Nieuwegein kiest voor een sociaal antwoord op ondermijning
In een tijd waarin criminaliteit vaak wordt bestreden met repressie en men het liefst spreekt van ‘harder aanpakken’, kiest Nieuwegein voor een andere koers. Criminoloog Thomas Martinelli van het Trimbos-instituut schreef hierover een bijzonder rapport in opdracht van het Expertisecentrum Sociale Stabiliteit van het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid. Wat het rapport bijzonder maakt is dat het geschreven is als een verhaal — een etnografisch verslag dat de wijkgerichte ondermijningsaanpak van Nieuwegein tot leven brengt.
Martinelli liep maandenlang mee in de buurt: langs portieken, buurthuizen en vergadertafels. Zijn verhaal laat zien hoe de gemeente probeert de onderliggende oorzaken van criminaliteit aan te pakken. Geen snelle fix, maar een sociaal antwoord op een complex probleem. Dat deze aanpak niet gebaseerd is op wensdenken wordt bevestigd in een recente wetenschappelijke literatuurstudie. Deze laat zien dat sociale investeringen in buurten daadwerkelijk bijdragen aan het terugdringen van criminaliteit. Of zoals Franz von Liszt al in 1899 stelde: “Sociaal beleid is het beste en meest effectieve criminaliteitsbeleid.”
Door te kiezen voor een verhalende methode maakt Martinelli de complexiteit van het beleid invoelbaar. Beleidsmakers, bestuurders en andere betrokkenen die ver van de dagelijkse praktijk staan, krijgen via het verhaal een inkijk in de weerbarstige realiteit van wijkgericht werken. Het maakt zichtbaar wat cijfers vaak verhullen: de menselijke kant van beleid, de worstelingen, de hoop, en de kleine overwinningen.
Lees het verhaal over wijkgericht werken in Nieuwegein
Het rapport laat ook zien hoe moeilijk het is om een dergelijke aanpak in de praktijk te brengen. Het is niet genoeg om er euro’s in te stoppen. Er is bestuurlijke rugdekking nodig, lef, en een groep enthousiastelingen die zich met hart en ziel willen inzetten. En zelfs dan blijft het een worsteling. Bureaucratie, systeemlogica en versnippering staan vaak haaks op de menselijke maat die deze aanpak vereist.
Wie wil weten hoe dat verloopt, leest het verhaal. Want daar, tussen de regels, schuilt de essentie van deze aanpak: criminaliteit bestrijden door te investeren in mensen, relaties en vertrouwen.
- Apel, R. (2025) Can Social Safety Net Spending Prevent Crime? Annual Review of Criminology. https://www.annualreviews.org/content/journals/10.1146/annurev-criminol-032924-114453