Opname in de ggz: een gezamenlijke afweging

De zorgpraktijk blijkt grotendeels in lijn met de aanbevelingen uit het rapport. Wel blijkt doorstromen naar meer passende zorg een knelpunt. Voor bepaalde groepen die langdurige zorg nodig hebben, is het bijvoorbeeld moeilijk een passende plek te vinden. Onderzoekers van het Trimbos-instituut hielden in vijf regio’s interviews met zorgprofessionals, managers, bestuurders, beleidsmedewerkers en zorginkopers bij gemeenten van januari tot en met april 2023.

Opname als laatste behandeloptie

Uit de gesprekken blijkt dat veel mensen het rapport niet kennen. Desondanks werken veel respondenten (zorgaanbieders en gemeenten) op de manier die het rapport aanbeveelt. In lijn met het advies van Zorginstituut Nederland is een opname in de ggz vaak de laatste optie in een verder ambulant traject.

Doorstromen naar andere zorg blijkt lastig

De meeste opnamen duren kort, hooguit een paar weken. Het is steeds vaker zo dat de ambulante zorg ook tijdens een opname leidend blijft. Ambulante professionals blijven betrokken bij de behandeling. Tegelijkertijd wordt een verergering ervaren van doorstroomproblematiek, zeker voor de kleinere groep cliënten die langer, soms meer dan een jaar, op een opnameafdeling blijft. Dat heeft vooral te maken met het op tijdig vinden van een geschikte vervolgplek, zeker voor deze groepen:

• Ouderen voor wie de passende vervolgzorg een verpleeghuis is.
• Cliënten met Korsakov voor wie een gespecialiseerde verblijfslocatie het passende vervolg is.
• Cliënten met forensische problematiek zonder forensische titel.
• Cliënten met ernstige meervoudige problematiek voor wie geen geschikt aanbod lijkt te zijn. Bij deze mensen speelt bijvoorbeeld een combinatie van psychische problematiek, gedragsproblematiek, verstandelijke beperking en of verslavingsproblematiek.

Passende zorg is niet maakbaar

Door de zoektocht naar een passende plek komen sommige cliënten op veel verschillende plekken in het land terecht. Dit leidt tot veel frustratie onder cliënten, de mensen om hen heen en de hulpverlening. Deze problemen in de ggz halen regelmatig de media. Het gaat bij de cliënten die moeilijk een passende plek vinden vaak om unieke problematiek. Een oplossing ligt in maatwerk. Daarbij is het van belang om de samenwerking op te zoeken, en expertise uit verschillende zorgafdelingen en vakgebieden te benutten. En ook dan zijn er grenzen aan de maakbaarheid van passende zorg.

Verblijf met rechtvaardigheidsgrond: niet het gewenste effect

Het rapport van Zorginstituut Nederland leidde tot de invoering van de deelprestatie ‘Verblijf met rechtvaardigheidsgrond’ voor situaties waarin ontslag uit de instelling medisch niet verantwoord is vanwege het ontbreken van noodzakelijke ambulante zorg of vervolgvoorzieningen in het gemeentelijke domein. De zorgpraktijk maakt echter nauwelijks gebruik van deze maatregel. Dit komt vooral doordat deze maatregel niet aantrekkelijk is voor de zorgaanbieders. Zorgaanbieders moeten extra moeite doen om tegen een lager tarief te kunnen werken. De onderzoekers raden daarom aan om deze maatregel te heroverwegen.

Meer informatie

> Dossier Ambulantisering

> Dossier Hervorming van de ggz