Nieuws |

Forse daling roken, blowen en alcoholgebruik, óók onder 16-jarigen: Alertheid gewenst op nieuwe middelen: e-sigaret, waterpijp en lachgas

5 juli 2016

Tussen 2011 en 2015 is het percentage scholieren van 12 tot en met 16 jaar dat ooit alcohol of tabak heeft gebruikt fors gedaald. In 2015 daalde het aantal scholieren dat ervaring heeft met roken van 33% naar 23% en halveerde het percentage dagelijks rokers van 6% naar 3%. Het gebruik van alcohol onder jongeren in de afgelopen maand daalde van 38% in 2011 naar 26% in 2015. Voor het eerst is er ook bij 16-jarigen sprake van minder alcoholgebruik, dronkenschap en binge drinken.

Dit blijkt uit de rapportage Jeugd en riskant gedrag 2015. Kerngegevens uit het Peilstationsonderzoek Scholieren van het Trimbos-instituut. In het onderzoek ook aandacht voor nieuwe verleidingen voor jongeren: van e-sigaretten, waterpijp en lachgas tot gamen, sociale media en online gokken.

Roken gedaald, e-sigaret en waterpijp populair

Het aantal jongeren dat tabak rookt is in de afgelopen 12 jaar sterk afgenomen. Hoewel het bij de meesten beperkt bleef tot eenmalig gebruik, is het opvallend – en reden tot alertheid – dat in 2015 méér scholieren van 12 t/m 16 jaar weleens een e-sigaret of shisha pen hebben gebruikt (34%) dan een gewone sigaret (23%). Op de basisschool heeft één op de tien scholieren ervaring met een e-sigaret. Ook de waterpijp is populair, bijna een kwart van de middelbare scholieren heeft hier ervaring mee en 7% gebruikte de waterpijp nog in de afgelopen maand.

Minderheid van de jongeren koopt alcohol zelf

Opvallend is de wijze waarop jongeren aan alcohol komen. Eén op tien drinkende scholieren zegt de alcohol meestal zelf te kopen en 17% laat het door een ander kopen. Ruim twee derde van de jongeren krijgt de alcohol van vrienden, broers en zussen of ouders. Dit benadrukt het belang van goede voorlichting gericht op de sociale omgeving van jongeren.
Hoewel er minder jongeren drinken, is de hoeveelheid alcohol die jongeren drinken fors. In dit patroon is geen verandering zichtbaar. Van de jongeren die drinken heeft 70% de afgelopen maand op een avond vijf of meer glazen gedronken (bingen) en ruim 20% van hen drinkt in het weekend meer dan 10 glazen.

Cannabis en harddrugs

Het cannabisgebruik ooit in het leven is tussen 2011 en 2015 gedaald van 14% naar 10%. De helft van de jongeren die cannabis gebruiken rookt minder dan één joint per keer, 20% van hen rookt meer dan 2 joints.
XTC is net als voorgaande jaren de meest gebruikte harddrug. Het gebruik hiervan schommelt al jaren rond de twee procent. Met het gebruik van andere harddrugs zoals cocaïne en amfetamine heeft 1% of minder van de jongeren ervaring.

Nieuwe verleidingen: lachgas en gokken uitgelicht

Opvallend is het hoge percentage jongeren dat ooit (8%) of in de afgelopen maand (2%) lachgas gebruikte. Lachgas wordt door jongeren nauwelijks als ‘drug’ gezien maar eerder als een onschuldig middel. De kennis ontbreekt echter over de gevolgen van herhaaldelijk kortdurend zuurstofgebrek op jonge leeftijd, vandaar dat het toch om alertheid en meer onderzoek vraagt.
Voor het eerst in het Peilstationsonderzoek is er aandacht voor online gokken, al dan niet voor geld.
De meeste jongeren spelen niet voor geld; een kwart van hen speelde het afgelopen half jaar een online gokspel en vijf procent speelde ook echt voor geld. Hierbij zijn online sportweddenschappen bij jongens het meest populair.

Internetgebruik: gamen en sociale media

In het onderzoek is ook aandacht voor problemen ten gevolge van gamen en het gebruik van sociale media. Hoewel de overgrote meerderheid van de jongeren online actief is, is er bij een beperkte groep sprake van risicovol gedrag. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om sociale problemen, het afraffelen van huiswerk of om slaaptekort. 3% van de jongeren rapporteert veel problemen als gevolg van gamen en 8% als gevolg van intensief gebruik van sociale media.

Verschillen in schoolniveau

Voor nagenoeg alle indicatoren van gebruik en risicovol gedrag zijn er verschillen tussen scholieren van het VMBO en VWO; een hoger en meer intensief gebruik bij VMBO-ers vergeleken met VWO-ers. Zo rookt 7% van jongeren van VMBO-beroepsgerichte leerweg dagelijks tegenover slechts 1% van hun leeftijdsgenoten op het VWO. Hetzelfde patroon doet zich voor bij drinken: 12% van de drinkende VMBO-ers (beroepsgerichte leerweg) drinkt meer dan 20 glazen in een weekend tegenover 4% van de drinkende VWO-ers.

_{Bron: Peilstationsonderzoek Scholieren/Leefstijlmonitor, Trimbos-instituut i.s.m. RIVM, 2015.}
_{Het Peilstationsonderzoek Scholieren werd in het najaar van 2015 uitgevoerd in opdracht van het ministerie van VWS. De kerngegevens uit het Peilstationsonderzoek Scholieren verschijnen om de vier jaar en geven een actueel beeld van het middelengebruik van jongeren in Nederland.}

Kijk voor de belangrijkste cijfers en trends op onze website:

Peilstationsonderzoek 2015

Verschenen publicaties

Jeugd en Riskant gedrag 2015. Kerngegevens uit het Peilstationsonderzoek Scholieren. Uitgave Trimbos-instituut, 2016. Artikelnummer AF1465. Als gratis interactieve PDF beschikbaar
Factsheet Peilstationsonderzoek Scholieren 2015 – Basisonderwijs. Uitgave Trimbos-instituut, 2016. Artikelnummer AF1470. Als gratis download beschikbaar.
Infographic Scholieren roken en drinken steeds minder. Uitgave Trimbos-instituut, 2016. Artikelnummer INF014. Als gratis download beschikbaar.
Infographic Drugsgebruik onder scholieren. Uitgave Trimbos-instituut, 2016. Artikelnummer INF015. Als gratis download beschikbaar.

Meer over dit thema

Contact

Voor meer informatie kunt u contact opnemen met de persvoorlichters:
Marjan Heuving,
tel +31 (0)30 – 2971(138)

Laila Zaghdoudi,
tel +31 (0)30 – 2959(382)