven en meer stabiliteit op de arbeidsmarkt.

Waar de preventie van lichamelijke ziekten soms kan leiden tot hogere kosten – bijvoorbeeld door een langere levensduur en bijbehorende medische behoeften – geldt dit niet voor mentale aandoeningen. Investeren in mentale gezondheid verschuift de kosten niet, maar verlaagt ze daadwerkelijk. Daarmee is het een bijzonder effectieve strategie, zowel vanuit gezondheidsperspectief als economisch gezien[4].

Hoeveel kunnen we besparen door te investeren in mentale gezondheid?

Uit onze herziene berekening blijkt dat een verbetering van de mentale gezondheid met slechts 1% de maatschappelijke kosten met zo’n €50 per persoon per jaar kan verlagen.[5] In Nederland:

• Zijn er ongeveer 10 miljoen volwassenen tussen de 18 en 64 jaar.
• Een bescheiden verbetering van 1% in mentale gezondheid binnen deze groep zou jaarlijks zo’n €500 miljoen kunnen opleveren.

En dat is nog maar het begin. Een verbetering van 5% in mentale gezondheid? Dat betekent €2,5 miljard die jaarlijks vrijkomt. Genoeg om ons sociale vangnet te bekostigen en om talloze vormen van ondersteuning en voorzieningen in onze buurten, zorginstellingen, scholen en werkplekken te financieren.

Investeren in preventie: nú handelen of straks meer betalen?

Beschouw het werken aan publieke mentale gezondheid als het onderhouden van de dijken die ons droog houden in Nederland. Investeren voorkomt kostbare schade in de toekomst. We moeten  voorzieningen en hulpsystemen die ons mentaal gezond houden – zoals preventieprogramma’s, toegankelijke zorg, ondersteuning op school en op het werk – onderhouden én versterken.

Wereldwijd laat onderzoek zien dat de return on investment (ROI) voor preventie van mentale gezondheidsproblemen aanzienlijk is:

• In het Verenigd Koninkrijk leverden preventieprogramma’s op scholen een opbrengst van 1 op 5 op – voor elke geïnvesteerde pond werden er 5 bespaard[6].
• In Australië leverden initiatieven op de werkvloer voor elke geïnvesteerde dollar $4,20 op[7].
• Een wereldwijde analyse onder leiding van de WHO (met Nederlandse samenwerkingspartners) toonde aan dat opschaling van behandelingen voor depressie en angststoornissen een economische opbrengst van $4 voor elke geïnvesteerde $1 oplevert, vooral dankzij hogere productiviteit. Dit is een ouder onderzoek, maar voor zover wij weten zijn er sindsdien geen cijfers gepubliceerd die hier substantieel van afwijken[8].

Van bestuurskamers tot klaslokalen, van gemeenteraden tot keukentafels – goede mentale gezondheid is de motor van onze samenleving. Het bewijs is duidelijk: investeren in mentale gezondheid loont, zowel sociaal als economisch. Laten we mentale gezondheid dus behandelen voor wat het werkelijk is: een investering in de toekomst van ons allemaal, een hoopvol perspectief dat wordt ondersteund door ons recente onderzoek en dat nu meer dan ooit nodig is.

Contact: Laura Shields-Zeeman, Ben Wijnen

Benieuwd naar de eerste blogpost van professor Laura Shields-Zeeman? 5 stappen naar een mentaal gezondere maatschappij [English below] – Trimbos-instituut

English:

Mental health: a return on investment for all

1 in 4 people is experiencing a mental health problem and almost 1 in 2 will experience a mental health problem in their lives. [9] Can we do something about this situation? What are the benefits of investing in mental health? In this blog, professor Laura Shields-Zeeman and Dr. Ben Wijnen, Director Centre of Economic Evaluation & Machine Learning at Trimbos explore this notion.They explain why investing in mental health is a smart move financially and societally.  

This blog is part two of a series on five things we can do to improve public mental health.

Mental health matters—not just for individuals, but for the wellbeing of our entire society. When  people suffer from mental health suffer, the effects ripple across families, communities, organisations, and national economies.

OECD data shows that mental health conditions can cost countries up to 4% of Gross Domestic Product (GDP)[10]. These costs stem not only from healthcare use, but also from lost productivity, higher unemployment, school dropout, and increased use of the welfare system. This is not about placing blame. It’s about recognizing a clear opportunity: much of this burden is preventable  and the returns on prevention are bigger than you might think.

Prevention pays off  in more ways than one

When we prioritise mental health, we can prevent mental health problems AND save costs. We also free up resources for other pressing societal needs.

In 2022, in collaboration with RIVM and GGD-GHOR Nederland, we published a factsheet showing that targeted investments in mental health can lead to significant reductions in healthcare costs and productivity losses. We’ve updated the data and carried out new analyses finding and confirming the fact that better mental health significantly lowers healthcare and productivity costs. Similar studies in Denmark [11] have also found that investing in wellbeing reduces healthcare expenditures and reduces sickness benefits. On top of that investing in mental health and wellbeing also is likely to foster greater social resilience, higher quality of life, and improved workforce stability.

It is important to note that preventive measures can sometimes lead to higher costs for somatic healthcare expenditures – due to extended lifespans and associated medical needs. That same pattern does not apply to mental health disorders. Investing in mental health does not simply shift costs but actively reduces them, making it a highly effective strategy from both a health and economic perspective.[12]

How much can we save by investing in mental health?

Improving mental health by just 1% can lower societal costs by about €50 per person each year[13] In the Netherlands:

• Around10 million adults are aged 18-64.
• A modest 1% improvement in mental health means around €500 million in national savings annually.

And that’s just the beginning. A 5% improvement in mental health? That’s € 2.5 billion freed up- every year. Enough to fund our social safety net, and fund many supports and services in our neighbourhoods, care settings, schools, workplaces.

Investing in prevention: acting now or paying more later?

Think of mental health as maintaining the dikes that keep us dry in the Netherlands. Investing now, prevents costly damage later. We need to maintain and strengthen the systems and supports that keep us well from a mental health perspective.

Globally, research shows that the return on investment (ROI) for mental health prevention is substantial:

• In the UK, mental health prevention programs in schools showed returns of 5 to 1 – for every pound invested, 5 pounds were saved[14]
• In Australia, workplace mental health initiatives returned $4.20 for every $1 spent. [15]
• A WHO-led global analysis (with collaborators from the Netherlands) found that scaling up treatment for depression and anxiety results in economic returns of $4 for every $1 invested, mainly through improved productivity. This is an older study, but to the best of our knowledge we have not seen figures that show a substantial deviation from this.[16]

From boardrooms to classrooms, from city councils to kitchen tables – good mental health fuels societies. The evidence is there, mental health investment pays off: socially and economically. So let’s treat mental health for what it really is: an investment in the future of all of us, a hopeful perspective supported by our recent research and needed now more than ever.

Contact: Laura Shields-Zeeman, Ben Wijnen

Curious to read Professor Laura Shields-Zeemans first blog post? Click here: 5 stappen naar een mentaal gezondere maatschappij [English below] – Trimbos-instituut

Notes:

*Ten Have, Margreet, et al. “Prevalence and trends of common mental disorders from 2007‐2009 to 2019‐2022: results from the Netherlands Mental Health Survey and Incidence Studies (NEMESIS), including comparison of prevalence rates before vs. during the COVID‐19 pandemic.” World Psychiatry 22.2 (2023): 275-285.

[1] OECD Publishing. (2021). A New Benchmark for Mental Health Systems: Tackling the Social and Economic Costs of Mental Ill-Health. Organisation for Economic Co-operation and Development OECD. https://www.oecd.org/en/publications/a-new-benchmark-for-mental-health-systems_4ed890f6-en.html

[2] Economics of mental well-being: a prospective study estimating associated health care costs and sickness benefit transfers in Denmark | The European Journal of Health Economics

[3] Santini, Ziggi Ivan, et al. “Higher levels of mental wellbeing predict lower risk of common mental disorders in the Danish general population.” Mental Health & Prevention 26 (2022): 200233.

[4] Wouterse, B. (2020). Preventie is belangrijk, maar verlaagt zorgkosten nauwelijks. blog ESB; Preventie is belangrijk, maar verlaagt zorgkosten nauwelijks – ESB

[5] Onderzoekspublicatie volgt

[6] Public Health England. (2017). Commissioning Cost-Effective Services for Promotion of Mental Health and Wellbeing and Prevention of Mental Ill-Health. https://www.lse.ac.uk/business/consulting/assets/documents/commissioning-cost-effective-services-for-promotion-of-mental-health-and-wellbeing-and-prevention-of-mental-ill-health.pdf

[7] Productivity Commission 2020, Mental Health, Report no. 95, Canberra. Inquiry report – Mental Health – Productivity Commission

[8] Chisholm, Dan, et al. “Scaling-up treatment of depression and anxiety: a global return on investment analysis.” The Lancet Psychiatry 3.5 (2016): 415-424.

[9] Ten Have, Margreet, et al. “Prevalence and trends of common mental disorders from 2007‐2009 to 2019‐2022: results from the Netherlands Mental Health Survey and Incidence Studies (NEMESIS), including comparison of prevalence rates before vs. during the COVID‐19 pandemic.” World Psychiatry 22.2 (2023): 275-285. NEMESIS

[10] OECD Publishing. (2021). A New Benchmark for Mental Health Systems: Tackling the Social and Economic Costs of Mental Ill-Health. Organisation for Economic Co-operation and Development OECD. https://www.oecd.org/en/publications/a-new-benchmark-for-mental-health-systems_4ed890f6-en.html

[11] Economics of mental well-being: a prospective study estimating associated health care costs and sickness benefit transfers in Denmark | The European Journal of Health Economics

[12] Wouterse, B. (2020). Preventie is belangrijk, maar verlaagt zorgkosten nauwelijks. blog ESB. Retrieved from: Preventie is belangrijk, maar verlaagt zorgkosten nauwelijks – ESB

[13] Research publication to follow

[14] PHE document

[15] Inquiry report – Mental Health – Productivity Commission

[16] Scaling-up treatment of depression and anxiety: a global return on investment analysis – The Lancet Psychiatry