Gebruik van social media bij stoppen met roken
Laatst gewijzigd op: 11 januari 2024
Sociale media biedt veel mogelijkheden voor zorgprofessionals om stoppen-met-rokenondersteuning aan te bieden. Wetenschappelijk onderzoek toont aan dat dit werkt. Deze factsheet bevat informatie over social mediaplatformen en laat met behulp van voorbeelden zien in hoe stoppen-met-rokenondersteuning aangeboden kan worden via social media.
Bron: CBS
Stoppen-met-rokenondersteuning via social media
Stoppen-met-rokeninterventies via social media zijn een goede aanvulling op een fysieke interventie zonder dat daar extra kosten bij komen kijken voor de gebruiker. Via social media komen mensen die roken samen en geven hiermee elkaar sociale steun, informatie en tips. Uit wetenschappelijk onderzoek blijkt dat interventies via social media helpen bij het stoppen met roken1 Thrul J, Tormohlen KN, Meacham MC. Social Media for Tobacco Smoking Cessation Intervention: A Review of the Literature. Curr Addict Reports 2019 62. 2019;6(2):126-138. doi:10.1007/S40429-019-00246-2, soms zelfs effectiever dan een informatiefolder of website.2Pechmann C, Delucchi K, Lakon CM, Prochaska JJ. Randomised controlled trial evaluation of Tweet2Quit: a social network quit-smoking intervention. Tob Control. 2017;26(2):188-194. doi:10.1136/tobaccocontrol-2015-0527683Derek Cheung YT, Helen Chan CH, Lai CKJ, et al. Using WhatsApp and Facebook Online Social Groups for Smoking Relapse Prevention for Recent Quitters: A Pilot Pragmatic Cluster Randomized Controlled Trial. J Med Internet Res. 2015;17(10). doi:10.2196/JMIR.4829
Daarbij zijn social media voor iedereen toegankelijk. Dit biedt kansen om rokers te bereiken die bijvoorbeeld door afstand, fysieke en/of financiële beperkingen, een taalbarrière of lage SEP minder snel gebruik maken van de reguliere zorg. Deze vorm van stoppen-met-rokenondersteuning kan door elke zorgverlener met een account worden gestart en beheerd.
Iedereen kan beginnen met een stoppen-met-rokeninterventie via social media. Een zorgverlener start zelf een interventie voor bijvoorbeeld een lokale stoppen-met-rokengroep. Het is wel belangrijk dat wanneer de zorgverlener zelf de interventie start, er de mogelijkheid is om moderator (beheerder) te zijn van de groep. Hierdoor beheer je zelf de groep en kan je zelf deelnemers toevoegen. Hiervoor moet er wel een besloten groep aangemaakt worden. De moderator helpt de groepsdiscussie op gang te komen. De groepsdiscussie wordt aangewakkerd door als moderator zelf berichten, afbeeldingen, polls (vraagstellingen) te plaatsen of op berichten van deelnemers te reageren.
Bron: CBS
Gebruik van social media in Nederland
In 2023 nam bijna 72% van de Nederlanders van 12 jaar en ouder deel aan een online sociaal netwerk zoals Facebook, X (voorheen Twitter), Instagram, Tiktok, Signal en Snapchat.4 CBS StatLine (2023). Internettoegang en internetactiviteiten; persoonskenmerken 2022 Facebook en Whatsapp zijn de populairste platforms in Nederland (Figuur 1). Met zoveel Nederlanders die online actief zijn, liggen er enorme kansen om stoppen-met-rokenondersteuning aan te bieden via social media. Hierbij is het niet alleen mogelijk om informatie te delen of te ontvangen, maar ook om in contact te staan met lotgenoten en/of zorgprofessionals. Dit contact kan bijvoorbeeld de sociale steun en motivatie tijdens het stopproces vergroten.
Figuur 1 bron: newcom.nl
Social media platforms en doelgroepen
Niet alle social mediaplatforms zijn geschikt voor stoppen-met-rokenondersteuning. Sommige kanalen hebben bijvoorbeeld eenzijdig informatieverkeer, zoals YouTube. Via YouTube wordt vooral informatie gegeven, maar hebben kijkers weinig interactie met anderen. Het enkel informeren over het stoppen met roken via een social mediaplatform heeft geen voordeel boven een reguliere website. Ook Tiktok en Instagram worden in deze factsheet niet gezien als geschikte social mediaplatformen voor het aanbieden van stoppen-met-rokenondersteuning. Op deze platforms is er geen sprake van een centrale plek voor discussie over een onderwerp en zijn reacties beperkt in bijvoorbeeld het toevoegen van links, afbeeldingen etc. Voor een effectieve interventie is het belangrijk dat mensen die roken elkaar kunnen vinden en met elkaar kunnen communiceren.
Hieronder volgt een overzicht van de grote social mediaplatforms die gebruikt kunnen worden voor effectieve stoppen met roken-ondersteuning en de belangrijkste eigenschappen:
Kenmerken per platform
Praktische tips om zelf aan de slag te gaan
Praktijkvoorbeelden om naar te kunnen verwijzen. Dit zijn vrijgevestigde groepen, niet elke groep heeft een zorgprofessional die de groep beheert.
Het gebruik van social mediaplatforms voor ondersteuning bij het stoppen met roken groeit snel, maar de populariteit van de verschillende platforms verschuift. Facebook verliest in Nederland de populariteit onder twintigers en sinds 2020 groeien Youtube, Snapchat en Tiktok. Houd rekening met de unieke kenmerken van ieder platform, de gebruikers/doelgroep en dat deze twee dingen erg snel kunnen veranderen door de tijd heen. Platforms die eerder niet geschikt waren kunnen door toevoeging van functies zoals een chatfunctie, nu wel geschikt zijn.
Hieronder volgt een illustratie van de dynamiek in populariteit van social mediaplatforms door de tijd heen. Sommige platforms zijn na verloop van tijd verdwenen, zoals Hyves.
Gebruik het pijltje om de grafiek opnieuw te starten.
Over deze pagina & contact
De informatie op deze pagina is gebaseerd op de notitie gebruik van sociale media voor stoppen met roken