Nieuws |

Leren en ontwikkelen in de zorg voor mensen met dementie: wat levert fouten maken op in het verpleeghuis?

20 juli 2022

Een goed (leer)klimaat is essentieel om medewerkers in staat te stellen om te kunnen leren en ontwikkelen, zeker in de verpleeghuiszorg. Het versterken van het vakmanschap van verpleegkundigen en verzorgenden is een belangrijk aandachtspunt in de zorg. Door continu te leren en te verbeteren blijft de kwaliteit van de zorg hoog, ook bij de benodigde verbeteringen die in de toekomst moeten worden doorgevoerd in het zorgstelsel. Wat zal dit betekenen voor de zorg voor mensen met dementie?

In de langdurige zorg worden zorgorganisaties al langere tijd aangemoedigd om te investeren in een goed leerklimaat, onder andere via het programma ‘Thuis in het Verpleeghuis’ van het Ministerie van Volksgezond, Welzijn en Sport (VWS) en het Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg. Bij de doorontwikkeling van het Kwaliteitskader Verpleeghuiszorg en in het nieuwe programma Wonen, Ondersteuning en Zorg voor Ouderen (WOZO) krijgen continu reflecteren, leren en verbeteren een centrale plaats om kwaliteit van zorg te verbeteren.

Onderzoek naar leren in de langdurige zorg staat nog in de kinderschoenen. Er is beperkt inzicht in wat zorgorganisaties zelf kunnen doen om hun medewerkers in de dagelijkse praktijk te stimuleren om van elkaar en van gemaakte fouten te kunnen laten leren en gebruik te kunnen laten maken van scholings- en trainingsaanbod. De overkoepelende vraag hierbij is of, en op welke manier een leerklimaat bij kan dragen aan kwaliteit en persoonsgerichte zorg.

Onderzoek naar leerklimaat in verpleeghuissector

In opdracht van het Ministerie van VWS en in samenwerking met het veld onderzocht het Trimbos-instituut het leerklimaat binnen de verpleeghuiszorg voor mensen met dementie. Daarbij is gekeken welke bouwstenen er nodig zijn voor een goed leerklimaat en hoe dit bijdraagt aan persoonsgerichte zorg. Tot slot is ook gekeken naar hoe zorgmedewerkers het leerklimaat ervaren en welke opbrengsten dit voor hen heeft.

Uit het vragenlijstonderzoek en uit de groepsgesprekken blijkt dat het kunnen leren van fouten door hierop te kunnen reflecteren (veilig leerklimaat) en het kunnen én mogen gebruikmaken van een relevant scholingsaanbod (faciliterend leerklimaat), bijdraagt aan meer persoonsgerichte zorg. Medewerkers vinden dat het kunnen maken en bespreken van fouten belangrijk is om te kunnen leren, in de praktijk blijkt dat het wel lastig is om deze bespreekbaar te maken met collega’s en om de ruimte en tijd te vinden, (bij)scholing gebeurt vaak in de eigen tijd.

Positieve effecten van een goed leerklimaat

In een goed leerklimaat zijn medewerkers meer tevreden. Daarnaast voelen zij zich minder emotioneel uitgeput. Hierdoor zou het risico op overbelasting en uitval verminderd kunnen worden. Het krijgen van tijd om na te denken welke zorg het best bij een bewoner met dementie past en het leren kennen van iemands zorggeschiedenis, helpt medewerkers om de zorg meer persoonsgericht te kunnen geen. Daarbij zijn medewerkers zich er bewust van dat zij in een team werken en de zorg samen dragen, dus ook oplossingen voor zorgvraagstukken samen kunnen bedenken, waarbij ze gebruik maken van elkaars kennis. Ook dit draagt volgens de deelnemers bij aan meer persoonsgerichte zorg.

Persoonsgerichte zorg heeft als uitgangspunt dat iemand zich mens moet kunnen blijven voelen, en streeft ernaar dat iedereen zich erkend, gerespecteerd en vertrouwd voelt. Persoonsgericht werken kijkt daarnaast naar de mogelijkheden van mensen met dementie, in plaats van de onmogelijkheden. Zo wordt gekeken naar wat iemand zelf nog kan en waar iemand (passende) ondersteuning bij nodig heeft.