Samen verantwoordelijk voor de sfeer

Curio in West-Brabant is een grote instelling met zowel vmbo- als mbo-scholen. Binnen de mbo-sector Zorg en Welzijn in Breda en Roosendaal is veel aandacht voor het klassen- en schoolklimaat. Goede onderlinge relaties vormen de basis voor het welbevinden van studenten. Daarmee bedoelen ze nadrukkelijk álle relaties, dus tussen studenten onderling, tussen student en docent maar ook tussen docenten onderling. Docent Nikki vertelt: “Het ideaal zou zijn dat iedereen zich zo verantwoordelijk voelt voor de school, de klas en de sfeer, dat je elkaar daarop aan durft te spreken, en dat dat dan ook mag. Dat een student de ruimte heeft om het gesprek aan te gaan. Dat is echt niet altijd het geval, maar het is wel kenmerkend voor hoe wij werken aan het welbevinden van studenten.”

Versterken van het klassen- en schoolklimaat

Aan de start van het jaar wordt in elke klas en in elk team het gesprek gevoerd over wat een ‘veilige basis’ voor jou betekent en hoe je dat met elkaar kunt vormgeven. Vervolgens worden vijf afspraken gemaakt over hoe ze met elkaar om willen gaan. Deze afspraken kunnen per klas of team verschillen en kunnen ook in de loop van het jaar worden aangepast. Collega’s van het project ‘de school als veilige basis’ trainen alle medewerkers hierin en leren hen wat je kunt doen als de veilige basis onder druk komt te staan en afspraken niet worden nagekomen.

Incidenten als leermoment zien

Trainer en projectleider Manon Hillenaar vertelt: “Overal waar mensen samenkomen zijn ook conflicten. Hier op school zien we incidenten als kans om te leren. Ik heb pas een groep studenten begeleid die een klacht tegen de mentor had ingediend. Ze waren boos. Toen heb ik met de studenten een herstelcirkel gedaan, waarin we bespreken wat hen dwars zit en wat ze nodig hebben. Dan hoor je eerst: ‘een kringetje, wat belachelijk’. Maar het werkt altijd. Studenten voelen zich dan gehoord en gezien. Met hulp van deze herstelgesprekken kwamen de docent en de klas uiteindelijk weer tot een werkbare samenwerking. We zien dat de extra aandacht voor de onderlinge relaties eraan bijdraagt dat het klassenklimaat positief blijft. En dat studenten minder snel uitvallen als het even spaak loopt.”

De aanpak breder verspreiden in de school

‪Voor docenten start een veilige basis bij hun eigen team. Daarom vindt Manon het belangrijk dat niet alleen docenten maar óók leidinggevenden deelnemen aan de trainingen over de school als veilige basis: “Daar was wel mijn geduld nodig. We zijn met een aantal docenten begonnen. De olievlek verspreidde zich en toen is het beleid geworden dat alle medewerkers werken volgens het uitgangspunt van de school als veilige basis. Studenten, docenten, receptionisten, beveiligers en zelfs (zorg)partners en stagebedrijven: we nemen iedereen mee in deze manier van werken. Toen ontstond er ook druk op het managementteam om de training te volgen. Het helpt als zij bij incidenten op dezelfde manier denken en handelen, dus gericht op herstel en niet te snel over gaan tot een schorsing.” Inmiddels is bijna iedereen van de sector Zorg en Welzijn getraind in deze manier van werken. En ook andere sectoren van Curio volgen het voorbeeld. Een knelpunt is daarbij wel dat er niet genoeg trainers zijn om deze werkwijze toe te passen op alle locaties. Manon: “We hebben een heleboel sectoren en iedereen wil meedoen. ‪Overal willen ze ook een teamtraining, ondersteuning bij herstelgesprekken en ouderbetrokkenheid implementeren. Maar we hebben de capaciteit nog niet om dat te begeleiden.”

Samenwerken voor het welbevinden en succes van de student

Curio zet niet alleen in op relaties binnen de school, maar juist ook op relaties met ouders of belangrijke anderen die dicht bij de student staan. “We leren alle teams hoe je dat doet, ouderbetrokkenheid. Hoe implementeer je dat op een manier die bij het team past? Daar begeleiden we hen bij.” Hiervoor zijn onder meer filmpjes, hulpbrieven en lijstjes met gesprekspunten beschikbaar. Docent Nikki vertelt: “Een brief sturen kan ook gezien worden als ouderbetrokkenheid, maar het gaat bij ons echt over samenwerken voor het welbevinden en succes van de student. Dus daar zit wel een verschil. We merken dat het ene team daar wat meer in doet dan het andere. Eigen inbreng van een team is ook welkom. Zo was er een team dat zei: we willen eigenlijk dat de studenten gaan koken, want dat is iets waar ze echt heel erg goed in zijn. En dan nodigen we ouders uit voor het eten. Dan is het doel hetzelfde, maar het past meer bij dat team en bij de talenten van de studenten.”

Regelmatig contact, juist ook om de successen te vieren

Bij Nikki’s opleiding plannen ze binnen de eerste zes weken van het studiejaar een individueel gesprek met de student en de ouder. “Als ouders niet in beeld zijn, kan dat ook een andere betrokkene zijn. Een oma, een partner, een buurman. In ieder geval iemand in het netwerk die helpend is.” In het gesprek leggen docenten uit hoe de opleiding in elkaar zit en wat wel en niet van ouders wordt verwacht op het mbo. Nikki: “Sommige ouders zeggen: ‘laat maar weten als het niet goed gaat, we hebben er vertrouwen in’. Maar eigenlijk is het streven wel om regelmatig even contact te hebben, juist ook om de successen te vieren.”

Professionalisering wakkert het vuurtje aan

Het vraagt volgens het team van Curio om enthousiasme en doorzettingsvermogen om iets nieuws van de grond te krijgen. Het lukt niet zomaar om succesvolle activiteiten in de hele instelling te implementeren. Wat helpt is om in te zetten op gezamenlijke professionaliseringsactiviteiten vanuit een gedeelde visie op wat je met elkaar wil bereiken rondom het klassen- en schoolklimaat. Nikki: “Je probeert zoveel mogelijk mensen te betrekken, soms is dat best lastig. Ik denk dat de trainingen over de school als veilige basis daarin heel erg helpen. Vanuit daar komt de passie bij collega’s naar boven en pakken ze het steeds meer op.”

Wat is integraal werken aan welbevinden?

Mbo-instellingen die integraal werken aan welbevinden zorgen voor een combinatie van acties en maatregelen die elkaar versterken, op alle niveaus in en om de school. Er is geen vaste integrale aanpak die je op elke instelling kunt uitvoeren. Het is juist belangrijk dat je kiest voor acties en maatregelen die passen bij jouw studenten, jouw medewerkers en de (school)context.

Tips en tools

Ben je ook werkzaam op een mbo school(locatie) en wil je aan de slag met integraal werken aan welbevinden? Op de mbo-pagina van Welbevinden op School vind je onder meer een stappenplan en andere handige tools.