Over Opgroeien in een Kansrijke Omgeving

‘Opgroeien in een Kansrijke Omgeving (OKO)' is een Nederlandse preventieaanpak voor gemeenten. De aanpak richt zich op het voorkomen van alcohol, drugs en tabak gebruik door jongeren door een leefomgeving te vormen waarin ze gelukkig en gezond kunnen opgroeien.

Met OKO werkt iedereen in de gemeente samen aan het vormen van deze positieve leefomgeving voor jongeren op de volgende plekken: thuis (gezin), op school, in de vriendenkring (peergroep) en in de vrije tijd. Dit zijn de vier domeinen die in OKO centraal staan. OKO richt zich op jongeren van 10 tot 18 jaar.

In IJsland begon men 20 jaar geleden al met deze succesvolle werkwijze. OKO is dan ook gebaseerd op de werkwijze van het IJslandse preventiemodel, dat ontwikkeld werd door Planet Youth.

Domeinen Opgroeien in een Kansrijke Omgeving

De leefomgeving (domeinen)

OKO richt zich op de belangrijkste factoren in de leefomgeving van jongeren die het risico op middelengebruik verkleinen (beschermende factoren) of het risico vergroten (risicofactoren). Deze factoren zijn uit wetenschappelijk onderzoek naar voren gekomen. In elk van de vier domeinen gaan samenwerkingspartners met de factoren aan de slag. Ze versterken de beschermende factoren en pakken de risicofactoren aan.

OKO opgroeien in een kansrijke omgeving factoren

Beschermende factoren

Zo verhogen steun van ouders en een positieve sfeer op school het geluk van jongeren. Deze beschermende factoren kunnen daarnaast voorkomen dat ze gaan drinken, roken of drugs gaan gebruiken.

Risicofactoren

Pesten en tot laat buiten rondhangen verminderen juist het geluk van jongeren en vergroten de kans dat ze gaan drinken, roken of drugs gaan gebruiken.

De werkwijze van OKO

De gemeente coördineert de aanpak. Zij brengt ouders en lokale partners bij elkaar zodat er een ‘community’ ontstaat rond de opgroeiende jongeren. Samen doorlopen zij iedere twee jaar de aanpak van OKO; van monitoring naar dialoog, beleidsvorming en uitvoering.

Opgroeien in een Kansrijke Omgeving OKO werkwijze

Monitoring

Jongeren in het voortgezet onderwijs vullen een vragenlijst in over hoe ze zich voelen, in hoeverre ze alcohol, drugs of tabak gebruiken en over de aanwezigheid van beschermende en risicofactoren.

Dialoog

Kort na de afname van de vragenlijst bespreekt de gemeente de resultaten met de scholen, ouders en andere lokale partners. “Wat vinden wij als community van de cijfers? Waar willen we wat aan doen? Wat kan jij/jouw organisatie bijdragen?” Samen bepalen ze de drie belangrijkste veranderpunten; bijvoorbeeld inzetten op meer zinnige vrijetijdsbesteding voor jongeren.

Beleidsvorming

Voor elk veranderpunt kiezen gemeenten en haar samenwerkingspartners de best passende en werkende aanpakken en activiteiten. Dit kunnen bestaande aanpakken maar ook nieuwe activiteiten zijn. Belangrijk is dat de activiteiten en aanpakken de beschermende factoren versterken en de risicofactoren verminderen. Iedere samenwerkingspartner kan hierbij vanuit haar eigen mogelijkheden en expertise meewerken. Voorbeelden van activiteiten/interventies zijn het vrijetijdsaanbod voor jongeren vergroten, ouders ondersteunen en inzetten op een positief en gezond schoolklimaat.

Uitvoering

De gemeente en haar samenwerkingspartners voeren de geplande aanpakken en activiteiten uit. Aan het einde van de cyclus volgt er een evaluatie en begint de aanpak weer bij de vragenlijst (monitoring).

De uitgangspunten van OKO

De uitgangspunten van OKO zijn om als volgt te werken:

  • Op wetenschap gebaseerd: we doen wat werkt, waarbij onderzoek en informatie over de jeugd in de gemeente richting geeft aan de acties en activiteiten die we uitvoeren.
  • Samen met de gemeenschap: de gemeente betrekt organisaties en personen in de omgeving zoveel mogelijk.
  • Steeds in gesprek: onderzoekers, beleidsmakers en uitvoerders in de praktijk blijven met elkaar in gesprek.
  • Duurzaam: de aanpak wordt voor langere tijd ingezet. Voor deze langere periode worden voldoende financiële middelen vrijgemaakt.

OKO is gebaseerd op het IJslandse preventiemodel. Lees meer over het IJslandse model

Deelnemende OKO-gemeenten

Momenteel werken er 47 gemeenten met de aanpak Opgroeien in een Kansrijke Omgeving. Ook OKO gemeente worden? Lees hier alles over deelname

Deelnemende gemeenten okofeb2024-Blauw

Producten

Het IJslandse preventiemodel in Nederland

Het IJslandse preventiemodel is een aanpak gebaseerd op wetenschappelijke inzichten om middelengebruik (alcohol, tabak en drugs) door jongeren te voorko...

Lees meer >

Gezond en kansrijk opgroeien

Met het IJslandse preventiemodel is er in 20 jaar tijd een enorme daling in middelengebruik onder IJslandse jongeren gerealiseerd. Deze preventieaanpak ...

Lees meer >

Het IJslandse preventiemodel in Nederland

Het IJslandse preventiemodel is een aanpak gebaseerd op wetenschappelijke inzichten om middelengebruik (alcohol, tabak en drugs) door jongeren te voorko...

Lees meer >