Alcohol en het coronavirus

Ja, alcohol verslechtert het immuunsysteem. Wie veel en vaak drinkt, krijgt daardoor een lagere weerstand. Er zijn zelfs aanwijzingen dat een avond veel drinken al effect heeft op je weerstand. Mensen met een lage weerstand zijn mogelijk vatbaarder voor een infectie en hebben mogelijk een grotere kans op een ernstiger ziekteverloop bij besmetting met een virus, zoals het coronavirus. Alcohol heeft waarschijnlijk geen invloed op de kans om besmet te raken. Er is nog veel onbekend over de relatie tussen weerstand en het huidige virus, en wat de invloed van alcohol daar op is. Maar op basis van de algemene kennis over het negatieve effect van alcohol op je weerstand, is het advies om geen alcohol te drinken en als je drinkt, niet meer dan één glas per dag.

Bronnen

• Szabo, G. &  Saha, B. (2015). Alcohol’s effect on host defense. Alcohol Research Current Reviews.
• Zhang, P., Bagby, G.J., Happel, K.I, Raasch, C.E. & Nelson, S. (2008). Alcohol abuse, immunosuppression, and pulmonary infection. Current Drug Abuse Reviews.
• Afshar, M., Richards, S., Mann, D., Cross, A., Smith, G.B., Netzer, G., Kovacs, E. & Hasday, J. (2014). Acute immunomodulatory effects of binge alcohol ingestion. Alcohol.

Bijgewerkt op: 21 december 2021

Nee, alcohol helpt niet tegen stress door corona. Ook al kan het lijken dat een glas alcohol op korte termijn de stress even vermindert, op lange termijn zorgt alcoholgebruik voor een toename van stress en angstgevoelens. Mensen die van zichzelf al angstig zijn of zich verdrietig voelen moeten extra voorzichtig zijn met het drinken van alcohol, omdat juist bij hen alcohol kan zorgen voor een versterking van deze gevoelens. Verder zorgt alcohol voor een verslechterde kwaliteit van slaap, wat een negatief effect kan hebben op de mentale gezondheid. Ook het hebben van een kater veroorzaakt gevoelens van angst en futloosheid.

Kortom: alcohol zorgt eerder voor een toename dan een afname van stress. Alcoholgebruik om (corona)stress te verlichten werkt dus niet.

Als je veel thuis en/of gestrest bent, kan het verleidelijk zijn om alcohol te gaan drinken. Echter, als je immuunsysteem wilt versterken, is het juist een goed idee om deze tijd te gebruiken om te bewegen. Lichamelijke activiteit versterkt het immuunsysteem en heeft verschillende positieve effecten op het lichaam en het ervaren van stress, zowel op de korte als de lange termijn.

Bronnen

• Becker, H.C. (2017). Influence of stress associated with chronic alcohol exposure on drinking. Neuropharmacology.
• Robertson, B.M., Piasecki, T.M.,Slutske, W.S., Wood, P.K., Sher, K.J., Shiffman, S. & Heath, A. (2012). Validity of the hangover symptoms scale: evidence from an electronic diary study. Alcohol Clinical Experimental Research.
• Thakkar, M.M., Sharma, R. & Sahota, P. (2015). Alcohol disrupts sleep homeostasis. Alcohol.

Bijgewerkt op: 21 december 2021

Ja, voor de meeste mensen is het verstandig om te stoppen of te minderen met het drinken van alcohol, zeker tijdens deze COVID-19 pandemie. Het is in deze tijd belangrijk om zo fit mogelijk te zijn.

De Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) adviseert om geen alcohol te drinken tijdens deze COVID-19 epidemie, aangezien alcohol het immuunsysteem verzwakt. Met name zwaar drinken ondermijnt het vermogen van het lichaam om infectieziekten, waaronder COVID-19, te kunnen bevechten.

Stoppen of minderen met het drinken van alcohol verkleint de kans op hart- en vaatziekten en diabetes. Beide chronische aandoeningen zijn gerelateerd aan een grotere kans op een ernstig verloop na besmetting met het coronavirus.

Heb je door het stoppen of minderen met drinken last van ontwenningsverschijnselen? Bel dan de huisarts voor passende begeleiding. Twijfel je of het slim is om nu te stoppen met het drinken van alcohol of heb je andere vragen die je liever niet wil bespreken met de huisarts: neem dan contact op met de instelling voor verslavingszorg in je regio of met de alcoholinfolijn.

Bronnen

• World Health Organisation (2020). Alcohol and COVID-19: what you need to know.
• Emami, A., Javanmardi, F., Pirbonyeh, N. & Akbari, A. (2020). Prevalence of underlying diseases in hospitalized patients with COVID-19: a systematic review and meta-analysis. Archives of Academic Emergency Medicine.
• Goel, S., Sharma, A. & Garg, A. (2018). Effect of alcohol consumption on cardiovascular health. Current Cardiology Reports.
• Polsky, S. & Akturk, H.K. (2017). Alcohol consumption, diabetes risk, and cardiovascular disease within diabetes. Current Diabetes Reports.

Bijgewerkt op: 21 december 2021

Alcohol kan verleidelijk zijn bij gevoelens van angst, eenzaamheid, stress en verveling, zoals veel mensen ervaren door de coronacrisis. Lees tips die kunnen helpen. Wees niet te boos op jezelf als je toch een terugval hebt, maar pak de draad weer op. Lees tips die hierbij kunnen helpen.

Je kan altijd contact opnemen met je huisarts voor vragen en passende hulp. Heb je vragen die je liever niet wilt bespreken met de huisarts: neem dan contact op met de instelling voor verslavingszorg in je regio of met de alcoholinfolijn.

Bronnen

• Keyes, M., Hatzenbuehler, M.L. & Hasin, D.S. (2011). Stressful life experiences, alcohol consumption, and alcohol use disorders: the epidemiologic evidence for four main types of stressors. Psychopharmacology (Berl).

Bijgewerkt op: 21 december 2021

Door onderzoek van het RIVM/GGD-Ghor NL hebben we inzicht gekregen in het alcoholgebruik van Nederlanders tijdens (een deel van) de coronacrisis. De meeste mensen gaven aan tijdens de crisis (dit onderzoek liep in de periode tussen 17 april en 28 maart 2020) evenveel te drinken als in de periode ervoor.

Ongeveer 3 op de 10 mensen rapporteerde (veel) minder te zijn gaan drinken. Deze groep leek over tijd iets groter te zijn geworden; in de eerste periode (dus gelijk na de start van de crisis), leek het nog om 2 op de 10 mensen te gaan. Een kleiner deel van de mensen (ongeveer 1 op de 10) gaf aan juist (veel) meer te drinken. Overigens is het een beperking van het vragenlijst onderzoek dat het niet duidelijk is of het bij deze groepen steeds om dezelfde mensen ging.

Het RIVM heeft recent, vanaf de 12e ronde: 5 tot 9 mei, de vraagstelling van ‘de alcoholvraag’ aangepast van het welbevinden onderzoek. Eerst werd gevraagd of deelnemers veel meer, meer, evenveel, minder of veel minder waren gaan drinken in de afgelopen periode. De vraag gaat nu over alcohol gebruik per dag in de laatste 7 dagen.

De meest recente meetronde (ronde 17) dateert van 24-28 november 2021. Van de deelnemers drinkt 52% 1-3 dagen per week, 15% elke dag en 14% gaf aan geen alcohol te hebben gedronken. Op dagen dat deelnemers dronken, dronk 34% gemiddeld 1 glas per dag, 53% 2-3 glazen en 13% 4 glazen of meer per dag.

Bijgewerkt op: 21 december 2021

Alcoholgebruik vindt normaalgesproken in verschillende drinkomgevingen plaats: buitenshuis (horeca, evenementen, festivals) en binnenshuis (thuisgebruik). Door de coronamaatregelen is het buitenshuis drinken verschillende perioden grotendeels weggevallen.

Uit eerder onderzoek van het Voedingscentrum (2020) [PDF] bleek al dat de lockdown(s) voor de meeste mensen niet hadden geleid tot een toename in het thuisgebruik.

Lees verder: Wat is de impact van de coronamaatregelen op de locaties van het alcoholgebruik en de alcoholverkoop?

Bijgewerkt op: 24 juni 2021

Movisie signaleerde na de maatregelen dat professionals het aantal huiselijk geweldsincidenten zien toenemen. Door de coronamaatregelen zitten gezinnen dichter op elkaar in soms beperkte ruimte. De maatregelen kunnen tot gevolg hebben dat meer kinderen en partners werden geconfronteerd met een ouder of partner die onder invloed was. Zeker in de spanningsvolle thuissituaties die de coronamaatregelen soms met zich meebrengen, kan daarbij de kans op huiselijk geweld toenemen. Een mogelijk gevolg is dat er meer kinderen en partners van mensen die alcohol drinken, slachtoffer worden van huiselijk geweld.

• Advies voor hulpverleners over huiselijk geweld in tijden van corona

Lees verder:

• Ondersteuning KOPP/KOV professionals, kinderen, ouders en naasten
• Alcoholschade aan anderen in de maatschappij en COVID-19

Bronnen

• Brooks, S.K., Webster, R.K., Smith, L.E., Woodland, L., Wessely, S., Greenberg, N. & Rubin, G.J. (2020). The psychological impact of quarantine and how to reduce it: rapid review of the evidence. The Lancet.
• Foran, H.M. & O’Leary, K.D (2008). Alcohol and intimate partner violence: a meta-analytic review. Clinical Psychological Review.
• https://www.theguardian.com/society/2020/mar/28/lockdowns-world-rise-domestic-violence

Bijgewerkt op: 21 december 2021

Specifieke groepen zoals mensen met psychische aandoeningen of stressvolle beroepen lopen een grotere kans om door de coronacrisis negatieve gevoelens te ervaren. Negatieve gevoelens zoals onzekerheid, stress, eenzaamheid of verveling, kunnen leiden tot een toename in alcoholgebruik. Alcohol kan gebruikt worden om met negatieve gevoelens om te kunnen gaan (coping is dan het drinkmotief). Uit het corona-onderzoek naar psychische gezondheid van het Trimbos-instituut (mei 2020) blijkt ook dat in de groep die tijdens de crisis meer is gaan drinken ook vaker klachten van angst/depressie, stress en eenzaamheid voorkomt.

Ook voor mensen met problematisch alcoholgebruik zoals een stoornis in het gebruik van alcohol (verslaving), kan deze coronacrisis extra moeilijk zijn. De toename in stress kan als een trigger werken om (weer) alcohol te gebruiken. Daar komt nog bij dat nog niet alle hulpverlening alweer face-to-face is, dus dat een deel van de mensen met een verslaving of andere psychische problematiek door de maatregelen minder tot geen face-to-face hulpverlening en sociaal contact heeft. Dit kan op zichzelf ook tot een toename in alcoholgebruik of een terugval leiden. Deze groepen verdienen tijdens, maar ook zeker in de periode na de coronacrisis blijvend extra aandacht.

Er zijn ook groepen die extra aandacht verdienen, omdat zij door hun alcoholgebruik een slechtere gezondheid hebben. Voorbeelden van gezondheidsschade dat vaker voorkomt bij mensen die overmatig alcohol gebruiken zijn alcohol gerelateerde leverziekte, diabetes en hart- en vaatziekten. Het hebben van deze gezondheidsproblemen gaat samen met een grotere kans op een ongunstig ziekte- verloop na besmetting met het coronavirus. Op deze manier kan het gebruik van alcohol er indirect voor zorgen dat de kans op een ernstig ziekteverloop groter is.

Lees verder op het Expertisecentrum Alcohol:

• Veranderingen in het alcoholgebruik tijdens de coronacrisis

Bronnen

• Comea, N., Stewart, S.H. &, Loba, P. (2001). The relations of trait anxiety, anxiety sensitivity, and sensation seeking to adolescents’ motivations for alcohol, cigarette, and marijuana use. Addiction Behaviours.
• Da, B., Im, G.Y., Schiano, T.D. (2020). COVID-19 hangover: a rising tide of alcohol use disorder and alcohol-associated liver disease. Hepatology.
• Emami, A., Javanmardi, F., Pirbonyeh, N. & Akbari, A. (2020). Prevalence of underlying diseases in hospitalized patients with COVID-19: a systematic review and meta-analysis. Archives of Academic Emergency Medicine.
• Kim, J. U., Majid, A., Judge, R., Crook, P., Nathwani, R., Selvapatt, N., ... & Lewis, H. (2020). Effect of COVID-19 lockdown on alcohol consumption in patients with pre-existing alcohol use disorder. The Lancet Gastroenterology & Hepatology.
• Rehm, J., Gmel, G.E. Sr., Gmel, G., Hasan, O.S.M., Imtiaz, S., Popova, S., Probst, C., Roerecke, M., Room, R., Samokhvalov, A.V., Shield, K.D. & Shuper, P.A. (2017). The relationship between different dimensions of alcohol use and the burden of disease-an  update. Addiction.
• Rehm, J., Kilian, C., Ferreira-Borges, C., Jernigan, D., Monteiro, M., Parry, C.D.H., Sanchez, Z.M., Manthey, J. (2020). Alcohol use in times of the COVID 19: implications for monitoring and policy. Drug and Alcohol Review.
• Testiono, G., Pellicano, R. (2020). Alcohol consumption in the covid-19 ERA.
• Vorspan, F., Mehtelli, W., Dupuy, G.,Bloch, V. & Lépine, J.P. (2015). Anxiety and substance use disorders: co-occurence and clinical issues. Current Psychiatry Reports.
• Wu, P., Liu, X., Fang, Y., Fan, B., Fuller, C.J., Guan, Z., Yao, Z., Kong, J., Lu, J. & Litvak. I.J. (2008). Alcohol abuse/dependence symptoms among hospital employees exposed to a SARS outbreak. Alcohol en Alcoholism

Laatst geupdate op: 25 september 2020

Voor gemeenten is op verschillende gebieden een belangrijke rol weggelegd. De invulling daarvan verschilt per fase van de coronacrisis. We maken onderscheid tussen de volgende fasen, gekenmerkt door de ‘strengheid’ van maatregelen:

1 - Strenge maatregelen; horeca, uitgaansgelegenheden en winkels (bijna) volledig gesloten. Een lockdown zorgt voor veranderingen in ons alcoholconsumptiepatroon; sommige mensen gingen minder drinken, anderen (vooral kwetsbaren) juist meer.

2 - Versoepelingen; horeca en winkels (gedeeltelijk en onder voorwaarden) weer open. ‘We mogen weer’, is een veel gehoorde uitspraak wanneer versoepelingen in de horeca worden aangekondigd. (Gedeeltelijke) opening van de horeca kan de nodige risico’s en uitdagingen met zich mee brengen. Handhaving speelt hier een belangrijke rol. Lees hieronder meer in de infosheet 'Alcoholgebruik tijdens de coronacrisis'.

3 - Lange termijn effecten van de coronacrisis en de -maatregelen. We weten dat alcoholgebruik en alcoholproblematiek in tijden van recessie toeneemt. Ook hebben we geleerd dat een gezonde leefstijl ons kan beschermen tegen een ernstig ziekteverloop na besmetting met COVID-19. De uitdaging is om te zorgen voor een goede balans tussen economische belangen en gezondheid.

Bijgewerkt op: 21 december 2021

De coronamaatregelen en het thuiswerken kunnen ertoe leiden dat het alcohol- en/of drugsgebruik van medewerkers verandert. Het is belangrijk u hiervan bewust te zijn en goed contact te onderhouden met de medewerkers. Stimuleer medewerkers ook om contact met elkaar te houden en structuur aan te brengen in de dag. Daarnaast is het goed om te weten dat medewerkers ook thuis verplicht zijn zich gedurende de werkdag als goed medewerker op te stellen. Richtlijnen hiervoor zijn vast te leggen in een Alcohol,- Drugs- en Medicijnbeleid (ADM-beleid). Lees meer over werk en corona en over ADM-beleid.

Bijgewerkt op: 21 december 2021