Rookvrije werkplek geldt niet voor iedereen

Arts-epidemioloog Esther Croes: “Als je op de vijfde verdieping woont, wordt een nieuwe koelkast niet bij je achter de voordeur thuisbezorgd; een kraamverzorgende komt alleen de pasgeboren baby op een woonschip verzorgen als de loopplank is voorzien van antislip en een stevige reling. Maar voor de wijkverpleegkundige die thuis bij een rokende patiënt de kousen komt aantrekken, bestaan geen regels. Dat is toch heel merkwaardig.”

Bescherming werknemers nog niet geregeld

Werknemers zijn sinds januari 2004 door een aanpassing in de Tabaks- en Rookwarenwet beschermd tegen de gezondheidsrisico’s van blootstelling aan tabaksrook op hun werkplek. Werkgevers hebben sindsdien namelijk de plicht om medewerkers rookvrij te laten werken. Toch geldt het recht op een rookvrije werkplek nog steeds niet voor alle werknemers. Een aanzienlijke groep werknemers die hun werk bij mensen thuis uitvoert, zoals bijvoorbeeld thuiszorgmedewerkers, wijkverpleegkundigen, kraamzorgmedewerkers, schoonmakers en sociaal werkers, is nog steeds niet beschermd tegen de risico’s van blootstelling aan tabaksrook.

Recht op rookvrije werkplek versus recht op privacy

Privéruimten vallen namelijk niet onder de Tabaks- en Rookwarenwet, waardoor het op basis van deze wet juridisch lastig is om een rookvrije werkplek te eisen als je je werk bij mensen thuis uitvoert. Het recht op een rookvrije werkplek staat hier tegenover het recht van patiënten of cliënten om te doen en laten wat ze willen in hun eigen huis.

Draagvlak voor rookvrije thuiszorg

De Gezondheidsfondsen voor Rookvrij voeren jaarlijks een draagvlakonderzoek naar tabaksontmoedigingsbeleid uit. Uit het meest recente draagvlakonderzoek (2023) blijkt dat de publieke steun voor het rookvrij kunnen werken door thuiszorgmedewerkers bij cliënten thuis hoog is: ruim 70% van de algemene bevolking is het er (helemaal) mee eens dat mensen die werken in de thuiszorg recht hebben op een rookvrije werkplek bij de cliënt thuis.

Rookvrije norm

Croes: “Er zijn veel redenen waarom het niet zo makkelijk is om als medewerker bij iemand thuis de zorg of dienst te weigeren als het huis vol rook staat. Denk maar aan de zorgmijdende patiënt met psychiatrische problematiek met wie de verpleegkundige eindelijk een band heeft kunnen opbouwen. Daarom is het belangrijk dat de werkgever, die de zorgplicht heeft, afspraken maakt met de cliënt of patiënt waardoor de werknemer rookvrij kan komen werken. Dit kan door bijvoorbeeld in een overeenkomst vast te leggen dat twee uur vóór de komst van een medewerker niet meer gerookt wordt en het huis goed gelucht wordt. Als dat van tevoren is afgesproken, hoeft er bij de deur geen discussie meer plaats te vinden.” In een blog staan manieren waarop werkgevers hun medewerkers kunnen beschermen tegen tabaksrook tijdens werk bij mensen thuis.

Meer informatie

• Lees de notitie Blootstelling aan tabaksrook tijdens werk bij mensen thuis.
• Bekijk de toolkit Rookvrij werken bij cliënten thuis van Rookvrije Zorg.