Wat doen GGD’en en gemeenten voor een rookvrije generatie?

Grotere rol voor gemeenten en GGD’en

Veel ziekte en sterfte in Nederland is te voorkomen met een gezondere leefstijl. In 2018 is daarom het Nationaal Preventieakkoord gesloten. Daarin hebben overheden en meer dan 70 maatschappelijke organisaties afspraken gemaakt om Nederlanders gezonder te maken door roken, problematisch alcoholgebruik en overgewicht terug te dringen.

Ook GGD’en en gemeenten zijn aangesloten. Met dit akkoord hebben zij een grotere rol gekregen in de tabaksontmoediging. Zij weten namelijk beter dan de landelijke overheid waar bijvoorbeeld veel kinderen worden blootgesteld aan tabaksrook en waar onvoldoende stoppen-met-rokenzorg beschikbaar is. De GGD’en konden in 2020 ook een subsidie aanvragen om lokaal tabaksontmoedigingsbeleid te maken. Deze aanvragen deden zij samen met de gemeenten in hun regio.

Onderzoek naar beleidsinitiatieven van GGD’en en gemeenten

Samen met collega’s, heb ik 24 GGD-projectleiders van de eerste subsidieronden gesproken over hun lokaal tabaksontmoedigingsbeleid. Hoe geven zij vorm aan het beleid? En welke activiteiten hebben ze concreet met gemeenten uitgevoerd?

In maart 2023 organiseerden we een bijeenkomst waarin de GGD-projectleiders met elkaar bespraken waar ze mee bezig zijn. Zij wisselden ook ervaringen uit, zoals de obstakels die ze onderweg tegenkomen en goede praktijkvoorbeelden.

Rookvrije buitenruimten, zorg en campagnes

GGD’en en gemeenten houden zich grofweg met drie onderwerpen bezig: rookvrije buitenruimten, stoppen-met-rokenzorg en campagnes.

Zo maken zij actief plekken waar kinderen komen rookvrij door rookvrij-borden op te hangen. De GGD-projectleiders hebben een verschillende aanpak voor stoppen-met-rokenzorg. Sommigen bouwen een netwerk van partners in de regio op om zo het thema stoppen met roken regionaal te agenderen. Anderen focussen op het vergroten van de bekendheid voor lokale stophulp onder zorgverleners of de lokale bevolking. Dit kan bijvoorbeeld door een overzicht te maken van de beschikbare stoppen met roken hulp in de regio. Verder zijn GGD’en en gemeenten vooral bezig om landelijke campagnes, zoals Stoptober, lokaal uit te rollen. Daarmee stimuleren zij in hun regio actief mensen die roken om ermee te stoppen.

Twee doelmatige voorbeelden uit de praktijk

Sommige GGD’en hebben de subsidie benut om in alle gemeenten te kiezen voor dezelfde beleidsmaatregelen. Dat leidt tot consistent en herkenbaar beleid over de rookvrije generatie. Denk aan het rookvrij maken van alle parkjes in de regio en het organiseren van een webinar voor alle gemeenten in de regio om kennis te delen.

Verder spelen de GGD’en snel in op de actualiteit. Ze maken bijvoorbeeld factsheets en infographics voor gemeenten om cijfers te presenteren. Ook passen ze landelijke campagnes aan op de lokale situatie en zijn ze aanwezig op TikTok om vapen tegen te gaan.

Ik adviseer de GGD’en om door te gaan op de ingeslagen weg en met elkaar ervaringen te blijven uitwisselen. Voorbeelden uit de ene regio kunnen projectleiders in de andere regio’s weer inspireren. Ondertussen blijf ik met mijn collega’s volop onderzoek doen op dit thema om hopelijk in de toekomst meer tips voor GGD’en en gemeenten te kunnen delen.