Betere zorg bij gestapelde problemen: een therapeutisch woon- en leefklimaat
Medewerkers op afdeling Oostpoort van Atlant staan stevig in hun schoenen. Zij weten raad met de meervoudige en complexe psychische problemen van de bewoners, observeert ouderenzorgonderzoeker Milan van der Kuil. Hoe gaan zij te werk?
Het is vaak onduidelijk waar ouderen met chronische psychiatrische problemen en een stapeling aan problemen op verschillende domeinen terecht kunnen voor gepaste zorg. Psychogeriatrische (PG) woonvoorzieningen zijn meestal niet toegerust om deze doelgroep te verzorgen en de ggz biedt geen woonvoorzieningen specifiek voor deze groep ouderen. Gelukkig zijn er enkele gespecialiseerde organisaties die deze complexe zorg wel kunnen leveren. In deze blog nemen we een kijkje in de keuken op afdeling Oostpoort van Atlant, een instelling voor verpleging en verzorging, waar een nieuwe manier van werken met deze doelgroep wordt opgezet: het therapeutisch woon- en leefklimaat.
Gerontopsychiatrie
De zorg voor ouderen met chronische psychiatrische klachten en een combinatie van problemen op verschillende domeinen wordt gerontopsychiatrie (GP) genoemd. Mensen met GP problematiek hebben vaak een groot deel van hun leven psychiatrische ondersteuning en andere vormen van zorg ontvangen. Wanneer deze groep ook te maken krijgt met problemen op andere domeinen (bijvoorbeeld cognitief, sociaal en/of somatisch), verandert de zorgbehoefte en neemt deze toe. Vaak zijn deze mensen al vroeg aangewezen op intensieve 24 uur zorg en verhuizen zij op relatief jonge leeftijd naar een verpleeghuis. Hoewel deze doelgroep laag in volume is, is de zorgbehoefte intens en complex. De zorg voor deze doelgroep verdient daarom meer aandacht dan die nu krijgt.
Therapeutisch woon- een leefklimaat
De afdeling Oostpoort van Atlant is gestart met een innovatieproject om de zorg voor deze doelgroep te optimaliseren; onderdeel hiervan is het vormgeven van het therapeutisch woon- en leefklimaat. Het zorgprofiel van deze bewoners wijkt sterk af van dat van bewoners met PG-problematiek. Daarom is er volgens Atlant een andere benadering nodig. Hiervoor hebben zij een aangepast therapeutisch woon- en leefklimaat ontwikkeld.
Het therapeutisch woon- en leefklimaat is er op gericht om de veiligheid, maatschappelijke betrokkenheid en kwaliteit van leven van deze mensen te bevorderen, terwijl de psychiatrische en andere beperkingen gestabiliseerd worden. Zinvolle daginvulling, continue begeleiding en een passende woonomgeving zijn belangrijke onderdelen van deze benadering. Daarnaast spelen de opleiding en de onderlinge samenwerking van medewerkers een belangrijke rol in het faciliteren van dit leefklimaat. Verder wordt er ingezet op sterkere banden met de ggz in termen van samenwerking en kennisoverdracht. Dit alles op basis van een zogenoemd ‘stepped care’-model waarin de zorg en behandeling steeds op- en afgeschaald kan worden en past bij wat de bewoner op dat moment nodig heeft.
Evaluatie van het Trimbos-instituut
Het Trimbos-instituut evalueert de effecten van het therapeutisch woon- en leefklimaat op de afdeling Oostpoort. Na één jaar, en ondanks een moeizame start door corona, zijn de effecten al merkbaar op de werkvloer.
Atlant heeft ten eerste ingezet op het opleiden- en de ontwikkeling van haar personeel. Medewerkers zijn tevreden over de scholings- en ontplooiingsmogelijkheden die zij krijgen en de erkenning wanneer zij goed werk leveren. Deze ruimte voor ontwikkeling heeft geleid tot beter begrip en inzicht in de bewoners en hun belevingswereld. Medewerkers zijn beter in staat in te schatten wat de stemming en behoeften van bewoners zijn. Deze bekendheid met de bewoner zorgt er ook voor dat problemen bij bewoners sneller gesignaleerd en verholpen kunnen worden.
Hiernaast breidt Atlant de samenwerking met de ggz verder uit. Zorgmedewerkers worden nauwer betrokken bij de consulten tussen de behandelaars en de ggz. Samen met ggz kan een signaleringsplan worden opgesteld voor bepaalde bewoners. Medewerkers geven aan dat zij zich gesteund voelen door de nauwere samenwerking met de ggz en dat ze de ondersteuning van de ggz hierdoor uiteindelijk juist minder nodig zullen hebben.
Verder wordt er hard gewerkt om de psychische gezondheid van de bewoners stabiel te houden door ervoor te zorgen dat alle medewerkers van Atlant oog hebben voor mogelijke ‘decompensatie’ van bewoners. Decompensatie betekent dat iemand psychisch uit balans raakt en kan bijvoorbeeld leiden tot depressie, agressie of ander probleemgedrag. Een belangrijke voorwaarde voor het verminderen van decompensatie van bewoners is een veilige omgeving met duidelijkheid, structuur en niet al te veel prikkels. Daarnaast is het belangrijk dat medewerkers de bewoners (en hun familie/vrienden) goed leren kennen en dat zij elkaar ondersteunen.
Veelbelovend
Zorgen voor ouderen met chronische psychiatrische problematiek vraagt om maatwerk en goede samenwerking van het personeel. De visie en de holistische werkwijze die gehanteerd wordt binnen Atlant om de zorg voor deze doelgroep vorm te geven is daarom veelbelovend. Mogelijk kan het therapeutisch woon- en leefklimaat van Atlant dienen als een model voor andere zorgorganisaties om de zorg voor ouderen met chronische psychiatrische klachten beter toe te spitsen op hun specifieke wensen en behoeften. In 2022 zullen de uiteindelijke resultaten van de evaluatie van het therapeutisch woon- en leefklimaat bekend zijn.
Wil je meer weten?
Atlant verzorgde voor het Nederlands Kenniscentrum Ouderenpsychiatrie de webinar ‘Innovatieproject Chronisch Psychiatrische Verpleeghuiszorg’ waarin zij vertellen hoe zij het innovatieproject invulling geven in de dagelijkse praktijk:
Vragen? Neem contact op met Marieke Kroezen (Trimbos-instituut) of Suzanne Blokker (Atlant).