Digitale media en opvoeden

• Leg aan ouders uit dat digitale media zoals sociale media en games ontworpen zijn om aandacht vast te houden.
  Digitale platforms maken gebruik van elementen zoals notificaties, beloningen en eindeloze scroll-mogelijkheden om gebruikers betrokken te houden. Voor kinderen is dit extra uitdagend, omdat hun zelfcontrole nog volop in ontwikkeling is. Dit vraagt om actieve begeleiding van ouders.
• Stimuleer ouders om direct vanaf het eerste contact met een device duidelijke afspraken te maken en deze consequent te handhaven.
  Uit onderzoek blijkt dat afspraken effectiever zijn wanneer deze gemaakt worden voordat gewoontegedrag is ontwikkeld. Ook staan jonge kinderen meer open voor regels dan oudere kinderen. Als ouders vroeg inzetten op een gezonde mediabalans, wordt er een sterke basis gelegd voor op de lange termijn. Denk aan regels als geen smartphone in de slaapkamer, regels over welke apps gebruikt mogen worden of welke programma’s gekeken mogen worden en wanneer het kind ergens toestemming voor moet vragen. Partijen als ‘gro-up’ bieden tools aan om afspraken hierover te maken met zowel oudere als wat jongere kinderen.
• Bespreek het belang van schermvrije alternatieven, zoals buitenspelen, lezen of creatief bezig zijn.
  Een gezonde mediabalans betekent niet alleen het beperken van schermtijd, maar ook het stimuleren van schermvrije activiteiten.
• Raad ouders af om digitale media in te zetten voor emotieregulatie.
  Uit het Iene Miene Media onderzoek van 2024 blijkt dat ouders digitale media gebruiken om jonge kinderen af te leiden van negatieve emoties, zoals verveling, verdriet of boosheid. Hierdoor kunnen kinderen belangrijke leermomenten missen. Kinderen moeten leren omgaan met hun emoties en leren om iets zelfstandig te doen als ze zich vervelen.

• Bespreek signalen van overprikkeling of ongeschikte content.
  Wanneer kinderen intensief opgaan in het schermgebruik en niet of nauwelijks reageren op hun omgeving, kan dat een teken zijn dat de inhoud te zwaar is. Denk aan ingewikkelde verhaallijnen zonder einde en snel afwisselende beelden.
• Informeer ouders over leeftijdsadviezen van Kijkwijzer, Gamewijzer en sociale media (13+).
  De leeftijdsadviezen van Kijkwijzer, Gamewijzer en sociale media (13+) helpen ouders om in te schatten of content geschikt is voor de leeftijd en ontwikkelingsfase van hun kind. Ze bieden houvast bij het maken van keuzes en het voeren van gesprekken over mediagebruik.
• Wijs ouders op het bestaan van tools zoals internetfilters en ‘parental-control’ apps.
  Met deze hulpmiddelen kunnen ouders ongepaste content blokkeren.

Help ouders om de balans te vinden tussen controle en vertrouwen.
Bespreek dat ouders hun tiener geleidelijk meer vrijheid kunnen geven naarmate het kind ouder wordt. Zo wordt de mediaopvoeding aangepast naar de leeftijd en ontwikkelingsfase van het kind en leert het kind zelfstandig met media om te gaan. Onderzoek laat zien dat wanneer ouders bij oudere kinderen strikte regels hanteren, dit een averechts effect kan hebben.

Moedig ouders aan om interesse te tonen in de digitale leefwereld van hun kind. Hiermee creëer je een veilige en open relatie waarin kinderen open durven te vertellen over hun ervaringen.
Door actief te vragen naar online ervaringen van het kind creëer je een veilige en open sfeer. Kinderen voelen zich gehoord en zullen sneller hun zorgen of vragen delen. Geef voorbeelden van vragen die ouders kunnen stellen, zoals “Wat vind je leuk aan deze game?” en “Heb je iets grappigs gezien online vandaag?”. Moedig ook aan om samen digitale media te gebruiken. Door samen media te gebruiken ontstaat een gedeelde ervaring. Dit biedt kansen om dingen te bespreken en het kind te begeleiden in het maken van keuzes.

• Bespreek hoe ouders hun kind kunnen leren omgaan met online risico’s zoals pesten of ongepaste berichten.
  Door situaties te bespreken en samen te oefenen met reacties, leren kinderen hoe ze zich kunnen beschermen en hulp kunnen vragen wanneer nodig.
• Stimuleer het samen instellen van privacy-instellingen en het kritisch bekijken van content.
  Dit vergroot het bewustzijn van kinderen over wat ze delen en met wie. Daarnaast ontwikkelen kinderen een scherpere blik en leren ze media-content beter te beoordelen op betrouwbaarheid en geschiktheid.

Bespreek hoe het gedrag van ouders invloed heeft op kinderen en moedig ouders aan om bewust om te gaan met hun eigen schermgebruik, vooral in het bijzijn van hun kind.
Als ouders zelf veel op hun telefoon zitten tijdens gezamenlijke momenten zoals eten, spelen of bedtijd, kan dit het gevoel geven dat het scherm belangrijker is dan het kind. Door volle aandacht te geven aan je kind, laat je zien dat echte verbinding prioriteit heeft. Dit versterkt de relatie en geeft kinderen het gevoel dat ze gezien en gehoord worden. Bovendien helpt het kinderen om zelf ook gezondere gewoontes te ontwikkelen rondom schermgebruik. Kinderen nemen het gedrag van hun ouders namelijk vaak over.

Geef ouders mee dat het belangrijk is om richtlijnen niet als strikte regels te zien, maar als handvatten die ze kunnen afstemmen op de behoeften en eigenschappen van hun eigen kind.
Niet ieder kind reageert hetzelfde op digitale media, en waar bijvoorbeeld het ene kind baat heeft bij duidelijke grenzen, heeft het andere kind juist meer behoefte aan ruimte. Daarom kunnen ouders het beste inspelen op de unieke kenmerken van hun kind.