Nieuws |

Monitor Drugsincidenten 2020: minder drugsincidenten door coronamaatregelen

Het aantal meldingen van acute gezondheidsverstoringen door drugs was in 2020 fors lager dan in voorgaande jaren, volgend op de coronamaatregelen. Dat blijkt uit de nieuwe factsheet Monitor Drugsincidenten 2020.

Deze afname is voor een belangrijk deel te verklaren doordat feesten en evenementen vanaf maart 2020 geen doorgang vonden. Door EHBO-diensten gemelde drugsincidenten (vaak na gebruik van ecstasy) vormden vóór de coronapandemie een groot deel van het totaal aantal jaarlijks gemelde incidenten. Onder toeristen waren eveneens minder meldingen van drugsincidenten (vaak na gebruik van cannabis). Door de ingestelde reisbeperkingen was het internationale toerisme in 2020 sterk teruggelopen. Normaal gesproken vormen toeristen – met name in Amsterdam – een substantieel deel van het totale aantal patiënten met een intoxicatie.

Het aantal meldingen van drugsincidenten door ziekenhuizen, ambulancediensten en forensisch artsen bleef nagenoeg op hetzelfde niveau als voorgaande jaren, buiten de afname in incidenten gelinkt aan evenementen en het toerisme om. Deze conclusie past bij andere bronnen, zoals een vervolgonderzoek van het Grote Uitgaansonderzoek naar de effecten van de coronapandemie, waarin eveneens het beeld naar voren kwam dat er geen massale verschuiving heeft plaatsgevonden van grootschalige evenementen naar thuisfeesten of illegale feesten.

Meer meldingen van (ernstige) klachten na 3/4-MMC-gebruik

Incidenten met 3- of 4-MMC nemen zowel in absolute aantallen als relatief toe: in 2020 was 2% van de behandelde patiënten onder invloed van 3- of 4-MMC (al dan niet in combinatie met andere middelen). In 2019 was dit aandeel nog 0,4% (2018: 0,2%). Er zijn in 2020 relatief vaker incidenten gemeld waarbij 3/4-MMC alleen, zonder andere drugs, voor gezondheidsverstoringen heeft gezorgd. In 2020 was in 36% van alle geregistreerde 3/4-MMC-incidenten alleen deze drug gebruikt, in 2018 was dat 11%. Daarnaast zijn in 2020 voor het eerst matige en ernstige intoxicaties met 3/4-MMC (als enige drug) geregistreerd. Voorheen waren de gemelde incidenten uitsluitend licht van aard. In meer dan de helft van alle gemelde incidenten met 3- of 4-MMC was er sprake van een te hoge hartslag en/of hartkloppingen bij de patiënt. Bovendien was de helft van de patiënten gedesoriënteerd, agressief en/of had last van overmatig zweten, misselijkheid of braken. Ook viel de helft flauw en werd er bij meerdere patiënten een hartritmestoornis vastgesteld.

Lachgas en ketamine gelijk gebleven

Het aandeel incidenten waarbij (ook) lachgas was betrokken (ambulances: 2%, forensisch artsen: 1%, ziekenhuizen: 2%) was in 2020 even hoog als in 2019, na een stijging in de voorgaande jaren. Neurologische schade door langdurig lachgasgebruik wordt zelden als acuut drugsincident gemeld.

Ook het aandeel acute ketamine-incidenten bleef bij ziekenhuizen en ambulancediensten op hetzelfde niveau als in 2019. Net als bij lachgas was hier in voorgaande jaren ook sprake van een gestage stijging. Het aandeel patiënten dat in ziekenhuizen werd behandeld voor een intoxicatie met ketamine (al dan niet in combinatie met een ander illegaal middel) was 1% in 2020, bij ambulancediensten was dit 4%. Vooral na hoge doseringen en/of combinatie met alcohol raakten gebruikers van ketamine relatief vaak bewusteloos. Ook een snelle hartslag, een hoge bloeddruk en/of lichaamstemperatuur waren veel gerapporteerde klachten. Langduriger gebruik kan leiden tot (ernstige) blaasproblemen, waarvan ook enkele meldingen binnenkwamen.

Opvallende afname ecstasy-incidenten sinds lockdown

Na maart 2020, de eerste lockdown, werden geen (ecstasy-)incidenten meer gemeld door EHBO’s. Ook bij ambulancediensten, ziekenhuizen en forensisch artsen halveerde het aandeel gemelde ecstasy-incidenten onder Nederlands ingezetenen ten opzichte van de eerste twee maanden van 2020 en het jaar 2019. Een afname in incidenten met ecstasy zou kunnen duiden op een afname in (risicovol) ecstasygebruik tijdens de coronapandemie. Een andere logische verklaring is dat er minder ecstasy is gebruikt, omdat het juist de grote feesten zijn waar dit plaatsvindt.

De Monitor Drugsincidenten (MDI) houdt sinds 2009 actuele gegevens bij over de aard en omvang van drugsgerelateerde gezondheidsincidenten in enkele peilstationsregio’s in Nederland. Ambulancediensten, ziekenhuizen, forensisch artsen en EHBO-organisaties verzamelen voor de MDI anonieme gegevens over gebruikte drugs en acute gezondheidsklachten. De meldingen betreffen slechts een fractie van het werkelijk aantal drugsincidenten in Nederland. Lees meer over de monitoring van drugsincidenten in Nederland.

Bekijk de Monitor drugsincidenten 2020

Esther Croes
Arts-epidemioloog Tabak