Wees voorzichtig met zeggen dat drugsgebruik normaal is

Het woord ‘normalisering’ kan op meerdere manieren opgevat worden

Normalisering is een breed begrip dat bestaat uit meerdere onderdelen, waaronder:

1. Hoe beschikbaar en toegankelijk zijn drugs?
2. Hoeveel mensen gebruiken op regelmatige basis of recentelijk drugs?
3. Hoeveel mensen experimenteren met drugs?
4. Sociale normen; hoe staat de directe omgeving tegenover drugsgebruik, gebruiken zij zelf?
5. Hoe staat het met de maatschappelijke acceptatie van drugsgebruik: hoe wordt er in de media over geschreven, wordt gebruik openlijk besproken op de werkvloer of met docenten?

Normalisering gaat ook over het fenomeen dat mensen vinden dat drugsgebruik normaler wordt. Soms wordt het woord gebruikt om aan te geven dat gebruik gestegen is of dat veel mensen drugs gebruiken. Het woord normalisering komt bovendien ook nog voor in contexten die niet met drugs te maken hebben. Kortom: het blijft vaak onduidelijk wat er precies verstaan wordt onder normalisering.

Normalisering van drugsgebruik gaat niet over de samenleving als geheel: het is afhankelijk van naar welke groepen je kijkt

Als we uitgaan van een definitie van hoeveel mensen op regelmatige basis of recentelijk drugs gebruiken, kunnen we stellen dat er geen sprake is van normalisering in de samenleving als geheel. De meeste mensen in onze samenleving hebben nog nooit drugs gebruikt. Daarnaast vinden veel mensen het niet normaal als zij iemand in hun buurt drugs zien gebruiken. Onderzoek uit het regioproject SKIP naar normalisering in Oost-Brabant laat bijvoorbeeld zien dat mensen die niet gebruiken vaak negatief staan ten opzichte van middelengebruik en gebruik niet normaal vinden. Ook in onze Trimbos-onderzoeken vertellen mensen die middelen gebruiken regelmatig dat ze met hun familie niet over hun drugsgebruik spreken (maar soms juist met vrienden wel) en stigma ervaren over gebruik.

Wel geldt dat voor sommige groepen drugsgebruik meer genormaliseerd is in vergelijking tot andere groepen of drugs. Uit het regioproject SKIP blijkt dat mensen die niet gebruiken, het gebruik van cannabis het meest normaal vinden. Onder mensen die uitgaan zien we vaker drugsgebruik dan onder mensen die niet uitgaan. En jongeren vinden vaker dat drugsgebruik moet kunnen dan oudere leeftijdsgroepen. Normalisering is dus groeps- en contextafhankelijk.

Bovendien blijkt hieruit het relatieve element. Er is sprake van meer of minder normalisering ten opzichte van een andere groep of ten opzichte van andere jaren bijvoorbeeld. Of er in absolute zin ook sprake kan zijn van normalisering is daarom moeilijk te zeggen.

Herhaaldelijk spreken van normalisering beïnvloedt beeldvorming

Wanneer je vaak en veel leest of hoort over drugs en drugsnormalisering kan dit onbedoeld bijdragen aan het beeld dat drugs maatschappelijk geaccepteerd zijn en veel mensen gebruiken. Meer dan daadwerkelijk zo is. Hierdoor wordt de sociale norm beïnvloed. Dit is zorgelijk omdat mensen een natuurlijke neiging hebben om zich te willen aanpassen aan de norm. Via dit mechanisme kan beeldvorming over het veel vóórkomen van drugsgebruik mogelijk zelfs leiden tot een toename van gebruik.

Tips voor drugscommunicatie

Hoe kun je ervoor zorgen dat je stijl van communiceren niet onbedoeld bijdraagt aan normalisering van drugsgebruik?  Lees hierover meer op www.trimbos.nl/drugscommunicatie.

Over deze blog en het Trimbos-instituut

Deze blog is onderdeel van het project toolbox drugscommunicatie. Het doel van het project is om professionals die over drugs communiceren tips te geven zodat de kans op mogelijke ongewenste effecten van drugscommunicatie beperkt wordt.

Het Trimbos-instituut communiceert zelf ook veel over drugs. Wij ontwikkelen activiteiten op het gebied van preventie, beantwoorden vragen over drugs aan de media en nuanceren berichtgeving hierover. De ervaringen uit de afgelopen jaren gaven inzicht in de verschillende knelpunten en uitda­gingen die hierbij aanwezig kunnen zijn. Wel delen we graag onze opgedane inzichten met professionals die over drugs communiceren. We willen ook met plezier met hen het gesprek hierover aangaan. Uiteindelijk gaat het erom dat er over drugs gecommuniceerd kan worden zonder negatieve effecten.

Meer lezen?

• Benieuwd naar andere tips en uitgangspunten die belangrijk zijn voor openbare drugscommunicatie? Ga naar: Drugscommunicatie voor journalisten en politie – Trimbos-instituut
• Meer lezen over sociale acceptatie van drugsgebruik? Het Grote Uitgaans Onderzoek heeft een hoofdstuk over sociale acceptatie van gebruik: Het Grote Uitgaansonderzoek 2020 – Trimbos-instituut
• Cijfers over drugsgebruik in Nederland: nationaledrugmonitor.nl
• Monitor regioproject ‘Skip’ o.a. over resultaten over normalisering in de regio Oost-Brabant 4494 MeierijS_Resultaten_Monitor_wt.indd (ggdbzo.nl)
• Onderzoek naar ervaringen en motivaties voor gebruik onder gebruikers van cocaïne: AF1830-Cocaine-wie-gebruikt-het-en-waarom.pdf (trimbos.nl)