Prospectieve studie en Mendeliaans randomisatie-onderzoek: relatie tussen alcoholgebruik en dementie

Voor de prospectieve studie werden gegevens verzameld van ruim 500 duizend deelnemers UK Biobank en het US Million Veteran Programme (MVP). Hierin keken de onderzoekers naar het huidige alcoholgebruik per week en de aanwezigheid van een alcoholstoornis. Voor het MR-onderzoek werden gegevens verzameld uit de US MVP en uit openbare genetische studies (45 cohorten, in totaal 2,4 miljoen deelnemers). In dit deel werd niet naar het huidig alcoholgebruik gekeken, maar naar het ‘genetisch voorspeld’ alcoholgebruik: op basis van variaties in bepaalde genen werd berekend hoeveel en hoe vaak iemand waarschijnlijk alcohol drinkt en/of een alcoholstoornis ontwikkelt.

Uit het prospectieve deel van dit onderzoek blijkt dat er een relatie bestaat tussen het huidige alcoholgebruik en het ontstaan van dementie. Deze relatie volgde een zogenaamde U-curve (ook wel J-curve genoemd: zware drinkers (meer dan 560 gram alcohol per week) en niet-drinkers hadden een hoger risico op dementie dan niet-zware drinkers. Uit een aanvullende analyse naar veranderingen in het alcoholgebruik over de tijd bleek dat mensen die dementie ontwikkelen vóór de diagnose al minder gingen drinken. Dit verklaart mogelijk (deels) waarom niet-drinkers een verhoogd risico hadden.

Uit het MR-onderzoek blijkt dat er een relatie bestaat tussen genetisch voorspeld alcoholgebruik en het ontstaan van dementie. Deze relatie volgde een constant stijgende curve: hoe hoger het voorspelde alcoholgebruik, hoe hoger het risico op dementie.

De onderzoekers concluderen dat deze resultaten samen suggereren dat elke hoeveelheid alcoholgebruik het risico op dementie kan verhogen.

Topiwala, A., Levey, D. F., Zhou, H., Deak, J. D., Adhikari, K., Ebmeier, K. P., … & Gelernter, J. (2025). Alcohol use and risk of dementia in diverse populations: evidence from cohort, case–control and Mendelian randomisation approaches. BMJ Evidence-Based Medicine. 

Meer lezen over dit onderwerp: 

• Welke schade veroorzaakt alcohol in de hersenen? – Expertisecentrum Alcohol 

• Welke invloed heeft het drinkpatroon? – Expertisecentrum Alcohol