Op 19 april 2022 gaf mw. dr. Noks Nauta een online presentatie over hoogbegaafde senioren. Zij is arts niet praktiserend en psycholoog en houdt zich sinds ca 2002 bezig met kennis over hoogbegaafdheid bij volwassenen en sinds 2012 ook over hoogbegaafdheid bij senioren.
In wetenschappelijke zin is hier nog geen kennis over verzameld. Kennis komt dus vanuit praktijkverhalen die worden bekeken met de kennis over hoogbegaafdheid in het algemeen.
Hoogbegaafdheid zien we als een combinatie van kenmerken waarbij een hoge algemene intelligentie het basiskenmerk is. Volgens een consensusmodel (Kooijman – van Thiel, 2008) horen daar ook bij: autonoom zijn, hoog sensitief waarnemen, rijk geschakeerd voelen, nieuwsgierig en gedreven willen, scheppingsgericht doen.
Veel hoogbegaafde senioren weten niet van hun bovengemiddeld hoge intelligentie. Dat kan lastig zijn als ze vastlopen, bijvoorbeeld met conflicten of psychische klachten. Het wel weten van de hoogbegaafdheid en de kenmerken daarvan kan dan helpen om effectiever om te gaan met de bijzondere kenmerken, die in de loop van het leven ook ‘vervormd’ geraakt kunnen zijn. Wie in het ouder worden hulp nodig krijgt, kan dan bijvoorbeeld extra kwetsbaar blijken voor verlies van autonomie. De combinatie van hoogbegaafdheid met dementie blijkt ook lastig te zijn, deels door de compensatiemechanismen waardoor de diagnose laat gesteld wordt. Daarnaast is het passend begeleiden van hoogbegaafden met dementie nog maar op weinig plaatsen mogelijk. In Den Haag is wel een dergelijke opvang (Luyendijk, 2021).
Meer informatie is te vinden via het IHBV. Contact: Noksnauta@ihbv.nl
Literatuur
- Eberhart, M. (2019). De Activiteitengids; meer dan 200 zinvolle dagbestedingen voor mensen met dementie. Rotterdam: De Graaff. {Hoofdstuk van T. Friedrichs over HB senioren met dementie.)
- Friedrichs, T. & Nauta N. (2019). Elders with dementia and high intelligence. Two case studies. Mensa World Journal Issue 083, pp. 7, 11. See: https://ihbv.nl/artikel-over-hb-senioren-met-dementie/
- Kooijman - van Thiel, M.B.G.M. (red). (2008). Hoogbegaafd. Dat zie je zó! Over zelfbeeld en imago van hoogbegaafden. Ede: OYA Productions.
- Luyendijk, M. (2021). Studiegroepen. Dagbesteding voor Hoogintelligente ouderen. Masterscriptie Klinische Psychologie, Open Universiteit. https://ihbv.nl/studiegroepen-dagbesteding voor-hoogintelligente-ouderen/
- Nauta, N. & Schouwstra, I. (red.) (2020). Hoogbegaafde senioren. Van Gompel-Svacina/ IHBV. https://ihbv.nl/hoogbegaafde senioren-boek/ (zie ook de literatuurlijst in dat boek)
Website IHBV met kennisdossier
- IHBV Kennisdossier Hoogbegaafde senioren. https://ihbv.nl/kennis-hb/
Korte presentatie in Engels:
- Noks Nauta (2020): Why should we pay attention to giftedness in seniors?
https://www.youtube.com/watch?v=gNW0HCY1X0g&t=198s
