Naar een Rookvrije Generatie: “Zijn we er al?”

We komen van ver

Eind vorige eeuw, in 1999 om precies te zijn, rookte meer dan de helft van de scholieren in de leeftijdscategorie 12 tot en met 16 jaar wel eens. De afdeling epidemiologie van het Trimbos heeft in interactieve grafieken inzichtelijk laten zien dat dit aantal in vier jaar tijd in sneltreinvaart daalde met 10 procentpunten tot 43,7%. De daling heeft zich sindsdien doorgezet, maar de vaart is eruit en tussen 2017 en 2019 gingen we slechts stapvoets van 17,3% naar 17,0% rokende jeugd. Gunstig feit is ondertussen wel dat in 2019 jongeren gemiddeld anderhalf jaar ouder waren toen zij met roken gingen experimenteren dan in 2003 (13,4 versus 11,8 jaar). Hoe jonger een kind start met roken, hoe ernstiger de verslaving op latere leeftijd en hoe lastiger het is om weer te stoppen. Al deze cijfers zijn afkomstig uit landelijk, representatief onderzoek onder scholieren.

Van sneltrein naar postkoets

Belangrijker dan deze cijfers over “ooit-gebruik”, waarin ook de scholieren zijn meegenomen die uit nieuwsgierigheid een paar keer hebben gerookt en besloten daar niet mee door te gaan omdat het experimentje eigenlijk vies tegenviel, zijn de prevalentiecijfers over de dagelijkse rokers. Ook hier op zich fantastische resultaten: de cijfers over dagelijks roken door middelbare scholieren daalden fors tussen 1999 en 2019, van 13% naar 1,8%.

Voor deze cijfers geldt eveneens dat de daling met name heeft plaatsgevonden vóór 2017; daarna lijken de cijfers zich te stabiliseren. Een ander aandachtspunt is dat vanwege een leeftijdsgradiënt (van de 12-jarigen is bijna niemand een dagelijkse roker) de zorgen groter zijn over de oudere scholieren. Met 16 jaar is 3,7% een dagelijkse roker, dat is in elke klas 16-jarigen één kind.

Per dag raken 40 kinderen verslaafd

Sinds 2015 wordt berekend hoeveel jongeren naar schatting beginnen met dagelijks roken. In 2019 waren dat er bijna 15.000. Dat houdt in dat elke dag 40 kinderen tussen 12 en 17 jaar een dagelijkse roker worden. Dagelijks roken is min of meer synoniem met verslaafd. Een vijftienjarige havo-leerlinge vertelde mij onlangs: “ik realiseerde me dat ik verslaafd was toen ik niet meer in de pauze een sigaretje meerookte met klasgenoten net buiten de rookvrije zone van school, maar ik zelf mijn eerste pakje kocht en in mijn eentje een sigaret opstak.”

En ook al is 40 nieuwe verslaafde kinderen per dag minder dan dat was in 2017 (75 per dag) en 2015 (100 per dag), het aantal is nog schrikbarend hoog. Wat de gevaren voor deze kinderen zijn, beschrijft Petra Hopman in een blog, waarin zij ook wijst op de tabaksindustrie, want ook daar leeft het besef dat de jeugd de toekomst heeft…

En dus concludeer ik: de Rookvrije Generatie is nog Far Far Away!